Τους τελευταίους μήνες έχουμε ξοδέψει πολύ χρόνο για να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε για την νόσο του κορωνοϊού (COVID-19) και είναι λογικό να σκεφτόμαστε τι είναι αυτό που τελικά χρειάζεται να κάνουμε, για να νικήσουμε αυτή ή και μελλοντικές πανδημίες. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ανίχνευση των επαφών των ατόμων που βρέθηκαν θετικοί στον κορωνοϊό, είναι ζωτικής σημασίας για την μείωση της εξάπλωσης αυτής της μολυσματικής νόσου. Είναι λοιπόν σημαντικό να αναπτυχθούν νέες πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για αυτή την ανίχνευση.

Πώς γίνεται ανίχνευση επαφών;

Ο παραδοσιακός τρόπος ανίχνευσης επαφών, περιλαμβάνει μια ομάδα ατόμων, οι οποίοι επικοινωνούν μέσω τηλεφώνου με τις επαφές ενός θετικού κρούσματος, τους κάνουν ερωτήσεις για πιθανά συμπτώματα, τους προτείνουν να μπουν σε απομόνωση για 14 ημέρες (η περίοδος επώασης του ιού) και ακολούθως επικοινωνούν σε τακτά χρονικά διαστήματα μαζί τους για να διαπιστώσουν εάν εκδήλωσαν συμπτώματα ή όχι, και αν ναι, η διαδικασία επαναλαμβάνεται και για τις δικές τους επαφές.

Αυτή η χρονοβόρα διαδικασία, συνήθως παίρνει πολλές ημέρες ή και εβδομάδες για περίπλοκες περιπτώσεις, όπου κάποιο άτομο ήρθε σε επαφή με πολλούς άλλους ανθρώπους. Για την επίσπευση, λοιπόν, αυτής της διαδικασίας, οι ερευνητές προτείνουν την εκμετάλλευση της ψηφιακής τεχνολογίας, όπως θα δούμε πιο κάτω.

Μπορούν τα smartphones να βοηθήσουν στην μείωση της εξάπλωσης του κορωνοϊού;

Τα smartphones είναι εξοπλισμένα με ασύρματη τεχνολογία Bluetooth, η οποία είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα αρχείο καταγραφής όλων των εφαρμογών που υπάρχουν σε ένα τηλέφωνο, ανάμεσα τους και εκείνες που δείχνουν τα κοντινά άτομα του καθενός και τις τοποθεσίες που επισκέφτηκε κάποιος πρόσφατα. Στην βάση αυτής της λογικής, οι ερευνητές προτείνουν τη δημιουργία μιας εφαρμογής, η οποία θα μπορεί να ειδοποιεί τον κόσμο για τον κίνδυνο έκθεσης του.

Συγκεκριμένα, αυτή η εφαρμογή θα έχει την δυνατότητα να ειδοποιεί τους χρήστες που αναφέρονται στο πρόσφατο αρχείο καταγραφής Bluetooth, ότι βρέθηκαν πρόσφατα σε μια τοποθεσία όπου υπήρξε θετικό κρούσμα και θα τους καλεί να μείνουν σπίτι.  Μάλιστα, μια βρετανική ερευνητική ομάδα σε μια πρόσφατη δημοσίευση που έκανε στο περιοδικό Science, υπογράμμισε πως μια τέτοια ψηφιακή ανίχνευση θα είναι πολύ χρήσιμη για τους επόμενους μήνες και θα μειώσει τις πιθανότητες εξάπλωσης του κορωνοϊού.

Γιατί ο παραδοσιακός τρόπος ανίχνευσης δεν είναι τόσο αποδοτικός;

Μια βρετανική ομάδα, με επικεφαλής τους Luca Ferretti, Christophe Fraser και David Bonsall, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ξεκίνησε τις αναλύσεις της, χρησιμοποιώντας δεδομένα που είχαν ήδη δημοσιευτεί σχετικά με τα κρούσματα της COVID-19 στην Κίνα, τη Σιγκαπούρη και στο κρουαζιερόπλοιο Diamond Princess.

Στη βάση αυτών των δεδομένων και νοουμένου ότι συμπεριέλαβαν στην μελέτη τους τόσο συμπτωματικούς, όσο και ασυμπτωματικούς ασθενείς, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παραδοσιακή ανίχνευση επαφών ήταν πολύ αργή για να συμβαδίσει με την ταχεία εξάπλωση της COVID-19. Ειδικότερα, νοουμένου ότι στις τρεις εστίες που μελετήθηκαν, τα άτομα που είχαν μολυνθεί είχαν ενδιάμεση περίοδο επώασης περίπου πέντε ημερών πριν εμφανίσουν συμπτώματα COVID-19, τότε το 1/3-1/2 όλων των μολύνσεων, λογικά, θα προήλθαν από ασυμπτωματικούς φορείς, κατά τη διάρκεια της περιόδου επώασης του ιού. Στην περίπτωση, ωστόσο, που οι ασυμπτωματικοί φορείς εμφάνιζαν τελικά συμπτώματα και το τεστ τους έβγαινε θετικό, οι ιχνηλάτες θα χρειάζονταν πολύ χρόνο για να εντοπίσουν τις επαφές τους με τον παραδοσιακό τρόπο και μάλιστα οι επαφές τους μέχρι να βρεθούν (εάν τα κρούσματα τις θυμόντουσαν όλες) και να εξεταστούν, θα είχαν προλάβει ήδη να έρθουν σε επαφή με πολλούς άλλους ανθρώπους, στους οποίους, αν ήταν μολυσμένοι, θα είχαν μεταδώσει ήδη τον ιό.

Από την άλλη, οι ερευνητές, εξετάζοντας την κατάσταση στην Κίνα, διαπίστωσαν ότι τα διαθέσιμα δεδομένα από τις εφαρμογές των smartphones, θα μπορούσαν να επισπεύσουν τη διαδικασία εντοπισμού των επαφών. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξαν εξετάζοντας και την περίπτωση της Νότιας Κορέας, όπου τα δεδομένα για τις επαφές συλλέγονταν μέσω κάποιας εφαρμογής και χρησιμοποιούνταν για την επιβολή καραντίνας σε τάχιστους ρυθμούς.

Ποια προβλήματα προκύπτουν από τη χρήση μιας εφαρμογής;

Παρά τα πιθανά οφέλη που μπορεί να έχει η χρήση κάποιας εφαρμογής στην καταστολή αυτής, αλλά και άλλων πανδημιών, οι Βρετανοί ερευνητές αναγνώρισαν ότι η ψηφιακή ανίχνευση αναδεικνύει ορισμένα σημαντικά ηθικά, νομικά και κοινωνικά ζητήματα. Για παράδειγμα, στην Κίνα, οι κάτοικοι ήταν αναγκασμένοι να εγκαταστήσουν στο κινητό τους την εφαρμογή ψηφιακής ανίχνευσης εάν ήθελαν να βγουν έξω από την γειτονιά τους. Η εφαρμογή κατέγραφε τις κινήσεις τους και παρουσίαζε διαφορετική χρωματική κωδικοποίηση όταν ένας άνθρωπος κινείτο έξω από την γειτονιά του, όταν έβγαινε έξω από την πόλη του ή άλλαζε επαρχία. Στην εφαρμογή, αναφερόταν επίσης και η κατάσταση του ατόμου σχετικά με την COVID-19.  Όλα αυτά τα δεδομένα μεταφέρονταν σε μια κεντρική βάση δεδομένων, όπου αποθηκεύονταν. Όλα αυτά, όμως, δημιουργούσαν τεράστιες ανησυχίες για την ασφάλεια και τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών.

Η ομάδα της Οξφόρδης, σε νέα της δημοσίευση, ανέφερε ότι πρέπει να βρεθεί ο καλύτερος τρόπος χρήσης του ψηφιακού εντοπισμού, με τρόπους που ωφελούν την ανθρώπινη υγεία γενικότερα και να διασφαλίζουν το προσωπικό απόρρητο του κοινού, σημειώνοντας ότι τέτοιες εφαρμογές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για την παρακολούθηση άλλων κοινών μολυσματικών ασθενειών, όπως η εποχική γρίπη. Επιπρόσθετα, τόνισαν πως η οποιαδήποτε ψηφιακή εφαρμογή ανίχνευσης, δεν θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική εάν δεν την κατεβάσουν στα κινητά τους, πάρα πολλοί χρήστες. «Χωρίς εκτεταμένη εγκατάσταση, οι εφαρμογές δεν μπορούν να συλλέξουν αρκετά δεδομένα, για να επιτρέψουν την αποτελεσματική ψηφιακή ανίχνευση» ανέφεραν συγκεκριμένα.

Τελικά, εκατοντάδες σχεδιαστές εφαρμογών, έσκυψαν πάνω από το ζήτημα, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν μια αποτελεσματική εφαρμογή ανίχνευσης, που να ισορροπεί ανάμεσα στην διασφάλιση της δημόσια υγείας και την προστασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών. Τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών, ίσως να είναι διαθέσιμα στο εγγύς μέλλον.