Τα προβιοτικά είναι ένα από τα πιο δημοφιλή συμπληρώματα διατροφής που κυκλοφορούν στην αγορά. Χρησιμοποιούνται ευρύτατα, καθώς έχουν συνδεθεί με διάφορα οφέλη για την υγεία, όπως η βελτίωση της υγείας του εντέρου και η ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ορισμένες μελέτες των τελευταίων ετών υποστηρίζουν πως τα προβιοτικά μπορούν επίσης να επηρεάσουν την απώλεια βάρους και να προσφέρουν ευεργετικά αποτελέσματα.

Τι είναι τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι συναντώνται φυσικά σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί και να προστίθενται σε συμπυκνωμένες δόσεις σε άλλα τρόφιμα.

Τα προβιοτικά συναντώνται επίσης στη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής, τα οποία όταν χορηγούνται σε επαρκείς ποσότητες προσφέρουν σημαντικά οφέλη στον ανθρώπινο οργανισμό. Συγκεκριμένα, τα προβιοτικά συμπληρώματα περιέχουν μεγάλες δόσεις ζωντανών βακτηρίων, κυρίως του γένους Lactobacilli και Bifidobacteria, τα οποία συμβάλουν στη βελτίωση της σύνθεσης των βακτηρίων του παχέος εντέρου και προάγουν την υγεία.

Μεταξύ των διαφόρων οφελών υγείας που θεωρείται πως έχουν τα προβιοτικά συμπληρώματα, μια νέα μελέτη του 2020 υποστηρίζει πως αυτά μπορεί να αποτελούν πιθανή θεραπεία για την παχυσαρκία.

Πώς σχετίζεται η εντερική μικροχλωρίδα με το σωματικό βάρος;

Πάνω από 1.000 είδη βακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων των Bacteroidetes, Firmicutes, Actinobacteria, Fusobacteria, Verrucomicrobia, Proteobacteria και Cyanobacteria, βρίσκονται στο γαστρεντερικό σωλήνα και συνθέτουν την εντερική μικροχλωρίδα. Αυτά τα βακτήρια εκτελούν λειτουργίες που επηρεάζουν τη συνολική υγεία ενός ανθρώπου, καθώς η διατάραξη της βακτηριακής σύνθεσης μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία, όπως η ανάπτυξη ασθενειών.

Μελέτες έχουν δείξει πως τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα παρουσιάζουν διαφορετική σύνθεση των βακτηρίων του εντέρου απ’ ότι άτομα με φυσιολογικό βάρος. Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί υψηλότερη αναλογία των βακτηρίων Firmicutes προς Bacteroidetes στο έντερο των παχύσαρκων ατόμων.

Δεδομένων αυτών των παρατηρήσεων, οι ερευνητές υποστηρίζουν πως οι αλλαγές στη σύνθεση της εντερικής μικροχλωρίδας ενός ατόμου μπορεί να συμβάλουν στο υπερβολικό βάρος και στην παχυσαρκία, μέσω διαφόρων μηχανισμών, όπως η αύξηση της αντίστασης στην ινσουλίνη, της φλεγμονής και της αποθήκευσης λίπους.

Ωστόσο, δεν υπάρχει μια σαφής εξήγηση ακόμη για το πώς η αλλοίωση της σύνθεσης της εντερικής μικροχλωρίδας συμβάλει στην παχυσαρκία.

Βοηθούν τα προβιοτικά συμπληρώματα στην απώλεια βάρους;

Αν και η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει πως τα προβιοτικά συμπληρώματα μπορεί να προάγουν την απώλεια βάρους και να αποτρέπουν την αύξηση βάρους στους ανθρώπους.

Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση του 2018 διαπίστωσε πως όσοι συμμετέχοντες έλαβαν συμπληρώματα προβιοτικών είχαν πιο σημαντικές μειώσεις στο σωματικό βάρος, την περίμετρο της μέσης, το σωματικό λίπος και το δείκτη μάζας σώματός τους, σε σχέση με όσους δεν λάμβαναν προβιοτικά συμπληρώματα.

Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουν παρατηρηθεί και από άλλες μελέτες. Μάλιστα μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση του 2019 διαπίστωσε πως οι περισσότερες από τις βελτιώσεις που παρατηρήθηκαν προέκυψαν από τη λήψη προβιοτικών συμπληρωμάτων που περιείχαν bifidobacteria, thermophilus και lactobacilli.

Οι ερευνητές πιστεύουν πως τα προβιοτικά συμπληρώματα μπορεί να προάγουν την απώλεια βάρους με τους παρακάτω τρόπους:

• Αύξηση της ποσότητας των βακτηρίων που παράγουν λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας (SCFA), τα οποία αυξάνουν την οξείδωση των λιπαρών οξέων και μειώνουν την αποθήκευση λίπους
• Μείωση της φλεγμονής μέσω της μείωσης της αφθονίας των παραγωγών λιποπολυσακχαριτών (LPS)
• Επίδραση στην όρεξη και στο μεταβολισμό
• Μείωση της συσσώρευσης λίπους
• Ρύθμιση των προφλεγμονωδών γονιδίων
• Βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη

Ωστόσο, είναι σημαντικό να τονιστεί πως η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη τους ακριβείς μηχανισμούς με τους οποίους τα προβιοτικά επιδρούν στην απώλεια βάρους.

Υπάρχουν κίνδυνοι στη λήψη προβιοτικών συμπληρωμάτων;

Ορισμένοι επιστήμονες έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους σχετικά με την ευρεία χρήση προβιοτικών συμπληρωμάτων, καθώς υπάρχουν ελάχιστα μόνο στοιχεία σχετικά με την μακροπρόθεσμη ασφάλεια αυτών.

Τα συμπληρώματα προβιοτικών συχνά περιέχουν υψηλές ποσότητες προβιοτικών του ίδιου είδους, με αποτέλεσμα μερικοί επιστήμονες να θεωρούν πως η υπέρμετρη χρήση τους μπορεί να οδηγήσει στη μεταφορά ανθεκτικών γονιδίων σε παθογόνα βακτήρια, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά και άλλες δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία ενός ανθρώπου.

Η χρήση προβιοτικών συμπληρωμάτων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε βακτηριακή υπερανάπτυξη στο έντερο, αυξημένο κίνδυνο ευκαιριακών λοιμώξεων και πρόκληση απειλητικών για τη ζωή λοιμώξεων σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Επομένως, παρόλο που τα προβιοτικά έχουν συνδεθεί με σημαντικά οφέλη υγείας, η λήψη τους πρέπει να γίνεται μετά από συνταγογράγηση από το γιατρό και μόνο όταν υπάρχει ανάγκη, καθώς δεν έχει επιβεβαιωθεί ότι αυτά είναι απολύτως ασφαλή.