Πώς να πράξετε για να βοηθήσετε αγαπημένα πρόσωπα που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία;

Η καλοπροαίρετη παρέμβαση δεν είναι αρκετή, τις περισσότερες φορές, για να βοηθήσετε αποτελεσματικά τους άλλους και ορισμένες μορφές βοήθειας μπορεί να αποτύχουν. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τη βοήθεια φίλων ή αγαπημένων προσώπων που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία.

Η θυματοποίηση από νυν ή πρώην συζύγους, φίλους ή φίλες είναι ένας τύπος ενδοοικογενειακής βίας που ονομάζεται βία μεταξύ συντρόφων και περιλαμβάνει τη χρήση σωματικής ή ψυχολογικής επιθετικότητας για την απόκτηση και διατήρηση της εξουσίας και του ελέγχου επί του συντρόφου της σχέσης. Η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να περιλαμβάνει σωματική κακοποίηση, σεξουαλική κακοποίηση και συναισθηματική κακοποίηση. Η σεξουαλική βία, όπως ο εξαναγκασμός του συντρόφου της σχέσης σε σεξουαλικές πράξεις, και η ψυχολογική επιθετικότητα, όπως ο υποτιμητισμός και οι απειλές, αποτελούν μορφές ενδοοικογενειακής βίας. Η συγκεκριμένη βία μπορεί να συνεχιστεί και μετά το τέλος μιας σχέσης. Για παράδειγμα, η καταδίωξη από έναν πρώην σύντροφο αποτελεί μορφή της βίας. Επειδή η βία μεταξύ συντρόφων αφορά όλες τις ομάδες (από νέους έως ηλικιωμένους, από ετεροφυλόφιλους έως ομοφυλόφιλους, από πλούσιους έως φτωχούς, άνδρες και γυναίκες), είναι πιθανό κάποιος που σας ενδιαφέρει να την βιώσει.

Η προσοχή είναι επιβεβλημένη όταν προσπαθείτε να βοηθήσετε τα κακοποιημένα θύματα να εγκαταλείψουν μια κακοποιητική σχέση, επειδή η παρέμβαση είναι δυνητικά επικίνδυνη και για τους δυο σας. Πρέπει επίσης να προχωρήσετε με ευαισθησία και σεβασμό. Διαφορετικά, οι καλές σας συμβουλές είναι πιθανό να απορριφθούν και να υψωθεί ένα τείχος άμυνας ανάμεσα σε εσάς και το θύμα.

Τα θύματα βίας αισθάνονται ήδη άσχημα για τον εαυτό τους και την κατάστασή τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ειδικοί της ενδοοικογενειακής βίας μας συμβουλεύουν να μην είμαστε επικριτικοί όταν παρέχουμε υποστήριξη στα θύματα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι παραμένουν σε κακοποιητικές στενές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων:

• των απειλών για βλάβη
• για χάρη των παιδιών
• της οικονομικής εξάρτησης
• της κοινωνικής θέσης
• του μη αποδεκτού διαζυγίου
• της μεταναστευτικής κατάστασης
• του “μηνών του μέλιτος” όπου τα πράγματα είναι εντάξει
• της αγάπης
• της ελπίδας ότι τα πράγματα θα αλλάξουν.

Καλό είναι να θυμάστε ότι δεν είναι ένα απλό θέμα να φύγει, και αν νιώθει ντροπή ή αμηχανία εξαιτίας των αντιδράσεών σας, είναι πιθανό να αμυνθεί και να σταματήσει να μοιράζεται μαζί σας γεγονότα και σκέψεις, και μπορεί ακόμη και να διακόψει την οριστική σχέση μαζί σας. Να θυμάστε επίσης ότι μπορεί να αποφασίσουν να μείνουν έστω και προσωρινά, και αν νομίζουν ότι σας αποδοκιμάζουν, μπορεί να απομακρυνθούν από εσάς. Το καλύτερο είναι να μην κόψετε τις γραμμές επικοινωνίας με την κρίση σας.

Μην τους διατάζετε να κάνουν κάτι που δεν είναι έτοιμοι να το κάνουν ή το φοβούνται

Είναι ανησυχητικό όταν κάποιος που σας ενδιαφέρει κακοποιείται και μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να ξεκινήσετε μια διάσωση και να αναλάβετε την ευθύνη για να “σώσετε” τον φίλο ή το αγαπημένο σας πρόσωπο. Αλλά οι άνθρωποι που κακοποιούνται και ελέγχονται από τον σύντροφό τους δεν ανταποκρίνονται καλά σε βοηθούς που προσπαθούν να τους “διατάξουν” να αναλάβουν άμεση δράση. Οι ειδικοί λένε ότι αυτό συμβαίνει επειδή μπορεί να νιώθουν ότι υπάρχει περισσότερη κακοποίηση και έλεγχος. Το να τους πιέζετε να κάνουν κάτι που δεν είναι έτοιμοι να κάνουν ή που δεν αισθάνονται ασφαλείς να κάνουν, μπορεί να τους οδηγήσει μόνο στο να σας αποφύγουν.

Πώς μπορούμε λοιπόν να βοηθήσουμε αποτελεσματικά ένα πρόσωπο που βρίσκεται σε κακοποιητική σχέση;

Οι ειδικοί προτείνουν να τους πείτε, ήρεμα και χωρίς κριτική διάθεση, ότι ανησυχείτε για την ασφάλειά τους (ή τη συναισθηματική ή σωματική τους υγεία). Ακούστε τους, πιστέψτε τους και πείτε τους:

“Λυπάμαι που σας συμβαίνει αυτό”.

“Ξέρω ότι είναι περίπλοκο”.

“Δεν φταις εσύ”.

“Δεν σου αξίζει αυτό”.

“Αυτό δεν αλλάζει το πώς αισθάνομαι για σένα”.

Αποφύγετε να τους πείτε τι πρέπει να κάνουν

Επειδή η ανεπιθύμητη παρέμβαση μπορεί να μοιάζει ασεβής και παρεμβατική, είναι καλύτερο να είστε προσεκτικοί. Τα θύματα πρέπει να πάρουν μόνοι τους την απόφαση να φύγουν ή να αναλάβουν δράση, όπως να καταγγείλουν την παρενόχληση στις αρχές. Για να τα ωθήσετε με προσοχή προς αυτή την κατεύθυνση, είναι καλύτερο να τους κάνετε ερωτήσεις: “Είστε ανοιχτή στο να ζητήσετε ιατρική βοήθεια, να καλέσετε μια τηλεφωνική γραμμή, να καταγγείλετε την παρενόχληση, να πάτε στην αστυνομία, να μιλήσετε σε δικηγόρο;”. Αποφύγετε να τους πείτε τι πρέπει να κάνουν.

Μπορείτε να τους προσφέρετε βοήθεια, αλλά θα πρέπει να είναι δική τους επιλογή αν θα σας δεχτούν ή όχι. (Εξαίρεση: Καλέστε το 100 αν γίνετε μάρτυρας βίας.) Ρωτήστε τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε. Πείτε: “Δεν είσαι μόνος σου. Οι άνθρωποι νοιάζονται για εσένα και θέλουν να σε βοηθήσουν”, “Τι μπορώ να κάνω;”. “Θέλεις να βρω πληροφορίες, να πάω μαζί σου, να προσέχω τα παιδιά σου ώστε να μπορέσεις να βρεις λύσεις ή βοήθεια;”

Μιλήστε με το θύμα σε κατάλληλο χρόνο

Ελέγχετε συχνά τον φίλο σας, αλλά να γνωρίζετε ότι ο σύντροφος που ασκεί κακοποίηση μπορεί να διαβάζει τα μηνύματα κειμένου, τα τηλεφωνικά μηνύματα και τα emails του φίλου σας ή του αγαπημένου σας προσώπου και μπορεί να ακούει τις συνομιλίες. Ελέγξτε προσεκτικά τα λόγια σας μέχρι να βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλές να μιλήσετε. Όταν τηλεφωνείτε, ρωτήστε: “Είναι τώρα κατάλληλη στιγμή για να μιλήσουμε;”. Δεν θέλετε να θέσετε σε κίνδυνο το αγαπημένο σας πρόσωπο ή την ικανότητά σας να παρέχετε υποστήριξη. Αν ο θύτης νομίζει ότι είστε εναντίον του, μπορεί να απαιτήσει να τερματιστεί η σχέση σας με τον κακοποιημένο ή να σας στοχοποιήσει.

Το άλλο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να φυτέψετε τους σπόρους της αλλαγής, λέγοντάς τους  ότι υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια και καθοδήγηση από ειδικούς: “Αυτό συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους. Η βοήθεια είναι διαθέσιμη όταν είσαι έτοιμη”. Εφοδιάστε τους με τα εργαλεία για να δράσουν όταν είναι έτοιμοι. Για παράδειγμα, ενθαρρύνετέ τους να απομνημονεύσουν την Γραμμή Υποστήριξης για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας (801 11 16000, στις πηγές υπάρχουν κι άλλες πληροφορίες που μπορεί να χρειαστείτε) ή τον αριθμό τηλεφώνου του τοπικού καταφυγίου ενδοοικογενειακής βίας σε περίπτωση που τα πράγματα επιδεινωθούν. Ρωτήστε τους πού θα πήγαιναν αν έπρεπε να φύγουν και προτείνετε τους να αναπτύξουν ένα σχέδιο ασφαλείας (ένα πρακτικό σχέδιο που περιλαμβάνει τρόπους για να παραμείνουν ασφαλείς όσο βρίσκονται σε μια σχέση, σχεδιάζουν να φύγουν ή μετά την αποχώρηση).

Η Υποστηρικτική Τηλεφωνική Γραμμή για την Ενδοοικογενειακή Βία θα βοηθήσει τα άτομα να αναπτύξουν σχέδια που ταιριάζουν σε κάθε περίπτωση. Το να βοηθάτε τους άλλους δεν σημαίνει ότι αναλαμβάνετε να λύσετε τα προβλήματά τους. Στην πραγματικότητα, αυτό συχνά δεν είναι καθόλου βοηθητικό. Για να είναι αποτελεσματική μια παρέμβαση, συχνά πρέπει να τιθασεύσουμε την παρόρμησή μας να σώσουμε και αντ’ αυτού να προσφέρουμε συναισθηματική υποστήριξη και εργαλεία για ενδυνάμωση.