Χολόλιθοι

Αίτια

Τι προκαλεί τους χολόλιθους;

Σύμφωνα με το Harvard, το 80% των χολόλιθων αποτελείται από χοληστερόλη. Το υπόλοιπο 20% αποτελείται από άλατα ασβεστίου και χολερυθρίνη.

Δεν είναι γνωστό τι ακριβώς προκαλεί το σχηματισμό των χολόλιθων. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες θεωρίες.

Υπερβολική χοληστερόλη στη χολή

Η υπερβολική χοληστερόλη στη χολή μπορεί να οδηγήσει σε κίτρινους λίθους χοληστερόλης. Αυτοί μπορεί να αναπτυχθούν αν το ήπαρ παράγει περισσότερη χοληστερόλη απ’ ότι η χολή μπορεί να διαλύσει.

Υπερβολική χολερυθρίνη στη χολή

Η χολερυθρίνη είναι μια ουσία που παράγεται όταν το ήπαρ καταστρέφει τα παλιά ερυθροκύτταρα. Ορισμένες παθήσεις, όπως η ηπατική βλάβη και οι διαταραχές του αίματος, μπορεί να προκαλέσουν αυξημένη παραγωγή χολερυθρίνης. Χρωματιστοί χολόλιθοι (σκούρο καφέ ή μαύρο) σχηματίζονται όταν η χοληδόχος κύστη δεν μπορεί να διασπάσει την υπερβολική χολερυθρίνη.

Συγκεντρωμένη χολή εξαιτίας γεμάτης χοληδόχου κύστης

Η χοληδόχος κύστη πρέπει να αδειάζει τη χολή, ώστε να παραμένει υγιής και να λειτουργεί φυσιολογικά. Αν δεν μπορέσει να αδειάσει τη χολή, η συγκέντρωσή της αυξάνεται με αποτέλεσμα να σχηματίζονται χολόλιθοι.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για το σχηματισμό χολόλιθων;

Πολλοί προδιαθεσικοί παράγοντες σχετίζονται με τη διατροφή, ενώ κάποιοι άλλοι βρίσκονται εκτός του ελέγχου σας. Οι μη ελέγξιμοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η ηλικία, η φυλή και το οικογενειακό ιστορικό, οι οποίοι δεν μπορούν να αλλάξουν.

Προδιαθεσικοί παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής	Μη ελέγξιμοι προδιαθεσικοί παράγοντες	Ιατρικοί προδιαθεσικοί παράγοντες
Ο διαβήτης	Η ηλικία άνω των 60 ετών	Η εγκυμοσύνη
Η παχυσαρκία	Το θηλυκό γένος	Η κίρρωση
Η ταχεία απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα	Το οικογενειακό ιστορικό χολόλιθων	Η λήψη φαρμάκων με υψηλά επίπεδα οιστρογόνων
Η πλούσια σε λίπη και χοληστερόλη και χαμηλή σε φυτικές ίνες διατροφή	Η Αμερικανική ή Μεξικανο-αμερικανική καταγωγή	Η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης

Παρόλο που κάποια φάρμακα αυξάνουν τις πιθανότητες σχηματισμού χολόλιθων, μη σταματήσετε να τα παίρνετε έως ότου το συζητήσετε με το γιατρό σας και λάβετε την έγκριση.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα των χολόλιθων;

Οι χολόλιθοι μπορεί να οδηγήσουν σε πόνο στο άνω δεξιό τμήμα της κοιλιακής χώρας. Μπορεί να βιώνετε αυτόν τον πόνο όταν καταναλώνετε τροφές πλούσιες σε λιπαρά, όπως τα τηγανητά. Ο πόνος συνήθως δεν διαρκεί περισσότερο από λίγες ώρες.

Μπορεί επίσης να βιώσετε:

• Στομαχικό πόνο
• Ναυτία
• Εμετό
• Διάρροια
• Σκούρα ούρα
• Δυσπεψία
• Κόπρανα στο χρώμα του πηλού
• Ερυγή (ρέψιμο)

Τα συμπτώματα αυτά είναι επίσης γνωστά ως χοληφόρος κολικός.

Ασυμπτωματικοί χολόλιθοι

Οι χολόλιθοι από μόνοι τους δεν προκαλούν πόνο. Αντιθέτως, ο πόνος προκύπτει όταν οι χολόλιθοι φράσσουν την κίνηση της χολής από τη χοληδόχο κύστη.

Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Γαστρεντερολογίας, το 80% των ατόμων έχουν ασυμπτωματικούς χολόλιθους, δηλαδή δεν εμφανίζουν κάποιο σύμπτωμα. Σε αυτήν την περίπτωση, ο γιατρός θα ανακαλύψει τους χολόλιθους από μια ακτινογραφία ακτίνων-Χ ή κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης στην κοιλιακή χώρα.

Επιπλοκές

Ποιες είναι οι επιπλοκές και οι μακροχρόνιοι κίνδυνοι που σχετίζονται με τους χολόλιθους;

Οξεία χολοκυστίτιδα

Όταν ένας χολόλιθος αποφράσσει την έξοδο της χολής από τη χοληδόχο κύστη, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και μόλυνση της κύστης. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως οξεία χολοκυστίτιδα και συνιστά επείγον ιατρικό περιστατικό.

Ο κίνδυνος ανάπτυξης οξείας χολοκυστίτιδας από συμπτωματικούς χολόλιθους είναι 1-3%.

Τα συμπτώματα που σχετίζονται με τον εν λόγω τύπο χολοκυστίτιδας περιλαμβάνουν:

• Πυρετό
• Έντονο πόνο στο άνω τμήμα του στομάχου ή στο μέσο-δεξιό τμήμα της πλάτης
• Ναυτία και εμετό
• Απώλεια όρεξης
• Ρίγη

Επισκεφθείτε αμέσως το γιατρό σας αν τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από μία με δύο ώρες ή αν έχετε πυρετό.

Άλλες επιπλοκές

Οι χολόλιθοι για τους οποίους δεν λαμβάνεται θεραπεία μπορεί να προκαλέσουν επιπλοκές, όπως:

• Χολαγγειίτιδα, μία μόλυνση των χοληφόρων αγγείων
• Ίκτερο, κιτρίνισμα του δέρματος ή των ματιών
• Φλεγμονή του παγκρέατος
• Χολοκυστίτιδα, μία μόλυνση της χοληδόχου κύστης
• Καρκίνο της χοληδόχου κύστης
• Σήψη, μια μόλυνση του αίματος

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκονται οι χολόλιθοι;

Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει μια κλινική εξέταση που περιλαμβάνει τον έλεγχο των ματιών και του δέρματος για ορατές αλλαγές στο χρώμα. Μία κιτρινωπή απόχρωση μπορεί να είναι ένδειξη ίκτερου, το αποτέλεσμα της υπερσυσσώρευσης χολερυθρίνης στο σώμα.

Η διαδικασία της διάγνωσης περιλαμβάνει τη χρήση απεικονιστικών τεχνικών που θα βοηθήσουν το γιατρό να λάβει εικόνα από το εσωτερικό του σώματός σας. Οι εν λόγω εξετάσεις περιλαμβάνουν:

Υπερηχογράφημα: Το υπερηχογράφημα παράγει εικόνες της κοιλιακής χώρας και αποτελεί την προτεινόμενη μέθοδο για την επιβεβαίωση της ύπαρξης χολόλιθων. Μπορεί επίσης να αναδείξει ανωμαλίες που σχετίζονται με την οξεία χολοκυστίτιδα.

Αξονική τομογραφία κοιλίας: Αυτή η απεικονιστική τεχνική παράγει εικόνες του ήπατος και της κοιλιακής χώρας.

Σάρωση ραδιονουκλεϊδίων στη χοληδόχο κύστη: Αυτή η εξέταση χρειάζεται περίπου 1 ώρα για να ολοκληρωθεί. Ο γιατρός θα σας χορηγήσει ενδοφλέβια μία ραδιενεργή ουσία, η οποία ταξιδεύει στο ήπαρ και τη χοληδόχο κύστη. Κατά τη σάρωση, αποκαλύπτονται ενδείξεις μόλυνσης ή απόφραξης των χοληφόρων αγγείων από χολόλιθους.

Εξετάσεις αίματος: Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει εξετάσεις αίματος για τη μέτρηση της ποσότητας της χολερυθρίνης στο αίμα και για την αξιολόγηση της λειτουργίας του ήπατος.

Ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία: Η συγκεκριμένη διαδικασία χρησιμοποιεί μία κάμερα και ακτίνες-Χ για την ανίχνευση προβλημάτων στη χολή και στους παγκρεατικούς πόρους. Βοηθά ακόμη το γιατρό να αναζητήσει κολλημένους χολόλιθους εντός των χοληφόρων αγγείων.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζονται οι χολόλιθοι;

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν θα χρειαστείτε θεραπεία για τους χολόλιθους, εκτός κι αν σας προκαλούν πόνο. Αν πονάτε, ο γιατρός πιθανώς θα σας προτείνει χειρουργείο, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις δίδεται φαρμακευτική αγωγή.

Αν βρίσκεστε σε υψηλό κίνδυνο για μετεγχειρητικές επιπλοκές, ένας σωλήνας αποστράγγισης θα τοποθετηθεί στη χοληδόχο κύστη μέσω του δέρματος. Η εγχείρηση θα αναβληθεί έως ότου ο κίνδυνος μειωθεί, αντιμετωπίζοντας πρωτίστως έτερες ιατρικές παθήσεις.

Φυσικές και κατ’ οίκον θεραπείες

Αν έχετε χολόλιθους και καθόλου συμπτώματα, μπορείτε να κάνετε ορισμένες αλλαγές του τρόπου ζωής.

Ορισμένα συμπληρώματα διατροφής που μπορείτε να λάβετε περιλαμβάνουν βιταμίνη D, σίδηρο και λεκιθίνη. Μία μελέτη βρήκε ότι η βιταμίνη D και η λεκιθίνη ελαττώνουν τον κίνδυνο χολόλιθων. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αναφορικά με την κατάλληλη δοσολογία των συμπληρωμάτων αυτών.

Κάποιοι προτείνουν μία «πλύση» της χοληδόχου κύστης, η οποία περιλαμβάνει νηστεία και στη συνέχεια τη λήψη ελαιόλαδου και χυμού λεμονιού, ώστε να βοηθηθεί η αποβολή των χολόλιθων. Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι αυτό πράγματι λειτουργεί, ενώ μπορεί να προκαλέσει ακόμη και την παγίδευση των χολόλιθων στα χοληφόρα αγγεία.

Συμβουλές για μια υγιή χοληδόχο κύστη

• Ακολουθήστε μια αντιφλεγμονώδη διατροφή.
• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος.
• Ασκηθείτε τακτικά.
• Αποφύγετε την ταχεία απώλεια βάρους.
• Λάβετε συμπληρώματα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.

Χειρουργική επέμβαση

Ο γιατρός μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιήσει λαπαροσκοπική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης. Είναι μια κοινή χειρουργική επέμβαση που απαιτεί ολική αναισθησία. Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει 3 με 4 τομές στην κοιλιακή χώρα. Στη συνέχεια, θα εισάγει μία μικρή συσκευή με φακό σε μία από τις τομές και προσεκτικά θα αφαιρέσει τη χοληδόχο κύστη.

Συνήθως επιστρέφετε σπίτι την ίδια ημέρα της εγχείρησης ή την επόμενη αν δεν έχετε επιπλοκές.

Μπορεί να παρατηρήσετε υδαρά κόπρανα μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης. Η αφαίρεση της κύστης απαιτεί την επαναδρομολόγηση της χολής από το ήπαρ στο λεπτό έντερο. Η χολή δεν περνά πια από τη χοληδόχο κύστη κι έτσι είναι λιγότερο συμπυκνωμένη. Το αποτέλεσμα είναι να έχει μια επίδραση καθαρτικού που προκαλεί διάρροια. Για να αντιμετωπίσετε αυτό το πρόβλημα, ακολουθήστε μια διατροφή χαμηλή σε λιπαρά, ώστε να παράγετε λιγότερη χολή.

Μη χειρουργικές διαδικασίες

Η φαρμακευτική αγωγή δεν χρησιμοποιείται πλέον, διότι οι λαπαροσκοπικές και ρομποτικές τεχνικές καθιστούν την εγχείρηση πολύ λιγότερο επικίνδυνη απ’ ότι ήταν στο παρελθόν.

Ωστόσο, αν δεν μπορείτε να υποβληθείτε σε χειρουργείο, μπορείτε να λάβετε ουρσοδιόλη για να διαλυθούν οι χολόλιθοι που προκαλούνται από τη χοληστερόλη. Θα χρειαστεί να λαμβάνετε αυτό το φάρμακο 2 με 4 φορές την ημέρα. Τα φάρμακα χρειάζονται αρκετά χρόνια για να απομακρύνουν τους χολόλιθους και αυτοί μπορεί να επανεμφανιστούν αν διακόψετε τη θεραπεία.

Η λιθοτριψία με κύματα κρούσης είναι μια ακόμη επιλογή. Ένα μηχάνημα παράγει κύματα κρούσης που διαπερνούν το άτομο και διασπούν τους χολόλιθους σε μικρότερα κομμάτια.

Διατροφή

Ποιες τροφές πρέπει να αποφεύγουν τα άτομα με χολόλιθους;

Για να βελτιώσετε την κατάστασή σας και να μειώσετε τον κίνδυνο σχηματισμού χολόλιθων, δοκιμάστε τα παρακάτω:

• Προσθέστε φυτικές ίνες στη διατροφή σας, ώστε να κάνετε τα κόπρανα πιο στερεά. Προσπαθήστε να καταναλώνετε μόνο μία μερίδα φυτικών ινών τη φορά, ώστε να αποφύγετε τα αέρια εξαιτίας της υπερβολικής κατανάλωσής τους.
• Μειώστε την πρόσληψη λιπών, επιλέξτε τροφές χαμηλές σε λιπαρά, όπου είναι εφικτό, και αποφύγετε τα τηγανητά.
• Καταναλώστε αρκετά μικρά γεύματα μέσα στη μέρα, τα οποία πέπτονται πιο εύκολα.
• Αποφύγετε τροφές και ροφήματα που είναι γνωστό ότι προκαλούν διάρροια, όπως τα καφεϊνούχα ροφήματα, τα υψηλά σε λίπη γαλακτοκομικά προϊόντα και τα πολύ γλυκά τρόφιμα.
• Πίνετε 6 με 8 ποτήρια νερού την ημέρα.

Αν σχεδιάζετε να χάσετε βάρος, κάντε το αργά. Στοχεύστε να χάνετε όχι περισσότερο από ένα κιλό την εβδομάδα. Η ταχεία απώλεια βάρους μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο χολόλιθων και άλλων προβλημάτων υγείας.

Έκβαση

Ποια είναι η μακροπρόθεσμη έκβαση;

Αν υποβληθείτε σε εγχείρηση για την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης ή των χολόλιθων εντός αυτής, η έκβαση είναι συχνά θετική. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων αφαίρεσης των χολόλιθων, οι λίθοι δεν επανασχηματίζονται.

Αλλά αν δεν υποβληθείτε σε χειρουργείο, οι χολόλιθοι μπορεί να επιστρέψουν. Αυτό ισχύει ακόμη κι αν λαμβάνετε φάρμακα για τη διάλυσή τους.

Δεν θα χρειαστείτε θεραπεία αν οι χολόλιθοι δεν προκαλούν συμπτώματα. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να κάνετε ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής για να αποτρέψετε την αύξηση του μεγέθους και την πρόκληση περαιτέρω προβλημάτων.