Παιδιά και οθόνη: Είναι ο χρόνος στην οθόνη εκπαιδευτικός για τα νήπια;

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής είναι γνωστή στους απανταχού γονείς για τη συμβουλή της να μην υπάρχει καθόλου χρόνος στην οθόνη για παιδιά κάτω των 18 μηνών, και πολύ προσεκτική χρήση μετά από αυτό, με όχι περισσότερο από μία ώρα “υψηλής ποιότητας προγραμματισμού” για παιδιά ηλικίας 2-5 ετών. Αλλά στην εποχή μας, που τα μέσα ενημέρωσης βρίσκονται παντού, η ομάδα των παιδιάτρων αναγνωρίζει τώρα ότι είναι καιρός να προχωρήσουμε πέρα από το “κλείστε το“.

Είναι σημαντικό οι γονείς να αναγνωρίσουν ότι δεν είναι όλος ο χρόνος στην οθόνη ίσος. Ορισμένες τηλεοπτικές εκπομπές, παιχνίδια και εφαρμογές είναι πιο κατάλληλες αναπτυξιακά για παιδιά προσχολικής ηλικίας από ό,τι άλλες. Και εξίσου σημαντικός με την ίδια την επιλογή των μέσων ενημέρωσης είναι ο ρόλος που παίζετε στον τρόπο με τον οποίο το παιδί σας τα καταναλώνει.

Ποιο είναι το μεγάλο θέμα σχετικά με τον χρόνο που αφιερώνει το νήπιο στην οθόνη;

Ενώ πολλές εφαρμογές και τηλεοπτικές εκπομπές προωθούνται στο εμπόριο ως εκπαιδευτικές για τα μικρά παιδιά, αμέτρητες μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και οι καλύτερες από αυτές δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις δραστηριότητες της πραγματικής ζωής και την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.

Μια σημαντική μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον πριν από μια δεκαετία συνέκρινε τα αποτελέσματα μιας ομάδας παιδιών ηλικίας επτά μηνών που αλληλεπιδρούσαν στην πραγματική ζωή με έναν ομιλητή της κινεζικής γλώσσας της Μανδαρινής και συγκρίσιμων ομάδων που παρακολουθούσαν ένα DVD ή απλώς άκουγαν ήχο. Η ομάδα που άκουσε τον ζωντανό διδάσκοντα ήταν γρήγορα σε θέση να διακρίνει τους ήχους των μανδαρινικών από τα αγγλικά, ενώ οι άλλες ομάδες δεν απέκτησαν καμία αναγνώριση της γλώσσας. Αυτό που μας λέει η μελέτη είναι ότι τουλάχιστον στην πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά χρειάζονται αυτή τη ζωντανή ανθρώπινη εμπειρία και η τεχνολογία δεν αποτελεί επαρκές υποκατάστατο.

Τι προσφέρει και τι όχι αναπτυξιακά ο χρόνος στην οθόνη στα νήπια;

Αν κοιτάζετε την οθόνη δεν λαμβάνετε το βλέμμα του ομιλητή με τον ίδιο τρόπο που θα λαμβάνατε αν το άτομο καθόταν ακριβώς μπροστά σας. Οι άνθρωποι στην οθόνη δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε εσάς και να κάνουν αυτή την ανταλλαγή “μπρος-πίσω” όπως ένας ζωντανός άνθρωπος.

Ό,τι εμφανίζεται στην οθόνη είναι δισδιάστατο. Ως ενήλικες πηγαίνουμε μπρος-πίσω μεταξύ δύο διαστάσεων και τριών διαστάσεων με μεγάλη ευχέρεια. Για τα παιδιά αυτό είναι πραγματικά ένα πολύ δύσκολο έργο και τους παίρνει πολύ χρόνο μέχρι να είναι σε θέση να πάνε πραγματικά μπρος-πίσω και να αντιστοιχίσουν αυτό που είναι σε δύο διαστάσεις σε μια οθόνη με αυτό που είναι πραγματικά σε τρεις διαστάσεις στον πραγματικό κόσμο.

• Μάθηση του σώματος

Ένα άλλο πράγμα που πρέπει να έχουν κατά νου οι γονείς σχετικά με την ανάπτυξη των νηπίων είναι ότι οι αδρές κινητικές δεξιότητες προηγούνται των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων. Η χρήση εφαρμογών και η παρακολούθηση τηλεόρασης τείνουν να είναι καθιστικές δραστηριότητες οπότε δεν είναι μια ευκαιρία για αυτά να χρησιμοποιήσουν το σώμα τους για να εξερευνήσουν και να ενσωματώσουν τη σκέψη τόσο πολύ όσο κάτι που περιλαμβάνει κάποια σωματική κίνηση.

Όταν τα παιδιά χειρίζονται αντικείμενα – πραγματική ζωή, κίνηση ολόκληρου του σώματος με τρισδιάστατα αντικείμενα – υπάρχουν περισσότερες οπτικές και απτικές εισροές στον εγκέφαλό τους, έτσι ώστε να αλληλεπιδρούν με έναν πιο ολιστικό τρόπο. Έτσι, ενώ μαθαίνουν τις κινήσεις για να κάνουν swipe σε ένα τηλέφωνο ή να ταιριάξουν μια εικόνα σε μια εφαρμογή, δεν αναπτύσσουν αυτή την κατανόηση ολόκληρου του σώματος για το πού βρίσκονται στο χώρο, πώς αλληλεπιδρούν με τα υλικά. Για τους γονείς που αναζητούν εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τα νήπια, το παιχνίδι με τουβλάκια διδάσκει στην πραγματικότητα ένα πιο πολύτιμο και αναπτυξιακά κατάλληλο μάθημα.

• Ο χρόνος οθόνης των νηπίων πρέπει να είναι διαδραστικός

Οι ειδικοί λένε ότι οι γονείς που αναζητούν εκπαιδευτική αξία σε προγράμματα και εφαρμογές θα πρέπει να προτιμούν αυτά που έχουν κάποιο διαδραστικό στοιχείο. Όταν πρόκειται για μικρά παιδιά, για να είναι κάτι πραγματικά διαδραστικό, το παιδί πρέπει να είναι σε θέση να κατανοήσει τους κανόνες και τις οδηγίες σχετικά εύκολα, ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού.

Τα νήπια τείνουν να τα καταφέρνουν καλύτερα με πιο αργούς ρυθμούς προγραμματισμού. Χρειάζονται περισσότερο χρόνο, περισσότερη εξάσκηση και περισσότερες ευκαιρίες για μάθηση, οπότε τα πράγματα που είναι γρήγορα ή σύντομα δεν ταιριάζουν πραγματικά με το στυλ ενασχόλησής τους. Ή το στυλ της γνώσης τους.

Συνιστώνται επίσης οι πολυαισθητηριακές εμπειρίες: Πρέπει να υπάρχουν πολλαπλές εισροές διέγερσης – κοιτάζουν, ακούνε και στη συνέχεια σαρώνουν. Ή βγάζουν μια φωτογραφία από κάτι που είναι πραγματικό και κάνουν κάτι με αυτό.

Αλλά ίσως η πιο σημαντική μορφή διαδραστικότητας είναι αυτό που συμβαίνει με τους γονείς καθώς συμμετέχουν στο χρόνο των νηπίων στην οθόνη. Ο απλός χρόνος οθόνης μόνο με το παιδί να παρακολουθεί την εκπομπή ή να παίζει με την εφαρμογή είναι πολύ λιγότερο πολύτιμος από ό,τι όταν περιλαμβάνει επίσης άμεση αλληλεπίδραση με τους γονείς.

Ο νέος όρος της μόδας είναι η κοινή ενασχόληση με τα μέσα, που σημαίνει ότι θα αλληλεπιδράσετε με το παιδί σας γύρω από τις οθόνες, όπως ακριβώς θα αλληλεπιδρούσατε με το παιδί σας γύρω από οποιοδήποτε είδος μέσων, είτε πρόκειται για ένα βιβλίο, είτε για καλλιτεχνικό υλικό.

Οι γονείς δεν χρειάζεται να αισθάνονται ένοχοι για κάθε στιγμή του χρόνου της οθόνης. Αν πρέπει να κάνετε ένα ντους και το παιδί θα παρακολουθήσει τηλεόραση για 20 λεπτά, είναι αποδεκτό. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι αυτό θα βλάψει με οποιονδήποτε τρόπο την ανάπτυξή τους. Αλλά αν θέλετε να είναι μια εκπαιδευτική εμπειρία, καταλάβετε ότι πρέπει να είστε μαζί με το παιδί, να παρακολουθείτε την οθόνη μαζί του και να κάνετε τέτοιου είδους βαθύτερες ερωτήσεις και να συμμετέχετε πραγματικά σε αυτή την εμπειρία των μέσων ενημέρωσης μαζί με το παιδί.

Και φυσικά οι οθόνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αλληλεπιδράσουν τα μικρά παιδιά με πραγματικούς ανθρώπους. Μία από τις σπουδαίες χρήσεις των tablets ή των κινητών είναι η επικοινωνία με φίλους και συγγενείς που δεν ζουν κοντά. Αυτή είναι μια σπουδαία χρήση της τεχνολογίας.

• Οι εφαρμογές πρέπει να είναι ανοιχτού τύπου

Μια εφαρμογή με ανοιχτό τέλος, που ανταποκρίνεται, τύπου “διαλέξτε τη δική σας περιπέτεια” είναι πιο πιθανό να έχει εκπαιδευτικά οφέλη από μια εφαρμογή που είναι γραμμική. Το παιχνίδι θα πρέπει να καθοδηγείται από το παιδί και όχι από την εφαρμογή.

Oποιοδήποτε παιχνίδι με το οποίο παίζει το παιδί σας θα πρέπει να είναι κατά 10 τοις εκατό παιχνίδι και κατά 90 τοις εκατό παιδί. Όπως και με τα παιχνίδια, αυτό είναι κάτι που θα είναι απαραίτητο σε μια εφαρμογή. Τα πράγματα που είναι πιο ανοιχτά επιτρέπουν στο παιδί να δημιουργήσει πραγματικά και να είναι εφευρετικό και να αλληλεπιδράσει με την εφαρμογή.

Συνιστάται στους γονείς να ενημερωθούν για το σύστημα αξιολόγησης του Common Sense Media για τηλεοπτικές εκπομπές, ταινίες και εφαρμογές. Ανεξάρτητοι κριτές αξιολογούν αν είναι κατάλληλες για την ηλικία τους, αν υπάρχουν επιφυλάξεις όσον αφορά το περιεχόμενο και πόσο εκπαιδευτικές είναι. Αυτό το σύστημα βοηθάει στην απομυθοποίηση των πραγμάτων και δίνει στους γονείς μια σαφέστερη εικόνα για το τι συμβαίνει με τις εφαρμογές.

Οι λεπτομερείς κριτικές στον ιστότοπο συζητούν τις μαθησιακές δραστηριότητες που προσφέρει μια εφαρμογή, την ποιότητα του περιεχομένου, τον ρυθμό και το επίπεδο δυσκολίας. Προσφέρουν ακόμη και θέματα για οικογενειακή συζήτηση σχετικά με τον προγραμματισμό.

• Ψυχαγωγία

Έχει ασκηθεί τόση πίεση στους γονείς να βρουν εκπαιδευτικές εφαρμογές και τηλεοπτικές εκπομπές για τα παιδιά τους, ώστε είναι εύκολο να χάσουν από τα μάτια τους το γεγονός ότι μπορεί να είναι και μια απλή μορφή ψυχαγωγίας.

Είναι απολύτως εντάξει αν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι ψυχαγωγία. Απλώς πρέπει να κατανοήσουμε και να διαχειριστούμε τις προσδοκίες γύρω από το ποιες περιστάσεις είναι ποιες. Σίγουρα τα μέσα που είναι ψυχαγωγικά είναι μια χαρά για τα παιδιά, εφόσον ο χρόνος είναι μέτριος και το περιεχόμενο κατάλληλο. Ακριβώς όπως σε πολλούς ενήλικες αρέσει να βλέπουν τηλεόραση για να χαλαρώσουν στο τέλος της ημέρας, μπορεί να είναι μια διασκεδαστική απόλαυση και για τα παιδιά, και αυτό είναι εντάξει.

• Μη φοβάστε την ησυχία

Υπάρχει μεγάλη πίεση στους γονείς να γεμίζουν κάθε λεπτό της ημέρας του παιδιού τους με ενδιαφέρουσες, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, και οι εφαρμογές και η τηλεόραση φαίνονται εύκολος τρόπος να γεμίσουν αυτό το ποσοστό. Αλλά δεν χρειάζεται τα παιδιά να είναι απασχολημένα όλη μέρα.

Ο ήσυχος/ χαλαρός  χρόνος είναι σημαντικός. Ένα παιδί μπορεί να καθίσει με ένα βιβλίο και υπάρχει κάτι που πρέπει να ειπωθεί για να μάθει να γυρίζει τη σελίδα, να αποφασίζει αν το βιβλίο είναι ανάποδα, να δημιουργεί τα δικά του ερεθίσματα σε αντίθεση με το τηλέφωνο που είναι ανοιχτό και το διεγείρει. Υπάρχει αναπτυξιακή αξία στο να πρέπει τα παιδιά να βρίσκουν μόνοι τους την ψυχαγωγία τους μια στο τόσο, αντί να τους δίνουν τα πάντα έτοιμα.