Δεν είναι η πρώτη φορά που διαβάζετε πως προκειμένου να διατηρήσει κάποιος το σώμα του υγιές, πρέπει να ακολουθεί μια ισορροπημένη δίαιτα. Το έντερο μπορεί πια να χαρακτηριστεί ως ένας ‘’δεύτερος’’ εγκέφαλος του σώματος μας, και επηρεάζει ακόμα και την ψυχολογική μας διάθεση. Εξάλλου, πληθώρα ερευνών έχει συσχετίσει τις διατροφικές συνήθειες με την πιθανότητα εμφάνισης ψυχολογικών ασθενειών. Αν λοιπόν, η διατροφή είναι καθοριστικής σημασίας για τους ενήλικες, είναι αναμενόμενο να είναι ακόμα πιο σημαντική για έναν αναπτυσσόμενο εγκέφαλο, αυτόν των παιδιών. Ωστόσο, αποκλειστικά μια ισορροπημένη διατροφή δεν ισούται απόλυτα με την φυσιολογική εγκεφαλική ανάπτυξη, αλλά μια πληθώρα γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που  αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την γνωστική ικανότητα των παιδιών;

Μια πρωτοπόρα μελέτη από το Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal) εξέτασε μια πληθώρα παραγόντων, σχετικά με τον τρόπο που επηρεάζουν την εγκεφαλική ανάπτυξη των παιδιών. Το δείγμα τους αποτελούνταν από 1.298 παιδιά, ηλικίας 6-11 ετών από 6 Ευρωπαϊκές  χώρες, και ανέλυσαν 87 περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρέαζαν την εμβρυακή ανάπτυξη και 122 περιβαλλοντικούς παράγοντες κατά την παιδική τους ηλικία. Οφείλουμε να τονίσουμε πως ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος των παιδιών είναι επιρρεπής τόσο σε ψυχολογικές πιέσεις, όπως η ενδοοικογενειακή βία ή η ανατροφή από έναν γονέα που πάσχει από κατάθλιψη, αλλά και σε τοξικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες, ακόμα και σε χαμηλές συγκεντρώσεις.

Τα αποτελέσματα της έρευνας ανέδειξαν 5 περιβαλλοντικούς παράγοντες οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν την γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Ονομαστικά αυτοί οι παράγοντες είναι:

1. η δίαιτα με οργανικά τρόφιμα
2. η δίαιτα με fast-food
3. ο αριθμός των ατόμων που κατοικούν στο σπίτι
4. η ποιότητα του αέρα στο σπίτι
5. η ύπαρξη ή μη καπνιστών μέσα στην οικία.

Όλοι οι παραπάνω παράγοντες επηρέαζαν την ανάπτυξη του ‘’fluid intelligence’’, δηλαδή την ικανότητα επίλυσης νέων προβλημάτων, καθώς και την ικανότητα μνήμης τους.

Σε όσες οικογένειες τα παιδιά ακολουθούσαν διατροφή με οργανικά τρόφιμα, ιδιαίτερα λαχανικά, οι βαθμολογίες σε γνωστικά τεστ και ασκήσεις μνήμης ήταν υψηλότερες. Εν αντιθέσει, παρατηρήθηκε αρνητική συσχέτιση των επιδόσεων των παιδιών, σε οικογένειες όπου η πλειονότητα των γευμάτων ήταν fast food, αν ο αριθμός των ατόμων που κατοικούσαν στην οικία ήταν υψηλός (παράγοντας που σχετίζεται σε έναν βαθμό με το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των γονέων) και αν τα παιδιά ήταν παθητικοί καπνιστές. Η έκθεση στον καπνό και γενικότερα σε ρύπους προκαλεί αντιδράσεις φλεγμονής στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των παιδιών. Ένα μη αναμενόμενο αποτέλεσμα ήταν η θετική συσχέτιση του PFOS (τεχνητή χημική ουσία η οποία συντίθεται στο εργαστήριο και εντοπίζεται στις συσκευασίες προϊόντων, σε οικιακές συσκευές κ.α.) με την γνωστική ικανότητα των παιδιών. Γενικά, έκθεση σε PFOS οδηγεί σε προβλήματα στην λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα.

Η σωματική και ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών μπορεί να επηρεαστεί από μια πληθώρα παραγόντων. Μπορούμε να θεωρήσουμε τον εαυτό μας τυχερούς που κατοικούμε στην Ελλάδα, καθώς η πρόσβαση σε οργανικά, φρέσκα και φθηνά τρόφιμα είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ακολουθώντας την μεσογειακή διατροφή και δημιουργώντας όσο γίνεται ένα θετικό και υποστηρικτικό περιβάλλον μέσα στην οικογένεια, θέτουμε γερές βάσεις για την επόμενη γενιά.