Αϋπνία

Αίτια

Ποιες είναι οι αιτίες της αϋπνίας;

Οι αιτίες της αϋπνίας εξαρτώνται από τον τύπο που βιώνετε.

Η βραχυπρόθεσμη αϋπνία μπορεί να προκαλείται από άγχος, ένα τραυματικό γεγονός ή αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου σας.

Η χρόνια αϋπνία διαρκεί τουλάχιστον τρεις μήνες και είναι συνήθως δευτερογενής σε ένα άλλο πρόβλημα ή συνδυασμό προβλημάτων συμπεριλαμβανομένων των εξής:

• Ιατρικά προβλήματα που δυσχεραίνουν τον ύπνο, όπως η αρθρίτιδα ή ο πόνος στη μέση
• Ψυχολογικά προβλήματα, όπως το άγχος ή η κατάθλιψη
• Κατάχρηση ουσιών

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες της αϋπνίας;

Η αϋπνία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και είναι πιο πιθανό να επηρεάσει τις γυναίκες από ό, τι τους άνδρες.

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο για την Καρδιά, τους Πνεύμονες και το Αίμα των ΗΠΑ τα άτομα με συγκεκριμένους προδιαθεσικούς παράγοντες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν αϋπνία. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν:

• Υψηλά επίπεδα άγχους
• Συναισθηματικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη ή άγχος που σχετίζεται με ένα τραυματικό γεγονός
• Μειωμένο εισόδημα
• Ταξίδια σε διαφορετικές ζώνες ώρας
• Καθιστικός τρόπος ζωής
• Αλλαγές στα ωράρια εργασίας ή εργασία σε νυχτερινές βάρδιες

Συγκεκριμένες ιατρικές παθήσεις, όπως η παχυσαρκία και οι καρδιαγγειακές νόσοι, μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε άπνοια. Και η εμμηνόπαυση δύναται να οδηγήσει σε αϋπνία.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της αϋπνίας;

Τα άτομα που βιώνουν αϋπνία συνήθως αναφέρουν τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Πολύ πρωινό ξύπνημα
• Μη αναζωογονητικός ύπνος
• Δυσκολία να αποκοιμηθούν ή να παραμείνουν κοιμισμένοι

Αυτά τα συμπτώματα της άπνοιας μπορούν να οδηγήσουν σε άλλα συμπτώματα, όπως:

• Κόπωση
• Αλλαγές στη διάθεση
• Ευερεθιστότητα

Μπορεί επίσης να έχετε δυσκολία στη συγκέντρωση όταν πραγματοποιείτε καθημερινές εργασίες.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η αϋπνία;

Για την αϋπνία υπάρχουν φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές θεραπείες.

Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αναφορικά με ποιες θεραπείες θα ήταν κατάλληλες για εσάς. Μπορεί να χρειαστεί να δοκιμάσετε αρκετές προτού καταλήξετε ποια είναι η πιο αποτελεσματική.

Το Αμερικάνικο Κολέγιο Ιατρών προτείνει τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τη χρόνια αϋπνία στους ενήλικες.

Μπορεί επίσης να σας προταθεί η εκπαίδευση υγιεινής ύπνου. Μερικές συμπεριφορές που παρεμβαίνουν στον ύπνο μπορεί να προκαλέσουν αϋπνία. Η εκπαίδευση υγιεινής ύπνου θα σας βοηθήσει να αλλάξετε τέτοιου είδους συμπεριφορές.

Οι προτεινόμενες αλλαγές μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:

• Αποφύγετε καφεϊνούχα ροφήματα πριν τον ύπνο
• Αποφύγετε την άσκηση πριν τον ύπνο
• Περιορίστε το χρόνο που ξοδεύετε στο κρεβάτι όταν δεν σκοπεύετε να κοιμηθείτε, όπως το να βλέπετε τηλεόραση ή να σερφάρετε στο internet από το κινητό σας

Εάν δεν υπάρχει μία υποκείμενη ψυχολογική ή ιατρική διαταραχή που να συνεισφέρει στην αϋπνία, η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να ανακουφίσει από τις δυσκολίες του ύπνου.

Φάρμακα για την αϋπνία

Μερικές φορές χρησιμοποιούνται φάρμακα για την αντιμετώπιση της αϋπνίας.

Ένα παράδειγμα μη συνταγογραφούμενου φαρμάκου που χρησιμοποιείται για τον ύπνο είναι τα αντισταμινικά, όπως η διφαινυδραμίνη. Φάρμακα όπως αυτό μπορεί να έχουν παρενέργειες, ειδικά μακροχρόνιες, επομένως είναι πολύ σημαντικό να μιλήσετε με τον γιατρό σας προτού ξεκινήσετε ένα μη συνταγογραφούμενο φάρμακο για την αϋπνία.

Συνταγογραφούμενα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αϋπνία περιλαμβάνουν:

• Ζολπιδέμη
• Εσζοπικλόνη

Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε το γιατρό σας προτού λάβετε φάρμακα ή συμπληρώματα για την αϋπνία.

Μπορεί να υπάρχουν επικίνδυνες παρενέργειες ή αλληλεπιδράσεις φαρμάκων. Δεν είναι όλα τα φάρμακα κατάλληλα για όλους.

Κατ’ οίκον θεραπείες για την αντιμετώπιση της αϋπνίας

Πολλές περιπτώσεις αϋπνίας αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με αλλαγές του τρόπου ζωής ή κατ’ οίκον θεραπείες.

Το ζεστό γάλα, το τσάι και η βαλεριάνα είναι μόνο μερικά από τα φυσικά βοηθήματα για τον ύπνο.

Διαλογισμός

Ο διαλογισμός είναι μία εύκολη, φυσική, χωρίς φάρμακα μέθοδος για την αντιμετώπιση της αϋπνίας. Σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα για τον Ύπνο των ΗΠΑ, ο διαλογισμός μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση της ποιότητας του ύπνου, καθώς και να διευκολύνει το να αποκοιμάστε και να παραμένετε κοιμισμένοι.

Η Κλινική Mayo αναφέρει ότι ο διαλογισμός ανακουφίζει από συμπτώματα παθήσεων που μπορεί να συνεισφέρουν στην αϋπνία, όπως:

• Άγχος
• Αγωνία
• Κατάθλιψη
• Πεπτικά προβλήματα
• Πόνος

Μελατονίνη

Η ορμόνη μελατονίνη παράγεται φυσικά από το σώμα κατά τη διάρκεια του κύκλου του ύπνου. Πολλά άτομα συχνά λαμβάνουν συμπληρώματα μελατονίνης, ώστε να βελτιώσουν τον ύπνο τους.

Οι έρευνες παρουσιάζουν ασυμφωνία αναφορικά με το εάν η μελατονίνη μπορεί πράγματι να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της αϋπνίας στους ενήλικες. Υπάρχουν, όμως, ορισμένες ενδείξεις ότι τα συμπληρώματα μπορεί ελαφρώς να μειώνουν το χρόνο που χρειάζεται ώστε να αποκοιμηθείτε, αλλά σαφώς απαιτείται περισσότερη έρευνα.

Η μελατονίνη γενικά θεωρείται ασφαλής για βραχυπρόθεσμη χρήση, αλλά η μακροχρόνια ασφάλειά της δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Θα πρέπει να συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν αποφασίσετε να λάβετε μελατονίνη.

Αιθέρια έλαια

Τα αιθέρια έλαια είναι ισχυρά αρωματικά υγρά που προέρχονται από φυτά, λουλούδια και δέντρα. Χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση πολλών παθήσεων είτε μέσω εισπνοής είτε μέσω μασάζ στο δέρμα. Αυτή η τεχνική ονομάζεται αρωματοθεραπεία.

Τα αιθέρια έλαια που θεωρούνται ότι βοηθούν στον ύπνο περιλαμβάνουν:

• Χαμομήλι
• Λεβάντα
• Κέδρο
• Σανταλόξυλο
• Νερολί

Μία ανασκόπηση 12 ερευνών το 2015 βρήκε ότι η αρωματοθεραπεία είναι επιβοηθητική στην προώθηση του ύπνου.

Μία άλλη μελέτη ανακάλυψε ότι η λεβάντα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στη διευκόλυνση του ύπνου. Η μελέτη αυτή ανέφερε ότι ένα μίγμα αιθέριων ελαίων μείωσε τις διαταραχές του ύπνου και αύξησε τη γενικότερη αίσθηση ευεξίας σε ηλικιωμένα άτομα.

Τα αιθέρια έλαια γενικά δεν προκαλούν παρενέργειες όταν χρησιμοποιούνται με βάση τις οδηγίες. Τα περισσότερα εξ αυτών έχουν ταξινομηθεί ως “GRAS” («γενικά θεωρούμενα ως ασφαλή») από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA).

Όμως, η αρωματοθεραπεία δεν ρυθμίζεται από το νόμο και δεν απαιτείται άδεια για την εξάσκησή της. Για αυτό, είναι σημαντικό να επιλέγετε επαγγελματίες και προϊόντα πολύ προσεκτικά.

Εγκυμοσύνη

Αϋπνία και εγκυμοσύνη

Η αϋπνία είναι συνήθης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ιδιαίτερα το πρώτο και τρίτο τρίμηνο.

Η διακύμανση των ορμονών, η ναυτία και η αυξημένη ανάγκη ούρησης είναι μερικές από τις σωματικές αλλαγές που μπορούν να σας κρατούν ξύπνιες τις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης.

Μπορεί επίσης να βιώσετε συναισθηματικό άγχος, όπως αγωνία για τις αυξημένες υπευθυνότητες που θα έχετε ως μητέρα. Ο πόνος, όπως κράμπες και δυσφορία στη μέση, μπορεί επίσης να σας κρατά ξύπνιες.

Το σώμα υφίσταται πολλές αλλαγές, όπως ένας ενεργός μεταβολισμός και αύξηση της προγεστερόνης, ώστε να φιλοξενήσει τη νέα ζωή που μεγαλώνει μέσα σας. Επομένως, είναι φυσιολογικό να αλλάζουν και τα πρότυπα του ύπνου.

Οι αλλαγές του τρόπου ζωής που πιθανώς βοηθήσουν περιλαμβάνουν:

• Παραμείνετε δραστήρια με άσκηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
• Παραμείνετε ενυδατωμένη
• Ακολουθήστε μία υγιεινή διατροφή
• Ακολουθήστε ένα συνεπές πρόγραμμα ύπνου
• Δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης κατά τη διάρκεια της ημέρας ή ένα ζεστό μπάνιο πριν τον ύπνο, εάν νιώθετε αγωνία

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας για οποιαδήποτε νέα ρουτίνα στη γυμναστική, φάρμακα ή συμπληρώματα για τα οποία μπορεί να ενδιαφέρεστε. Θα πρέπει να βεβαιωθείτε ότι όλα τα προαναφερθέντα είναι ασφαλή για εγκυμοσύνη.

Τα καλά νέα είναι ότι η αϋπνία που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη συνήθως υποχωρεί και δεν επηρεάζει την ανάπτυξη του μωρού.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η αϋπνία;

Για να καταλήξει σε μία ασφαλή διάγνωση, ο γιατρός θα σας κάνει ερωτήσεις αναφορικά με:

• Ιατρικές παθήσεις
• Κοινωνικό περιβάλλον
• Ψυχολογικές ή συναισθηματικές καταστάσεις
• Ιστορικό ύπνου

Αυτές οι πληροφορίες θα τον βοηθήσουν να καθορίσει την υποκείμενη αιτία των προβλημάτων ύπνου. Μπορεί επίσης να σας ζητηθεί να:

• Κρατάτε ένα ημερολόγιο ύπνου
• Καταγράφετε πότε σας παίρνει ο ύπνος
• Καταγράφετε τις συνθήκες όταν ξυπνάτε επανειλημμένα
• Καταγράφετε την ώρα που ξυπνάτε κάθε μέρα

Ένα ημερολόγιο ύπνου θα δώσει στο γιατρό μία εικόνα για το πρότυπο του ύπνου σας. Μπορεί επιπλέον ο γιατρός να ζητήσει διαγνωστικές εξετάσεις, όπως εξετάσεις αίματος, για τον αποκλεισμό ιατρικών προβλημάτων που μπορεί να παρεμποδίζουν τον ύπνο.

Μερικές φορές προτείνεται μία μελέτη ύπνου.

Για αυτήν, θα χρειαστεί να παραμείνετε ένα βράδυ σε ένα νοσοκομείο ή ένα κέντρο ύπνου. Θα τοποθετηθούν καλώδια στο σώμα σας τα οποία θα καταγραφούν τα ηλεκτρικά κύματα του εγκεφάλου και τους κύκλους του ύπνου.

Τα αποτελέσματα της μελέτης θα παρέχουν στο γιατρό σημαντικές πληροφορίες για την ηλεκτρική και φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού σας.

Τύποι

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι αϋπνίας;

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι για να χαρακτηρίσει κάποιος την αϋπνία και μερικές φορές οι τύποι της αϋπνίας αλληλεπικαλύπτονται.

Αιτίες της αϋπνίας

Η αϋπνία μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής.

Η πρωτοπαθής αϋπνία δεν προκαλείται από κάποια άλλη ιατρική πάθηση. Συχνά πυροδοτείται από αλλαγές του τρόπου ζωής, όπως τα ακανόνιστα ωράρια εργασίας.

Η δευτεροπαθής αϋπνία είναι αποτέλεσμα κάποιου ιατρικού προβλήματος ή συνηθειών του τρόπου ζωής, όπως μία πάθηση ψυχικής υγείας ή ο υπερβολικός ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Διάρκεια της αϋπνίας

Οι βραχυπρόθεσμοι τύποι αϋπνίας περιλαμβάνουν την οξεία αϋπνία και την επεισοδιακή αϋπνία.

Η οξεία αϋπνία διαρκεί ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες. Η επεισοδιακή αϋπνία διαρκεί έναν με τρεις μήνες.

Οι χρόνιες μορφές αϋπνίας περιλαμβάνουν την επιμονή και την επαναλαμβανόμενη αϋπνία.

Η επίμονη αϋπνία διαρκεί τουλάχιστον τρεις μήνες.

Η επαναλαμβανόμενη αϋπνία χαρακτηρίζεται από τουλάχιστον δύο επεισόδια αϋπνίας σε βάθος χρόνου ενός έτους. Αυτά τα επεισόδια διαρκούν ένα με τρεις μήνες τη φορά.

Συμπτώματα της αϋπνίας

Η αϋπνία διακρίνεται επίσης με βάση τα συμπτώματα.

Η αϋπνία καθυστέρησης έναρξης του ύπνου (onset insomnia) είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται για τη δυσκολία να αποκοιμηθείτε τη νύχτα.

Η αϋπνία συντήρησης (maintenance insomnia) είναι όρος για την ανικανότητα να παραμείνετε κοιμισμένοι. Τα άτομα με αϋπνία συντήρησης συχνά ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας και είναι δύσκολο να κοιμηθούν.

Παιδιά

Αϋπνία στα παιδιά

Τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν επίσης αϋπνία, συχνά για τους ίδιους λόγους με τους ενήλικες. Αυτοί οι λόγοι μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Άγχος
• Φάρμακα
• Υπερβολική πρόσληψη καφεΐνης
• Ψυχιατρικές διαταραχές

Εάν το παιδί έχει πρόβλημα να αποκοιμηθεί ή να παραμείνει κοιμισμένο ή αν ξυπνά πολύ νωρίς το πρωί, η αϋπνία μπορεί να είναι η αιτία.

Σύμφωνα με την Κλινική Cleveland, τα συμπτώματα της αϋπνίας στα παιδιά περιλαμβάνουν:

• Υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Ευερεθιστότητα και αλλαγές στη διάθεση
• Επαναλαμβανόμενα προβλήματα πειθαρχίας και συμπεριφοράς
• Προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης

Η θεραπεία για τα παιδιά είναι συχνά παρόμοια με αυτή των ενηλίκων.

Τα παιδιά επωφελούνται ιδιαίτερα από ένα συνεπές πρόγραμμα ύπνου και μία καλή ρουτίνα ύπνου. Η μείωση του άγχους και η αποφυγή οθονών (τηλεόραση, κινητά τηλέφωνα) πριν τον ύπνο μπορεί να βοηθήσει.

Αγωνία

Αϋπνία και αγωνία

Η αγωνία μπορεί να προκαλέσει αϋπνία και η αϋπνία μπορεί να προκαλέσει αγωνία. Αυτό οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο που καταλήγει σε χρόνια αϋπνία.

Σύμφωνα με το Ίδρυμα του Ύπνου της Αυστραλίας, η αγωνία και η ανησυχία είναι οι κύριες αιτίες αϋπνίας.

Η βραχυπρόθεσμη αγωνία εμφανίζεται όταν ανησυχείτε για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, όπως η εργασία σας ή οι διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτός ο τύπος αγωνίας συνήθως υποχωρεί όταν το πρόβλημα επιλύεται και ο ύπνος σας επιστρέφει στο φυσιολογικό.

Υπάρχουν, όμως, άτομα που διαγιγνώσκονται με διαταραχή αγωνίας, όπως η γενικευμένη διαταραχή άγχους ή οι κρίσεις πανικού. Οι διαταραχές αυτές οδηγούν σε διαφορετικούς τύπους αϋπνίας.

Οι αιτίες των διαταραχών αγωνίας δεν έχουν πλήρως εξακριβωθεί. Η αντιμετώπιση είναι συνήθως μακροχρόνια και περιλαμβάνει συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμάκων.

Οι ίδιες πρακτικές συμπεριφοράς και τρόπου ζωής που συστήνονται για άλλες μορφές αϋπνίας μπορούν να βοηθήσουν και στην εξάλειψη της αϋπνίας που σχετίζεται με την αγωνία, όπως ο περιορισμός συζητήσεων αναφορικά με θέματα που σας προκαλούν άγχος κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Κατάθλιψη

Αϋπνία και κατάθλιψη

Σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα για τον Ύπνο των ΗΠΑ, η αϋπνία, όχι μόνο μας καθιστά πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη κατάθλιψης, αλλά η κατάθλιψη μπορεί επίσης να αυξήσει τις πιθανότητες αϋπνίες.

Μία μετα-ανάλυση 34 μελετών κατέληξε ότι ο ανεπαρκής ύπνος, ιδιαίτερα σε περιόδους αυξημένου άγχους, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο κατάθλιψης.

Μία άλλη έρευνα βρήκε ότι όσο υπνηλία επέμεινε και τα συμπτώματα επιδεινώνονταν, τα άτομα ανέπτυξαν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης.

Για άλλα άτομα, τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να προηγούνται της αϋπνίας.

Τα καλά νέα είναι ότι οι ίδιες θεραπείες βοηθούν τόσο στην κατάθλιψη όσο και στην αϋπνία, ανεξάρτητα με το ποια εμφανίζεται πρώτη.

Οι πιο κοινές θεραπείες είναι τα φάρμακα, η ψυχοθεραπεία και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής. Οι εν λόγω αλλαγές περιλαμβάνουν καλύτερες συνήθειες ύπνο, άσκηση κατά τη διάρκεια της ημέρας και ακολούθηση μιας ισορροπημένης διατροφής.

Σύνοψη

Η αϋπνία δεν είναι απλά κάτι το οποίο προκαλεί μία μικρή δυσφορία. Είναι μία πραγματική διαταραχή του ύπνου και μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Αν πιστεύετε ότι έχετε αϋπνία, συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Εξερευνώντας τις πιθανές αιτίες θα λάβετε την κατάλληλη και ασφαλή θεραπεία που χρειάζεστε.