Το ασβέστιο είναι ένα σημαντικό συστατικό που συμβάλλει, ανάμεσα σε άλλα, στην αντοχή των οστών και στη λειτουργία των μυών και των νεύρων. Τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα ρυθμίζονται από την παραθυρεοειδή ορμόνη (ΡΤΗ), τη βιταμίνη D και την καλσιτονίνη. Η υπερασβεστιαιμία ποικίλει ανάλογα με τη σοβαρότητα και το χρόνο που διαρκεί. Η κύρια αιτία της είναι ο υπερπαραθυρεοειδισμός, ενώ η θεραπεία της εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία που την προκαλεί και από τον βαθμό σοβαρότητας της. Ας δούμε όμως πιο κάτω αναλυτικά, όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για αυτή την κατάσταση.

Τι είναι το ασβέστιο και τι η υπερασβεστιαιμία;

Το ασβέστιο είναι ένα στοιχείο, το οποίο είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση πολλών διαδικασιών και λειτουργιών του σώματος, όπως είναι για παράδειγμα ο σχηματισμός των οστών, η απελευθέρωση ορισμένων ορμονών, η συστολή των μυών και η λειτουργία των νεύρων και του εγκεφάλου. Ο όρος υπερασβεστιαιμία υποδηλώνει ότι τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα.

Πως ρυθμίζονται τα επίπεδα του ασβεστίου;

Τα επίπεδα του ασβεστίου ρυθμίζονται από το ίδιο σώμα με την βοήθεια της  παραθυρεοειδής ορμόνης (ΡΤΗ), της βιταμίνης D και της καλσιτονίνης. Συγκεκριμένα:

• Η παραθυρεοειδή ορμόνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τους τέσσερις παραθυρεοειδείς αδένες, οι οποίοι περιβάλλουν τον θυροειδή και βρίσκονται στο πρόσθιο τμήμα του κάτω μέρους του αυχένα.
• Η βιταμίνη D παράγεται μέσω μιας διαδικασίας που ξεκινά από την έκθεση του δέρματος στον ήλιο και συνεχίζεται στο ήπαρ και τους νεφρούς. Βιταμίνη D υπάρχει και σε διάφορα τρόφιμα, όπως τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, σε συμπληρώματα και εμπλουτισμένα τρόφιμα.
• Η καλσιτονίνη παράγεται σε εξειδικευμένα κύτταρα στον θυρεοειδούς αδένα.

Οι τρεις αυτές ορμόνες, δρουν μαζί στα οστά, στους νεφρούς και στην οδό γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, με στόχο να ρυθμίσουν τα επίπεδα του ασβεστίου στην κυκλοφορία του αίματος.

Ποιες είναι οι αιτίες της υπερασβεστιαιμίας;

Μια από τις πιο συχνές αιτίες της υπερασβεστιαιμίας είναι η υπερπαραγωγή της παραθυρεοειδούς ορμόνης, μια κατάσταση που ονομάζεται υπερπαραθυρεοειδισμός, η οποία είναι πιο συχνή σε γυναίκες άνω των 50 ετών. Αυτή η υπερπαραγωγή προκύπτει είτε από τους τέσσερις παραθυρεοειδείς αδένες που παράγουν μεγάλες ποσότητες της εν λόγω ορμόνης (παραθυρεοειδική υπερπλασία), είτε από έναν αδένα που επίσης παράγει υψηλά επίπεδα παραθυρεοειδούς ορμόνης, ως αποτέλεσμα κάποιου αδενώματος ή καλοήθους όγκου.

Ωστόσο, η υπερασβεστιαιμία εμφανίζεται και λόγω άλλων ιατρικών καταστάσεων, οι οποίες  ποικίλουν σε σοβαρότητα. Ένας κακοήθης όγκος είναι η συνηθέστερη αιτία της υπερασβεστιαιμίας, μετά τον υπερπαραθυρεοειδισμό και μάλιστα έχει διαπιστωθεί ότι περίπου το 20% των καρκινοπαθών  αναπτύσσουν υπερασβεστιαιμία σε κάποιο στάδιο της νόσου τους.

Άλλες καταστάσεις που σχετίζονται με την υπερασβεστιαιμία είναι:

• Καρκίνος, ειδικά καρκίνος του πνεύμονα και καρκίνος του μαστού
• Ακινησία για μεγάλο χρονικό διάστημα
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Υπερδραστήριος θυρεοειδής (υπερθυρεοειδισμός)
• Χρήση ορισμένων φαρμάκων, όπως τα θειαζιδικά διουρητικά
• Κληρονομικές νεφρικές ή μεταβολικές παθήσεις
• Υπερβολικά επίπεδα βιταμίνης D
• Υπερβολική λήψη ασβεστίου μέσω διατροφής
• Ασθένειες που μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική παραγωγή βιταμίνης D

Ποια είναι τα συμπτώματα της υπερασβεστιαιμίας;

Στην πλειοψηφία τους, οι ασθενείς με υπερασβεστιαιμία, εμφανίζουν ελάχιστα συμπτώματα, τα οποία αυξάνονται καθώς τα επίπεδα του ασβεστίου ανεβαίνουν. Σε σοβαρές περιπτώσεις, τα αυξημένα επίπεδα ασβεστίου προκαλούν ταχυκαρδίες.

Συμπτώματα γαστρεντερικού συστήματος:

• Δυσκοιλιότητα
• Ναυτία
• Μειωμένη όρεξη
• Κοιλιακός πόνος
• Πεπτικό έλκος

Συμπτώματα που σχετίζονται με τους νεφρούς:

• Πέτρες στους νεφρούς
• Ο πόνος των πτερυγίων
• Συχνουρία

Ψυχολογικά συμπτώματα:

• Σύγχυση
• Άνοια
• Απώλεια μνήμης
• Κατάθλιψη

Συμπτώματα που σχετίζονται με τα οστά:

• Πόνος στα οστά
• Κατάγματα
• Καμπύλωση της σπονδυλικής στήλης και απώλεια ύψους

Πώς διαγιγνώσκεται η υπερασβεστιαιμία;

Η υπερασβεστιαιμία διαγιγνώσκεται εύκολα με μια εξέταση αίματος. Το να διαγνωστούν, ωστόσο, οι αιτίες που την προκαλούν είναι μια πιο περίπλοκη διαδικασία, η οποία απαιτεί λεπτομερή εξέταση του ιστορικού, φυσική εξέταση, εξετάσεις αίματος για να ελεγχθούν τα επίπεδα PTH και βιταμίνης D, αξιολόγηση ούρων, ακτινογραφίες και άλλες διαδικασίες απεικόνισης.

Πώς θεραπεύεται η υπερασβεστιαιμία;

Για να θεραπευτεί η υπερασβεστιαιμία χρειάζεται πρώτα να απαντηθούν τα εξής ερωτήματα:

• Τα επίπεδα του ασβεστίου είναι σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα;
• Η αύξηση του ασβεστίου προκαλεί συμπτώματα;
• Ποια είναι η υποκείμενη αιτία της υπερασβεστιαιμίας;
• Χρειάζεται θεραπεία;

Εάν η υπερασβεστιαιμία προκαλεί σοβαρά συμπτώματα και τα επίπεδα του ασβεστίου είναι σε πραγματικά επικίνδυνα επίπεδα, τότε θα χρειαστεί νοσήλια. Οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την μείωση των επιπέδων του ασβεστίου είναι συνήθως:

• Ενυδάτωση
• Χρήση στεροειδών
• Ενδοφλέβια φάρμακα
• Ενδεχομένως αιμοκάθαρση

Εάν η υπερασβεστιαιμία είναι μέτρια, τότε χορηγούνται φάρμακα χωρίς να χρειαστεί νοσηλεία.

Εάν η υποκείμενη αιτία είναι ο υπερπαραθυρεοειδισμός (ιδιαίτερα λόγω κάποιου αδενώματος), τότε εξετάζονται κάποια κριτήρια για να αποφασιστεί εάν χρειάζεται χειρουργική επέμβαση. Τα εν λόγω κριτήρια είναι:

• Πολύ υψηλά επίπεδα ασβεστίου
• Ιστορικό για πέτρες στους νεφρούς
• Άλλες επιπλοκές που σχετίζονται με το ασβέστιο
• Ποσότητα ασβεστίου στα ούρα

Υπάρχει μέτρο πρόληψης για την υπερασβεστιαιμία;

Δεν υπάρχει κάποιο μέτρο πρόληψης για την  υπερασβεστιαιμία, αλλά η έγκαιρη ανίχνευση της, επιτρέπει την μείωση των επιπέδων του ασβεστίου και τον από νωρίς εντοπισμό της αιτίας που την προκαλεί.

Σημειώνεται ότι είναι καλό να μετράται το ασβέστιο του αίματος χωρίς περίδεση κατά την αιμοληψία, καθώς έχουν παρατηρηθεί ψευδώς χαμηλά επίπεδά του (εντός φυσιολογικών ορίων) κατά την αιμοληψία με περίδεση.