Εμβοές (βουητό στα αυτιά): Πώς προκύπτουν και πώς μπορείτε να τις διαχειριστείτε;

Τι είναι οι εμβοές;

Εμβοή είναι ο ήχος που προέρχεται από το ένα ή και τα δύο αυτιά, ο οποίος μοιάζει με κουδούνισμα, με σφύριγμα ή με βουητό. Μπορεί να είναι σταθερός και συνεχόμενος, διακεκομμένος ή παλμικός, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι πολύ ενοχλητικός.

Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, έχουν βιώσει παροδικές εμβοές για σύντομο χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, παροδικές εμβοές μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος μετά από μια συναυλία με πολύ δυνατό ήχο ή μετά την χρήση φαρμάκων, όπως η ασπιρίνη ή άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Αυτού του τύπου οι εμβοές απομακρύνονται αμέσως μετά την απομάκρυνση του ερεθίσματος που τις προκαλεί.

Σε μερικές περιπτώσεις ωστόσο, οι εμβοές διαρκούν περισσότερο από 6 μήνες, δηλαδή μετατρέπονται σε χρόνιες. Οι χρόνιες εμβοές επηρεάζουν περίπου 50-60 εκατομμύρια ανθρώπους στις ΗΠΑ και είναι πιο συχνές σε άτομα ηλικίας 55 ετών και άνω. Μάλιστα, οι χρόνιες εμβοές συνδέονται στενά με την απώλεια ακοής. Ωστόσο, παρόλο που οι περισσότεροι ασθενείς ανησυχούν ότι οι εμβοές είναι σημάδι κώφωσης ή άλλου σοβαρού προβλήματος υγείας, σπάνια ισχύει κάτι τέτοιο.

Οι εμβοές είναι υποκειμενικές τις πλείστες φορές, που σημαίνει ότι μόνο εσείς μπορείτε να ακούσετε τον θόρυβο. Ωστόσο, υπάρχουν και φορές που είναι αντικειμενικές, δηλαδή και κάποιος άλλος μπορεί να ακούσει τον θόρυβο. Για παράδειγμα, όταν έχετε ταχυκαρδία μπορεί να ακούτε τους χτύπους της καρδιάς σας στο αυτί σας (παλμική εμβοή), ωστόσο και ο γιατρός σας μπορεί να τους ακούσει. Σημειώνεται ότι η παλμική εμβοή είναι πιο συνηθισμένη στους ηλικιωμένους, επειδή η ροή του αίματος τους είναι πιο ταραχώδης μέσα στις αρτηρίες τους, τα τοιχώματα των οποίων λόγω ηλικίας έχουν σκληρύνει. Ένα άλλο είδος εμβοών είναι οι πνευμονικές εμβοές, οι οποίες είναι πιο αισθητές τη νύχτα όταν είστε ξαπλωμένοι και υπάρχουν λιγότεροι εξωτερικοί ήχοι για να τις καλύψουν. Εάν παρατηρήσετε ότι έχετε πνευμονικές εμβοές μιλήστε άμεσα με τον γιατρό σας, διότι σε σπάνιες περιπτώσεις, αποτελούν σημάδι όγκου ή προβλήματος των αιμοφόρων αγγείων.

Όσον αφορά την πορεία των εμβοών, μπορούμε να πούμε ότι είναι απρόβλεπτη, καθώς μερικές φορές τα συμπτώματα παραμένουν σταθερά για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ άλλες φορές επιδεινώνονται τόσο που επηρεάζουν την καθημερινότητα των ασθενών και χρήζουν ιατρικής παρέμβασης.

Ποια ακουστικά μονοπάτια ακολουθούν οι εμβοές;

Τα ηχητικά κύματα μετακινούνται μέσω του ακουστικού πόρου, στο μέσο και στο εσωτερικό του αυτιού. Εκεί, τα τριχωτά κύτταρα του κοχλία, μετασχηματίζουν τα ηχητικά κύματα σε ηλεκτρικά σήματα, τα οποία στην συνέχεια μεταφέρονται στον ακουστικό φλοιό του εγκεφάλου μέσω του ακουστικού νεύρου.

Στην περίπτωση που τα τριχωτά κύτταρα είναι κατεστραμμένα, τότε τα κυκλώματα του εγκεφάλου δεν λαμβάνουν τα σήματα που περιμένουν από τον κοχλία και ως εκ τούτου ξεκινά μια ανώμαλη δραστηριότητα στους νευρώνες, η οποία δημιουργεί την ψευδαίσθηση του ήχου (εμβοή).

Ποιες είναι οι αιτίες των εμβοών;

Οι περισσότεροι άνθρωποι που αναζητούν ιατρική βοήθεια για να διαχειριστούν τις εμβοές τους, έχουν υποκειμενικές εμβοές και ακούνε ένα συνεχόμενο και σταθερό ήχο. Οι περισσότεροι, μάλιστα από αυτούς, αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα ακοής.

Οι βασικές αιτίες των εμβοών είναι:

• Φάρμακα που βλάπτουν τα νεύρα του αυτιού (ωτοτοξικά φάρμακα)
• Γήρανση
• Πρόβλημα στο μεσαίο σημείο του εσωτερικού του αυτιού (λοιμώξεις και αγγειακοί όγκοι)
• Έντονος θόρυβος
• Νόσος του Meniere (διαταραχή του μηχανισμού ισορροπίας του εσωτερικού του αυτιού)

Η εμβοή μπορεί να προκύψει σε οποιοδήποτε σημείο κατά μήκος του ακουστικού μονοπατιού (εξωτερικό, μεσαίο ή εσωτερικό αυτί ή στον ακουστικό φλοιό του εγκεφάλου). Μία από τις πιο κοινές αιτίες της είναι η βλάβη των τριχωτών κυττάρων στον κοχλία, τα οποία βοηθούν στο μετασχηματισμό των ηχητικών κυμάτων σε νευρικά σήματα. Στην περίπτωση που τα τριχωτά κύτταρα είναι κατεστραμμένα, τότε τα κυκλώματα του εγκέφαλου δεν λαμβάνουν τα σήματα που περιμένουν από τον κοχλία, οπότε ανεβάζουν την ένταση τους σε μια προσπάθεια να ανιχνεύσουν αυτά τα σήματα (όπως αυξάνεται η ένταση του ήχου στο ραδιόφωνο) με αποτέλεσμα να προκύπτει ένας ηλεκτρικός θόρυβος, τον οποίο ο ασθενής ακούει συνεχόμενα.

Άλλες φορές οι εμβοές είναι αισθητηριακές, που σημαίνει ότι οφείλονται στους ήχους που παράγει το σώμα μας. Με απλά λόγια, το σώμα μας παράγει διάφορους ήχους, τους οποίους δεν ακούμε διότι η προσοχή μας είναι στραμμένη στους εξωτερικούς ήχους. Όταν όμως η ακοή είναι μειωμένη για τον οποιοδήποτε λόγο, τότε η προσοχή στρέφεται προς τους ήχους του σώματος μας, προκαλώντας εμβοές.

Ποια φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τις εμβοές;

• Η ασπιρίνη και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη (Motrin) και η ναπροξένη (Aleve, Naprosyn).
• Ορισμένα αντιβιοτικά, όπως η σιπροφλοξασίνη (Cipro), η δοξυκυκλίνη (Vibramycin), η γενταμυκίνη (Garamycin), η ερυθρομυκίνη (Ery-Tab κ.ά.), η τετρακυκλίνη (Sumycin) και η τομπραμυκίνη (Nebcin).
• Ανθελονοσιακά φάρμακα, όπως η χλωροκίνη και η κινίνη.
• Ορισμένα αντισπασμωδικά φάρμακα, όπως η καρβαμαζεπίνη (Tegretol, κ.α) και το βαλπροϊκό οξύ (Depakote, κ.α).
• Ορισμένα φάρμακα για τον καρκίνο, όπως η σισπλατίνη (Platinol) και η βινκριστίνη (Oncovin, Vincasar).
• Τα διουρητικά των βρόγχων (όταν χορηγούνται ενδοφλεβίως σε υψηλές δόσεις), όπως η βουμετανίδη (Bumex), η φουροσεμίδη (Lasix) και το torsemide (Demadex).
• Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, όπως η αμιτριπτυλίνη (Elavil, κ.α), η κλομιπραμίνη (Anafranil) και η ιμιπραμίνη (Tofranil).

Γιατί είναι σημαντικό να επισκεφτείτε ένα γιατρό στην περίπτωση που έχετε εμβοές;

Στην περίπτωση που έχετε εμβοές είναι σημαντικό να επισκεφτείτε τον γιατρό σας για σωστή διάγνωση της αιτίας που τις προκαλεί.

Αρχικά, ο γιατρός σας θα ελέγξει το ιατρικό ιστορικό σας, θα σας κάνει μια φυσική εξέταση και μια σειρά δοκιμών για να βρει την αιτία των εμβοών. Θα σας ζητήσει μάλιστα να του περιγράψετε τον ήχο που ακούτε (την ποιότητα του ήχου, εάν είναι σταθερός, διακεκομμένος ή παλμικός) και τους χρόνους και τους τόπους που τον ακούτε. Επιπρόσθετα, θα εξετάσει το ιστορικό έκθεσης σας σε θορύβους και τα φάρμακα που παίρνετε.

Νοουμένου ότι πολλές φορές οι εμβοές είναι αποτέλεσμα μυοσκελετικών παραγόντων, ο γιατρός θα σας ζητήσει να σφίξετε τους μυς σας ή να μετακινήσετε τη σιαγόνα και τον λαιμό σας με διάφορους τρόπους, για να δει εάν ο ήχος αλλάζει. Εάν οι εμβοές έχουν ως αιτία τους σφιχτούς μυς, τότε θα σας προτείνει να κάνετε μασάζ, το οποίο θα σας ανακουφίσει.

Σημειώνεται ότι οι εμβοές που είναι συνέχεις και σταθερές, υποδεικνύουν συνήθως πρόβλημα στο ακουστικό σύστημα και απαιτούν εξέταση από έναν ειδικό. Οι παλμικές εμβοές, από την άλλη, απαιτούν εξειδικευμένες ιατρικές αξιολογήσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία, για να ελεγχθεί εάν υπάρχει κάποιος όγκος ή κάποια ανωμαλία στα αιμοφόρα αγγεία.

Τέλος, υπενθυμίζεται ότι η γενική υγεία μπορεί να επηρεάσει την σοβαρότητα και τον αντίκτυπο των εμβοών, οπότε προσέξτε τη διατροφή σας, αρχίστε να ασκείστε, να κοιμάστε καλά και να φροντίζετε την ψυχική σας υγεία. Οι εμβοές μπορούν να βελτιωθούν με την διαχείριση της κατάθλιψης, του άγχους και της αϋπνίας. Παράλληλα, στην περίπτωση που το εργασιακό σας περιβάλλον σας εκθέτει σε δυνατούς θορύβους, για να μειώσετε το ενδεχόμενο μείωσης της ακοής σας χρησιμοποιείστε ωτοασπίδες ή ειδικές συσκευές που προσαρμόζουν τον ήχο.

Πώς θα διαχειριστείτε τις εμβοές;

Εκτός από την θεραπεία των υποκείμενων ασθενειών που ενδεχομένως να ευθύνονται για τις εμβοές, όπως η κατάθλιψη και η αυπνία, υπάρχουν και άλλες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν. Υπογραμμίζεται ωστόσο, ότι δεν είναι αποτελεσματικές όλες για όλους και ως εκ τούτου ενδεχομένως να χρειαστεί να πειραματιστείτε μέχρι να βρείτε το ποια είναι πιο αποτελεσματική για εσάς.

Οι πιο αποτελεσματικές προσεγγίσεις διαχείρισης των εμβοών είναι οι στρατηγικές συμπεριφοράς σε συνδυασμό με ειδικές συσκευές παραγωγής ήχου.

• Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT). Χρησιμοποιεί τεχνικές, όπως η γνωσιακή αναδιάρθρωση και η χαλάρωση, για να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι ασθενείς αντιλαμβάνονται και ανταποκρίνονται στην εμβοή. Σύμφωνα με μια ανασκόπηση 6 μελετών, ο ήχος μετά την γνωστική συμπεριφορική θεραπεία δεν ήταν λιγότερο δυνατός, ωστόσο ήταν κατά πολύ λιγότερο ενοχλητικός, πράγμα που βελτίωσε σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.
• Εμβολιαστική θεραπεία εμβοών (TRT). Αυτή η τεχνική βασίζεται στην υπόθεση ότι η εμβοή οφείλεται σε κάποια ανώμαλη νευρική δραστηριότητα. Βασικός της στόχος είναι να κάνει το ακουστικό σύστημα να συνηθίσει τα σήματα των εμβοών, καθιστώντας το λιγότερο ευαίσθητο και τον ήχο λιγότερο ενοχλητικό. Τα κύρια συστατικά της εμβολιαστική θεραπείας είναι η ατομική συμβουλευτική (για να εξηγηθεί στο ασθενή το πώς ακριβώς λειτουργεί το ακουστικό σύστημα, το πώς αναπτύσσεται η εμβοή και το πώς μπορεί να βοηθήσει η TRT) και η θεραπεία (τοποθετείτε μια συσκευή στο αυτί του ασθενούς, η οποία παράγει χαμηλού επιπέδου περιβαλλοντικούς θορύβους και ήχους, οι οποίοι ταιριάζουν με τον βηματισμό, την ένταση και την ποιότητα της εμβοής του ασθενούς). Ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, η θεραπεία διαρκεί 1-2 χρόνια.
• Συσκευή συγκάλυψης. Οι συσκευές συγκάλυψης χρησιμοποιούνται ως βοηθήματα ακοής, παράγοντας χαμηλού επιπέδου θόρυβο, ο οποίος μειώνει την αντίληψη του ήχου της εμβοής. Σύμφωνα με τους ειδικούς, πολλές φορές δεν είναι απαραίτητη η χρήση των συσκευών συγκάλυψης για να επέλθει αυτό το αποτέλεσμα, αλλά λίγη μουσική, ένας ανεμιστήρας, ακόμη και η τηλεόραση στο παρασκήνιο, είναι τεχνικές που μπορούν να μειώσουν την αντίληψη του ήχου των εμβοών.
• Βιοανάδραση και διαχείριση άγχους. Η εμβοή είναι αγχωτική και το άγχος επιδεινώνει τις εμβοές. Η βιοανάδραση είναι μια τεχνική χαλάρωσης, που βοηθά στον έλεγχο του στρες (μεταβολή σκέψεων και συναισθημάτων), αλλάζοντας τις σωματικές αποκρίσεις απέναντι στο άγχος, όπως η ταχυκαρδία, η θερμοκρασία του δέρματος και η ένταση των μυών, καταστάσεις που όπως είπαμε επιδεινώνουν τις εμβοές.