«Η γιατρός μου, μου έλεγε εδώ και αρκετά χρόνια να παίρνω κάψουλες ιχθυελαίου κάθε μέρα για την καρδιά μου. Την περασμένη εβδομάδα, όταν την επισκέφτηκα για να κάνω τις ετήσιες μου εξετάσεις, μου είπε να σταματήσω να τις παίρνω, επειδή μερικές νεότερες μελέτες έδειξαν ότι οι κάψουλες αυτές δεν κάνουν ουσιαστικά καλό στην καρδιά. Ξαφνιάστηκα και εύλογα αναρωτήθηκα το τι πραγματικά συμβαίνει. Το ιχθυέλαιο κάνει τελικά καλό στην καρδιά ή όχι; Και γιατί οι γιατροί δεν μπορούν να αποφασίσουν;»

Αυτό είναι ένα καλό παράδειγμα για να μπορέσουμε να εξηγήσουμε τον λόγο που πολλές φορές λαμβάνουμε διαφορετικές συμβουλές από διαφορετικούς γιατρούς, ακόμη και από τον ίδιο γιατρό. Πολλές διαφορετικές μελέτες καταλήγουν σε διαφορετικά αποτελέσματα ανάλογα με τον σχεδιασμό τους, τον τρόπο διεξαγωγής και την ανάλυση τους, τον τύπο των ασθενών που εξετάζονται κλπ, ακόμη και αν μελετούν το ίδιο ερευνητικό ερώτημα. Έτσι μέχρι να καταλήξουν σε ένα ομόφωνο αποτέλεσμα και να φτάσουν σε αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε «αλήθεια», οι απόψεις διίστανται.

Πώς ωφελεί την υγεία το ιχθυέλαιο;

Η επιστημονική κοινότητα παρατήρησε πριν από χρόνια, ότι οι άνθρωποι που κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες ψαριών, όπως οι Εσκιμώοι, είχα πολύ χαμηλή συχνότητα καρδιακών παθήσεων. Μελετώντας το ιχθυέλαιο διαπίστωσαν ότι περιέχει ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και συγκεκριμένα τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα EPA και DHA, τα οποία βελτιώνουν την υγεία της καρδιάς, σύμφωνα με μεταγενέστερες μελέτες.

Συγκεκριμένα, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα EPA και DHA έχουν συσχετιστεί με μειωμένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, αυξημένα επίπεδα HDL χοληστερίνης («καλής» χοληστερίνης), μειωμένη αρτηριακή πίεση, μειωμένη φλεγμονή και μειωμένο κίνδυνο επικίνδυνων καρδιακών αρρυθμιών. Επιπρόσθετα, πολλές μη τυχαιοποιημένες μελέτες, συσχέτισαν την κατανάλωση ιχθυελαίου με την επιβράδυνση της εξέλιξης της αθηροσκλήρωσης και της στεφανιαίας νόσου (CAD), με τον μειωμένο κίνδυνο ξαφνικού θανάτου από καρδιά και με τον χαμηλότερο συνολικό κίνδυνο θανάτου από καρδιακές παθήσεις.

Τέτοιες μελέτες, οι οποίες δημοσιεύθηκαν σε ένα διάστημα 10 χρόνων, έπεισαν τους περισσότερους ειδικούς ότι η κατανάλωση ιχθυελαίου, είτε μέσω της διατροφής, είτε μέσω συμπληρωμάτων, ήταν μια πολύ καλή επιλογή για την αποτροπή των καρδιακών παθήσεων.

Τι έδειξαν πιο πρόσφατες μελέτες;

Πιο πρόσφατα, μεγάλες τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, απέτυχαν να καταλήξουν στα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα του ιχθυελαίου. Μάλιστα, τα αποτελέσματα της πολυαναμενόμενης Μελέτης Κινδύνου και Πρόληψης, που δημοσιεύθηκε το 2013, ήταν πολύ απογοητευτικά, δείχνοντας ότι τα άτομα που λάμβαναν ιχθυέλαιο δεν παρουσίασαν μειωμένο κίνδυνο καρδιακού θανάτου, σε σύγκριση με τα άτομα που λάμβαναν κάποιο εικονικό φάρμακο.

Πρέπει, επίσης να σημειώσουμε, ότι σε άλλες πρόσφατες κλινικές δοκιμές, τα άτομα που συμμετείχαν, πέραν από το ιχθυέλαιο και το εικονικό φάρμακο, λάμβαναν και μια πολύ επιθετική ιατρική θεραπεία για να μειώσουν τον καρδιακό κίνδυνο και να αντιμετωπίσουν την στεφανιαία νόσο (όπως στατίνες, ασπιρίνη, βήτα αποκλειστές και αναστολείς ACE). Ίσως, λοιπόν, τα οφέλη του ιχθυελαίου που παρατηρήθηκαν να μην ήταν τόσο εμφανή αν δεν λάμβαναν και ιατρική θεραπεία.

Από την άλλη πλευρά, μια πρόσφατη μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων δοκιμών για το ιχθυέλαιο, διαπίστωσε μέτρια μείωση του καρδιακού θανάτου στους ασθενείς που λάμβαναν ιχθυέλαιο. Επίσης, το όφελος φάνηκε να είναι μεγαλύτερο σε όσους είχαν ήδη στεφανιαία νόσο και παρατηρήθηκε με την λήψη 250 mg  ιχθυελαίου την ημέρα, ενώ οι υψηλότερες δόσεις δεν παρείχαν κανένα πρόσθετο όφελος.

Ποιες είναι οι τρέχουσες συστάσεις για τη λήψη ιχθυελαίου;

Ενώ οι απόψεις των επιστημόνων σχετικά με την λήψη ιχθυελαίου και το όφελος που έχει στην πρόληψη των καρδιακών παθήσεων είναι ασταθείς, οι κλινικές μελέτες δείχνουν ένα πιθανό όφελος και λίγο ή καθόλου κίνδυνο. Έτσι, οι περισσότεροι καρδιολόγοι συνιστούν την κατανάλωση τουλάχιστον 1-2 μερίδων λιπαρών ψαριών την εβδομάδα ή εναλλακτικά τη λήψη ενός ημερήσιου συμπληρώματος ιχθυελαίου, που περιέχει EPA και DHA.

Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί, ότι μια μελέτη του 2014, έδειξε ότι η πρόσληψη συμπληρωμάτων ιχθυελαίου αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη στους άνδρες, ωστόσο αυτό δεν έχει ακόμη αποδειχθεί, οπότε δεν μπορούμε ακόμη να πούμε με βεβαιότητα ότι υπάρχει κίνδυνος από την λήψη συμπληρωμάτων ιχθυελαίου για τους άνδρες. Επίσης, στις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, υπάρχει κίνδυνος υπερβολικής πρόσληψης υδραργύρου, επομένως τα συμπληρώματα ιχθυελαίου, γενικά, δεν συνιστώνται σε έγκυες γυναίκες ή σε γυναίκες που σκοπεύουν να μείνουν έγκυες τα επόμενα χρόνια.