Είναι φυσιολογικές οι ψευδαισθήσεις στην παιδική ηλικία;

“Αν θέλετε να έχετε επιτυχία στις παραψυχολογικές δοκιμές, κάντε τις με παιδιά”. Αυτή είναι μια φράση του αείμνηστου Remy Chauvin, ενός διακεκριμένου Γάλλου βιολόγου του οποίου τα ενδιαφέροντα ήταν ευρύτατα. Πίστευε ότι οι αφύσικες αντιλήψεις είναι πιο πιθανό να εκδηλωθούν με φυσικό τρόπο – όταν κάποιος δεν τις κυνηγάει. Ακριβώς όπως και με ένα ζώο που επιδεικνύει μοναδικές συμπεριφορές στη φύση, τα παιδιά είναι ιδανικοί υποψήφιοι για να παρατηρήσουν πώς μπορεί να λειτουργεί η αφύσικη αντίληψη, πίστευε ο Chauvin.

Ακόμη , άλλα θηλαστικά είναι πολύ πιθανό “να έχουν μεγαλύτερη επίγνωση των συναισθημάτων από ό,τι οι άνθρωποι, επειδή διαθέτουν μια “πρωτογενή” μορφή συνείδησης: έχουν επίγνωση του εαυτού τους και του περιβάλλοντός τους, αλλά λιγότερο επιβαρυμένα από πολυπλοκότητες όπως ο προβληματισμός και η αναπόληση που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη συνείδηση. Ζουν πιο κοντά στο κόκκαλο, θα μπορούσε να πει κανείς, από ό,τι εμείς”. Παρομοίως, υποψιάζομαι ότι οι βαθιά αισθητές, πνευματικές, ακόμη και ανώμαλες εμπειρίες μπορεί να είναι κοινά χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας.

Είναι οι περιστασιακές παραισθήσεις φυσιολογικές;

Η πιθανότητα ότι οι φανταστικοί φίλοι – και περιστασιακά άλλες παραξενιές που αναφέρουν τα παιδιά – θα μπορούσαν να έχουν μια επίφαση πραγματικότητας αποτυπώνεται στη ακόλουθη παράδοξη ιστορία . Προέρχεται από μια ερευνητική εργασία όπου οι ερευνητές πήραν συνέντευξη από την “Alicia”, το ψευδώνυμο μιας ενήλικης πλέον γυναίκας που αναπολεί την παιδική της ηλικία. Θυμόταν ότι ήταν 4 ετών και ότι μεγάλωνε από νέους γονείς. Ο πατέρας της είχε μόλις επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τη στρατιωτική του θητεία στον πόλεμο του Βιετνάμ, η μητέρα της προσπαθούσε να αντεπεξέλθει κατά τη διάρκεια αυτής της αγχωτικής περιόδου επανασύνδεσης και προσαρμογής. Μια σειρά από ανώμαλα γεγονότα άρχισαν που ήταν περίπου 18 μήνες μετά τον πρόωρο θάνατο της 4χρονης ξαδέλφης της Alicia.

“Παίζοντας μια μέρα σε εξωτερικό χώρο, η Alicia συνάντησε ένα μικρό κορίτσι -μια υποτιθέμενη γειτόνισσα- το οποίο θυμάται έντονα να έχει ένα μείγμα φυσιολογικών και ασυνήθιστων ιδιοτήτων. Το κορίτσι ήταν καυκάσιο και φαινόταν ελαφρώς νεότερο σε ηλικία. Είχε στρογγυλό πρόσωπο, ανοιχτόχρωμα καστανά μαλλιά μέχρι τους ώμους και φορούσε ένα πορτοκαλί και κίτρινο φλοράλ φόρεμα. Το κορίτσι αυτό εμφανίστηκε περπατώντας από τη γωνία του σπιτιού. Η Alicia την πλησίασε για να τη ρωτήσει αν ήθελε να παίξουμε και της είπε: “Περίμενε εδώ, πρέπει να ρωτήσω τη μαμά μου”. Το κοριτσάκι γύρισε και περπάτησε προς το πίσω μέρος του σπιτιού. Η Αλίσια και η μητέρα της στη συνέχεια την έψαξαν, αλλά δεν την έβρισκαν πουθενά. Είναι ενδιαφέρον ότι οι γονείς της Alicia ισχυρίστηκαν επίσης ότι είδαν αυτό το μυστηριώδες κορίτσι αρκετές φορές στην περιφέρεια, μαζί με περιστασιακές περιπτώσεις αισθητών παρουσιών και ακανόνιστης λειτουργίας συσκευών στο σπίτι τους. Η Alicia είδε το κοριτσάκι τουλάχιστον μία ακόμη φορά, όπου την είδαν να κάθεται σε ένα τραπέζι παιχνιδιού μέσα στο σπίτι και να φορά τα ίδια ρούχα με πριν”.

Ήταν αυτό το κορίτσι εντελώς φανταστικό;

Μπορεί!

Με βάση την περιγραφή, φαίνεται εν μέρει πραγματική και εν μέρει φάντασμα. Το πιο παράξενο είναι ότι η εμφάνισή της φαίνεται να συνέπεσε με περίεργα οικιακά συμβάντα. Φυσικά, οι “αισθητές παρουσίες” και οι “συσκευές που λειτουργούσαν ακανόνιστα” θα μπορούσαν να είναι τεχνουργήματα ενός νοικοκυριού που βρισκόταν ήδη σε έξαρση, δεδομένης της αγχωτικής επιστροφής του πατέρα της Alicia και της πιθανότητας ότι η ίδια, σε ηλικία 4 ετών, είχε ζαλιστεί από τον θάνατο ενός συνομήλικου ξαδέρφου της – ίσως η πρώτη της συνειδητοποίηση του θανάτου. Πολλοί ψυχολόγοι θα θεωρούσαν αναμφίβολα ότι η εμφάνιση αυτού του μικρού κοριτσιού αποτελεί ένα είδος αποζημίωσης για τον θάνατο αυτό ή ότι αντιπροσωπεύει την προοπτική κάποιας παρηγοριάς στην αγωνία της Αλίσια.

Θα μπορούσε η συναισθηματικότητα ενός θανάτου να αντηχεί με τρόπους που δεν κατανοούμε πλήρως; Θα μπορούσε η ίδια η συναισθηματική αναταραχή να εμπλέκεται στις ανωμαλίες, με ορισμένα ιδιαίτερα ευαίσθητα άτομα να είναι μοναδικά ευαίσθητα στις εντυπώσεις;

Τι ισχύει για τα αυτιστικά παιδιά και τις ψευδαισθήσεις;

Τα άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας, τα παιδιά-θαύματα, τα άτομα με Διαταραχή Αισθητηριακής Επεξεργασίας (μια κατάσταση κατά την οποία οι αισθητηριακές εισροές – συμπεριλαμβανομένης της αίσθησης του σωματικού προσανατολισμού – είναι συγκεχυμένες) και οι συναισθηματικοί (των οποίων οι αισθήσεις αλληλεπικαλύπτονται, όπως όταν βλέπουν έναν ήχο ή αισθάνονται ένα χρώμα) είναι, μαζί με τα μικρά παιδιά γενικά, οι πιο “ανοιχτοί” σε μη κανονικές επιρροές κατά την εκτίμησή μου. Η τυπική αισθητηριακή και συναισθηματική επεξεργασία που οι υπόλοιποι από εμάς θεωρούμε δεδομένη λειτουργεί διαφορετικά για αυτά τα άτομα. Το σώμα και το μυαλό τους είναι κυριολεκτικά ανοιχτά σε περισσότερα ερεθίσματα. Η κατάσταση αποτυπώνεται ίσως καλύτερα σε αυτό το απόσπασμα που αποδίδεται στον Friedrich Nietzche: “Αυτοί που τους έβλεπαν να χορεύουν θεωρούνταν τρελοί από εκείνους που δεν μπορούσαν να ακούσουν τη μουσική”.