Παθολογικό ψέμα: Τι είναι; Υπάρχει αντιμετώπιση;

Παρόλο που ο όρος παθολογικός ψεύτης χρησιμοποιείται στην καθημερινή συζήτηση, το πραγματικό φαινόμενο αφορά μόνο μια μειοψηφία ανθρώπων. Το παθολογικό ψέμα έχει σημειωθεί ως ψυχολογική διαταραχή από το 1891, όταν ονομάστηκε για πρώτη φορά pseudologia phantastica από τον ψυχίατρο Anton Delbrück. Ο ίδιος επινόησε τον όρο σχετικά με περιπτώσεις ατόμων που εκστόμιζαν τόσα εξωφρενικά ψέματα, ώστε η συμπεριφορά τους να θεωρεί παθολογική.

Αν και ο όρος δεν έχει έναν ομόφωνο ορισμό, πριν από έναν και πλέον αιώνα, οι Healy και Healy τον χαρακτήρισαν ως “παραποίηση εντελώς δυσανάλογη προς οποιονδήποτε διακριτό σκοπό, μπορεί να είναι εκτεταμένη και πολύ περίπλοκη, να εκδηλώνεται με την πάροδο των ετών ή ακόμη και μιας ολόκληρης ζωής, ελλείψει σαφούς παραφροσύνης, αδυναμίας ή επιληψίας”. Αυτός ο ορισμός εξακολουθεί να ισχύει.

Ας μάθουμε 10 πράγματα για το παθολογικό ψέμα:

1. Διάφορα άρθρα γράφτηκαν για το παθολογικό ψέμα στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Παρ’ όλα αυτά, το ενδιαφέρον για το θέμα μειώθηκε και η σύγχρονη έρευνα είναι ελάχιστη.
2. Το παθολογικό ψέμα δεν διαθέτει ταξινόμηση σύμφωνα με το DSM-5 ή το ICD-10. Το DSM-5, ωστόσο, σημειώνει ότι η παραπλάνηση αποτελεί σύμπτωμα της αντικοινωνικής διαταραχής της προσωπικότητας και χρησιμοποιείται ως μέσο εξωτερικού κινήτρου (δηλ. υποκρισία) και κατά την ανάληψη ενός αρρωστημένου ρόλου (δηλ. πλασματική διαταραχή). Το ψέμα εμφανίζεται επίσης στο DSM-V ως σύμπτωμα ή διαγνωστικό κριτήριο στη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας , την οριακή διαταραχή προσωπικότητας, τη διαταραχή συμπεριφοράς, τη διαταραχή τυχερών παιχνιδιών και την αντιθετική διαταραχή.
3. Το παθολογικό ψέμα είναι ένα από τα 20 στοιχεία που χρησιμοποιούνται στο Hare Psychopathy Checklist-Revised (PCL). Ωστόσο, το στοιχείο σε αυτό το τεστ δεν υποδεικνύει διάγνωση, αλλά μάλλον αξιολογεί τη συμπεριφορά του ψεύδους που σχετίζεται με την ψυχοπάθεια.
4. Υπάρχει αναδυόμενη υποστήριξη για την καθιέρωση του παθολογικού ψεύδους ως διάγνωση. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο Psychiatric Research and Clinical Practice, οι Drew A. Curtis και Christian L. Hart διαπίστωσαν ότι κατά τη διερεύνηση της συμπεριφοράς του ψεύδους σε 807 συμμετέχοντες, το 13% δήλωσε ότι αυτοπροσδιοριζόταν ως παθολογικοί ψεύτες ή ότι άλλοι τους είχαν προσδιορίσει ως τέτοιους. Το παθολογικό ψέμα ορίστηκε ως το να λένε διάφορα ψέματα κάθε μέρα για περισσότερο από έξι μήνες.
5. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της προαναφερθείσας μελέτης, “τα άτομα που αναγνωρίστηκαν ως παθολογικοί ψεύτες ανέφεραν μεγαλύτερη δυσφορία, μειωμένη λειτουργικότητα και μεγαλύτερο κίνδυνο από τα άτομα που δεν θεωρήθηκαν παθολογικοί ψεύτες. Το παθολογικό ψέμα φαινόταν να είναι καταναγκαστικό, με τα ψέματα να αναπτύσσονται από ένα αρχικό ψέμα και να γίνονται χωρίς προφανή λόγο”.
6. Έχουν προταθεί διάφορες υποθέσεις για την εξήγηση του παθολογικού ψεύδους. Για παράδειγμα, το ψέμα γίνεται τόσο συνηθισμένο που μετατρέπεται σε φυσική αντίδραση και ο ψεύτης δεν διακρίνει πλέον σε συνειδητό επίπεδο τι είναι αλήθεια και τι ψέμα. Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό μπορεί να περιλαμβάνουν γνωστική/κοινωνική ανωριμότητα, δυσπροσαρμοστικές στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων και μια στρατηγική διαιώνισης αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
7. Πολλοί άνθρωποι που λένε ψέματα δεν είναι παθολογικοί ψεύτες καθ’ εαυτούς. Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι λένε ψέματα κατά μέσο όρο δύο φορές την ημέρα. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αναφέρουν ότι δεν είπαν κανένα ψέμα τις τελευταίες 24 ώρες, ενώ ένας μικρός αριθμός έχει πει πολλά ψέματα. Τελικά, το παθολογικό ψέμα διακρίνεται από το φυσιολογικό ή, ακόμη, το παραγωγικό ψέμα.
8. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Psychiatry, ο Yaling Yang και οι συν-συγγραφείς του διερεύνησαν τους όγκους της λευκής ουσίας σε επίπεδο τεσσάρων προμετωπιαίων υποπεριοχών μέσω δομικής μαγνητικής τομογραφίας σε δέκα παθολογικούς ψεύτες, 14 αντικοινωνικούς μάρτυρες και 20 φυσιολογικούς μάρτυρες. Διαπίστωσαν ότι οι ψεύτες επέδειξαν μια σχετικά εκτεταμένη αύξηση της λευκής ουσίας (23-36%) στο επίπεδο της τροχιομετωπιαίας, μεσαίας και κατώτερης, αλλά όχι ανώτερης, μετωπιαίας έλικας σε σχέση με τους αντικοινωνικούς και φυσιολογικούς ελέγχους. Τα υψηλότερα επίπεδα λευκής ουσίας μπορεί να προδιαθέτουν ορισμένα άτομα για παθολογικό ψέμα, σύμφωνα με τους συγγραφείς.
9. Το παθολογικό ψέμα έχει συγκριθεί με την “ψευδολογία” ή τη φαντασίωση των παιδιών. Τέτοια ψέματα στα παιδιά, ωστόσο, είναι απαραίτητα για την αυτοανάπτυξη και την αυτοπροστασία. Όταν όμως το ψέμα αυτό επεκτείνεται στην ενήλικη ζωή, τα πράγματα μπορεί να γίνουν παθολογικά.
10. Κανένα φάρμακο δεν είναι διαθέσιμο για τη θεραπεία του παθολογικού ψέματος. Αν και η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει, ο ασθενής μπορεί να αρχίσει να λέει ψέματα στον θεραπευτή, υπονομεύοντας έτσι αυτή τη θεραπευτική επιλογή. Τελικά, αν και αναγνωρίζουν το παθολογικό ψέμα ως ένα ζήτημα που προκαλεί ανησυχία, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας εξακολουθούν να μην έχουν σαφή κατανόηση αυτής της παθολογίας. Πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερες έρευνες.

Το παθολογικό ψέμα αποτελεί σαφές πρόβλημα για ορισμένους ανθρώπους και υπονομεύει σοβαρά την ποιότητα ζωής και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι που λένε ψέματα παθολογικοί ψεύτες, γι’ αυτό είναι καλύτερο να μην βάζουμε ταμπέλες ή να μην είμαστε απορριπτικοί / επιπόλαιοι με τον όρο.