Νεογνικός ίκτερος

Συμπτώματα

Τι συμπτώματα εμφανίζει ο νεογνικός ίκτερος;

Το πρώτο και χαρακτηριστικό σημάδι του νεογνικού ίκτερου είναι το κίτρινο χρώμα στο δέρμα και τα μάτια του νεογνού. Το κίτρινο χρώμα εμφανίζεται περίπου 2 με 4 ημέρες μετά τη γέννα, και ξεκινάει συνήθως από το πρόσωπο, πριν εξαπλωθεί και στο υπόλοιπο σώμα. Τα επίπεδα χολερυθρίνης, τυπικά μεγιστοποιούνται 3 με 7 ημέρες μετά τη γέννηση. Ακόμα εάν έναν νεογνό δεν εμφανίζει κίτρινο χρώμα στο δέρμα του, αλλά πιέζοντας ελαφρώς με το δάχτυλο μια περιοχή του δέρματος του, αυτή αποκτά κίτρινο χρώμα, είναι πιθανό το βρέφος να έχει αναπτύξει ίκτερο.

Πότε πρέπει ένα νεογνό να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο;

Οι περισσότερες περιπτώσεις ίκτερου είναι αρκετά ήπιες και υποχωρούν εύκολα από μόνες του. Παρ' όλα αυτά, σε ορισμένες περιπτώσεις ο ίκτερος μπορεί να αποτελεί ένδειξη κάποιας σοβαρής ιατρικής πάθησης, η οποία να χρήζει άμεσης ιατρικής μέριμνας. Για παράδειγμα, σε σοβαρές περιπτώσεις ίκτερου, η συσσωρευμένη χολερυθρίνη, υπάρχει κίνδυνος να εισέλθει στον εγκέφαλο, προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά σε αυτόν. Επομένως, είναι σημαντικό ένας γονιός να επικοινωνήσει άμεσα με κάποιον ιατρό, εφόσον παρατηρήσει κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα σε ένα νεογνό με ίκτερο.

• Πυρετό, πάνω από 38°C.
• Εξάπλωση και ένταση των συμπτωμάτων του ίκτερου.
• Πιο έντονο και βαθύ κίτρινο χρώμα στο δέρμα.
• Μειωμένη όρεξη για τροφή, ατονία, λήθαργο και έντονο κλάμα.

Αίτια

Τι προκαλεί τον νεογνικό ίκτερο και ποια νεογνά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να τον αναπτύξουν;

Τα νεογνά που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νεογνικού ίκτερου, είναι όσα:

• έχουν γεννηθεί πρόωρα (συγκεκριμένα, πριν την 37η εβδομάδα της κύησης).
• δεν λαμβάνουν επαρκή ποσότητα μητρικού ή άλλου βρεφικού γάλακτος, είτε διότι η μητέρα δεν παράγει αρκετή ποσότητα γάλακτος, είτε γιατί το βρέφος δυσκολεύεται να τραφεί.
• έχουν μη συμβατή ομάδα αίματος με τη μητέρα τους.

Συγκεκριμένα, τα νεογνά, που δεν έχουν ομάδα αίματος ίδια με τη μητέρα τους, υπάρχει περίπτωση να αναπτύξουν αντισώματα κατά των αντιγόνων των ομάδων αίματος ABO των ερυθρών αιμοπεταλίων τους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή των ερυθρών αιμοπεταλίων τους και την απότομη αύξηση της συγκέντρωσης χολερυθρίνης στον οργανισμό.

Άλλοι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε νεογνικό ίκτερο, περιλαμβάνουν:

• Προβλήματα με τη λειτουργία του ήπατος.
• Ανεπάρκεια κάποιου ενζύμου.
• Λοίμωξη από κάποιο παθογόνο μικροοργανισμό.
• Ανωμαλία στα ερυθρά αιμοσφαίρια.
• Δημιουργία μωλώπων  ή πρόκληση εσωτερικής αιμορραγίας στο νεογνό κατά τη διαδικασία της γέννησης.

Διάγνωση

Πώς μπορεί να διαγνωστεί ο νεογνικός ίκτερος;

Τα νοσοκομεία συνήθως δίνουν εξιτήριο στις μητέρες και τα νεογνά τους, εντός 72 ωρών μετά τη γέννα. Ως εκ τούτου, είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να φέρνουν τα νεογνά στο νοσοκομείο για έλεγχο μερικές ημέρες μετά, καθώς τα επίπεδα της χολερυθρίνης μεγιστοποιούνται 3 με 7 ημέρες μετά τη γέννηση. 

Το διακριτό κίτρινο χρώμα στο δέρμα και τα μάτια του νεογνού, επιβεβαιώνει την ύπαρξη ίκτερου, αλλά συνήθως διεξάγονται επιπλέον εξετάσεις για την εξακρίβωση της σοβαρότητας αυτού. Στα νεογνά που αναπτύσσουν ίκτερο τις πρώτες 24 ώρες μετά την γέννηση τους, θα πρέπει να γίνει μέτρηση των επιπέδων χολερυθρίνης στον οργανισμό, είτε με δερματικό τεστ, είτε με αναλύσεις αίματος.

Κατόπιν, θα πρέπει να διεξαχθούν επιπλέον εξετάσεις για τη διερεύνηση της πιθανότητας να υπάρχει κάποια παθολογική κατάσταση που σχετίζεται με τον ίκτερο. Αυτές οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Μέτρηση ολικού αίματος
• Ανίχνευση συμβατότητας ομάδων αίματος με την μητέρα
• Ανίχνευση συμβατότητας παράγοντα Rh, με την μητέρα
• Coomb τεστ, για τον έλεγχο του ρυθμού καταστροφής των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται θεραπευτικά ο νεογνικός ίκτερος;

Ο ήπιος νεογνικός ίκτερος υποχωρεί μόνος του, εφόσον το ήπαρ του νεογνού αναπτυχθεί πλήρως. Στο ενδιάμεσο διάστημα, συχνό τάισμα του βρέφους (περίπου 8 με 12 φορές την ημέρα), θα το βοηθήσει να αποβάλει ταχύτερα την περίσσεια χολερυθρίνης από το οργανισμό του. 

Ενώ, σε περίπτωση πιο σοβαρού ίκτερου απαιτείται ιατρική θεραπεία, η οποία συνήθως περιλαμβάνει την εφαρμογή φωτοθεραπείας. Αυτή είναι μια ιδιαίτερα κοινή και αρκετά αποτελεσματική μέθοδος, η οποία χρησιμοποιεί το φως για να βοηθήσει την αποβολή της χολερυθρίνης από τον οργανισμό. Κατά την διεξαγωγή φωτοθεραπείας, το νεογνό φορώντας μόνο την πάνα του και προστατευτικά γυαλιά, τοποθετείτε σε ένα ειδικό κρεβάτι κάτω από μπλε φως. Ενώ, μπορεί να τοποθετηθεί και μια κουβέρτα με οπτικές ίνες κάτω από το μωρό. 

Τέλος, σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις ίκτερου, είναι πιθανό να χρειαστεί μετάγγιση αίματος στο νεογνό, προκειμένου να μειωθούν τα επίπεδα χολερυθρίνης στον οργανισμό του. Με αυτό τον τρόπο επίσης αντικαθίστανται τα κατεστραμμένα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος με υγιή και αυξάνεται ο συνολικός αριθμός κυττάρων στο αίμα.

Πρόληψη

Είναι δυνατόν να προληφθεί ο νεογνικός ίκτερος;

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος να προληφθεί ο νεογνικός ίκτερος. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν κάποια προληπτικά μέτρα που μπορεί να λάβει κάποιος προκειμένου να γίνει έγκαιρη διάγνωση του ίκτερου. Για παράδειγμα, κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να διεξαχθεί εξέταση αίματος της μητέρας για να προσδιοριστεί η ομάδα αίματος της. Στην συνέχεια μετά την γέννα, μπορεί να διεξαχθεί η ίδια εξέταση και για το νεογνό, προκειμένου να ελεγχθεί αν υπάρχει ασυμβατότητα ομάδων αίματος που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νεογνικό ίκτερο.

Εφόσον, ένα νεογνό διαγνωστεί με ίκτερο, είναι σημαντικό η μητέρα να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στα παρακάτω, προκειμένου να μην γίνει ο ίκτερος πιο σοβαρός.

Αρχικά, απαιτείται συχνό τάισμα του βρέφους, προκειμένου να πάρει όλα τα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη και να διατηρηθεί ενυδατωμένο, καθώς τα υγρά ενισχύουν την αποβολή της χολερυθρίνης από τον οργανισμό. Το καλύτερο για το έμβρυο είναι το μητρικό γάλα, το οποίο θα πρέπει να λαμβάνεται 8 με 12 φορές την ημέρα, τουλάχιστον για τις πρώτες ημέρες.

Παρ' όλα αυτά, εάν η μητέρα αδυνατεί να θηλάσει το νεογνό, θα πρέπει να το ταΐζει με επαρκή ποσότητα ειδικού βρεφικού γάλακτος κάθε 2 με 3 ώρες, για την πρώτη εβδομάδα. Ενώ, το βρεφικό γάλα του εμπορίου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως συμπλήρωμα σε θηλάζουσες μητέρες, σε περίπτωση που το μητρικό γάλα δεν επαρκή για το βρέφος. 

Η ποσότητα γάλακτος που θα πρέπει να καταναλώνει το νεογνό δεν είναι ίδια για όλα τα βρέφη, επομένως είναι καλό κάποιος να συμβουλευτεί τον παιδίατρο για την προτεινόμενη ποσότητα γάλακτος. Επίσης, θα πρέπει να συζητηθεί με τον ιατρό, εάν ο γονιός θεωρεί ότι το παιδί λαμβάνει υπερβολικά λίγο ή υπερβολικά πολύ γάλα ή εφόσον το νεογνό δεν ξυπνάει τουλάχιστον 8 φορές το εικοσιτετράωρο, προκειμένου να λάβει τροφή.

Σε κάθε περίπτωση, ένας γονιός είναι σημαντικό να παρακολουθεί στενά το νεογέννητο παιδί του για της πρώτες 5 ημέρες τουλάχιστον, για τα βασικά συμπτώματα του ίκτερου, δηλαδή κίτρινο χρώμα στο δέρμα και τα μάτια. Και φυσικά σε περίπτωση που τα συμπτώματα αυτά εντοπιστούν να επικοινωνήσει άμεσα με έναν ιατρό.

Τέλος, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, συστήνεται όλα τα νεογνά να εξετάζονται προληπτικά για ίκτερο πριν πάρουν εξιτήριο από το νοσοκομείο, μετά την γέννηση τους, αλλά και να επανεξετάζονται στην ηλικία μεταξύ 3 με 5 ετών.

Επιπλοκές

Τι επιπλοκές μπορεί να επιφέρει ο νεογνικός ίκτερος;

Συνήθως, ο νεογνικός ίκτερος δεν αφήνει κάποιο μόνιμο πρόβλημα στο νεογνό και ξεπερνιέται εύκολα. Παρ' όλα αυτά, τα υψηλά επίπεδα χολερυθρίνης στον οργανισμό μπορούν να θέσουν την υγεία του βρέφους σε κίνδυνο και να προκαλέσουν κώφωση, εγκεφαλική παράλυση ή άλλα νευρολογικά προβλήματα σε αυτό.