Νωτιαία μυϊκή ατροφία

Αίτια

Τι προκαλεί τη νωτιαία μυϊκή ατροφία;

Και οι τέσσερις τύποι της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας είναι το αποτέλεσμα ανεπάρκειας μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται SMN (τα αρχικά των λέξεων “Survival of Motor Neuron”, ή «πρωτεΐνη επιβίωσης των κινητικών νευρώνων»). Οι κινητικοί νευρώνες είναι νευρικά κύτταρα στο νωτιαίο μυελό που είναι υπεύθυνα για την αποστολή σημάτων από τον εγκέφαλο στους μύες.

Όταν μία μεταλλαγή συμβαίνει και στα δύο αντίγραφα του γονιδίου SMN1 (μία μεταλλαγή σε καθένα από τα δύο αντίγραφα στο χρωμόσωμα 5), οδηγεί σε ανεπάρκεια της πρωτεΐνης SMN. Εάν παράγεται ελάχιστη ή καθόλου πρωτεΐνη, αυτό οδηγεί σε προβλήματα κινητικής λειτουργίας.

Τα γονίδια που βρίσκονται δίπλα στο SMN1, που ονομάζονται SMN2, είναι παρόμοια στη δομή με τα γονίδια SMN1. Μερικές φορές βοηθούν ώστε να εξισορροπηθεί η ανεπάρκεια της πρωτεΐνης SMN, αλλά ο αριθμός των γονιδίων SMN2 ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Επομένως, ο τύπος της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας εξαρτάται από τα πόσα γονίδια SMN2 έχει ένα άτομο, τα οποία βοηθούν στην «αντιστάθμιση» της γενετικής μετάλλαξης στο γονίδιο SMN1. Αν ένα άτομο με νωτιαία μυϊκή ατροφία που σχετίζεται με το χρωμόσωμα 5 έχει περισσότερα αντίγραφα του γονιδίου SMN2, μπορεί να παράγει περισσότερη λειτουργική πρωτεΐνη SMN. Ως αποτέλεσμα, η πάθηση θα είναι ηπιότερη και η έναρξη των συμπτωμάτων αργότερα από ό, τι σε ένα άτομο το οποίο έχει λιγότερα αντίγραφα του γονιδίου SMN2.

Τύπος 1

Νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 1

Η νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 1 επίσης ονομάζεται βρεφική νωτιαία μυϊκή ατροφία ή νόσος Werdnig-Hoffmann. Συνήθως, αυτός ο τύπος οφείλεται στην ύπαρξη μόνο δύο αντιγράφων του γονιδίου SMN2, ένα σε κάθε χρωμόσωμα 5. Περισσότερες από τις μισές νέες διαγνώσεις νωτιαίας μυϊκής ατροφίας είναι τύπου 1.

Πότε ξεκινούν τα συμπτώματα

Τα βρέφη με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 1 εμφανίζουν τα πρώτα συμπτώματα τους πρώτους έξι μήνες μετά τη γέννηση.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας τύπου 1 περιλαμβάνουν:

• Αδύναμα χέρια και πόδια (υποτονία)
• Αδύναμο κλάμα
• Προβλήματα στην κίνηση, την κατάποση και την αναπνοή
• Ανικανότητα του βρέφους να σηκώσει το κεφάλι ή να καθήσει χωρίς υποστήριξη

Έκβαση

Τα βρέφη με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 1 στο παρελθόν δεν επιβίωναν για περισσότερο από δύο χρόνια. Ωστόσο, με την εξέλιξη των νέων τεχνολογιών και την πρόοδο της επιστήμης, τα παιδιά με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 1 μπορεί να επιβιώσουν για ένα μεγαλύτερο αριθμό ετών.

Τύπος 2

Νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 2

Γενικά, τα άτομα με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 2 έχουν τουλάχιστον τρία γονίδια SMN2.

Πότε ξεκινούν τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας τύπου 2 συνήθως ξεκινούν όταν το βρέφος είναι μεταξύ 7 και 18 μηνών.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας τύπου 2 τείνουν να είναι λιγότερο σοβαρά από αυτά του τύπου 1 και περιλαμβάνουν:

• Ανικανότητα του βρέφους να σηκωθεί όρθιο μόνο του
• Αδυναμία χεριών και ποδιών
• Μυϊκό τρόμο στα δάχτυλα των χεριών και τα χέρια
• Σκολίωση
• Αδύναμοι αναπνευστικοί μύες
• Δυσκολία στο βήχα

Έκβαση

Η νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 2 μπορεί να βραχύνει το προσδόκιμο ζωής, αλλά τα περισσότερα άτομα με το συγκεκριμένο τύπο επιβιώνουν έως την ενηλικίωση και ζουν για αρκετά χρόνια. Τα άτομα με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 2 θα πρέπει να χρησιμοποιούν αναπηρικό αμαξίδιο για να μετακινούνται. Μπορεί επίσης να χρειάζονται ειδικό εξοπλισμό ώστε να αναπνέουν καλύτερα τη νύχτα.

Τύπος 3

Νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 3

Η νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 3 επίσης αναφέρεται ως νωτιαία μυϊκή ατροφία όψιμης έναρξης, ήπια νωτιαία μυϊκή ατροφία ή νόσος Kugelberg-Welander. Τα συμπτώματα του συγκεκριμένου τύπου νωτιαίας μυϊκής ατροφίας ποικίλουν περισσότερο. Τα άτομα με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 3 γενικά έχουν μεταξύ τεσσάρων και οκτώ γονιδίων SMN2.

Πότε ξεκινούν τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα ξεκινούν μετά τους 18 μήνες ζωής. Η πάθηση συνήθως διαγιγνώσκεται μέχρι την ηλικία των τριών, ετών αλλά η ακριβής ηλικία έναρξης των συμπτωμάτων ποικίλλει. Κάποια άτομα μπορεί να μην αρχίσουν να βιώνουν συμπτώματα έως τα πρώτα έτη της ενήλικης ζωής.

Συμπτώματα

Τα άτομα με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 3 μπορούν συνήθως να σηκωθούν και να περπατήσουν μόνα τους, αλλά μπορεί να χάσουν την ικανότητα βάδισης με την πάροδο των ετών. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία μετάβασης από καθιστή σε όρθια θέση
• Προβλήματα ισορροπίας
• Δυσκολία στο ανέβασμα σκάλας ή στο τρέξιμο
• Σκολίωση

Έκβαση

Η νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 3 γενικά δεν αλλάζει το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου, αλλά τα άτομα με τη συγκεκριμένη πάθηση βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας. Επίσης, τα οστά τους μπορεί να εξασθενίσουν και να σπάζουν εύκολα.

Τύπος 4

Νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 4

Η νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 4 επίσης ονομάζεται νωτιαία μυϊκή ατροφία ενήλικης έναρξης. Τα άτομα με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 4 έχουν μεταξύ τεσσάρων και οκτώ γονιδίων SMN2, επομένως μπορούν να παράγουν μία καλή ποσότητα φυσιολογικής SMN πρωτεΐνης. Ο τύπος 4 είναι λιγότερο κοινός από όλους τους τύπους.

Πότε ξεκινούν τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας τύπου 4 συνήθως ξεκινούν στην ενήλικη ζωή, τυπικά μετά τα 35 έτη.

Συμπτώματα

Η νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 4 μπορεί να επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αδυναμία στα χέρια και τα άκρα ποδός
• Δυσκολία στη βάδιση
• Μυϊκό τρόμο και συσπάσεις

Έκβαση

Η νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 4 δεν αλλάζει το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου και οι μύες που χρησιμοποιούνται για την αναπνοή και την κατάποση συνήθως δεν επηρεάζονται.

Σπάνιοι τύποι

Σπάνιοι τύποι νωτιαίας μυϊκής ατροφίας

Οι παρακάτω τύποι νωτιαίας μυϊκής ατροφίας είναι σπάνιοι και προκαλούνται από διαφορετικές γονιδιακές μεταλλαγές από αυτές που επηρεάζουν την πρωτεΐνη SMN:

• Η νωτιαία μυϊκή ατροφία με αναπνευστική δυσχέρεια (SMARD) είναι μία πολύ σπάνια μορφή νωτιαίας μυϊκής ατροφίας που προκαλείται από μία μεταλλαγή στο γονίδιο IGHMBP2. Η νόσος διαγιγνώσκεται σε βρέφη και προκαλεί σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα.
• Η νόσος του Kennedy (SBMA) είναι ένα σπάνιο είδος νωτιαίας μυϊκής ατροφίας που συνήθως επηρεάζει μόνο τους άνδρες. Συχνά ξεκινά μεταξύ 20 και 40 ετών. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν τρόμο στα χέρια, μυϊκές κράμπες, αδυναμία των άκρων, και μυϊκούς σπασμούς. Παρόλο που επίσης μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στη βάδιση αργότερα στη ζωή του ατόμου, αυτός ο τύπος νωτιαίας μυϊκής ατροφίας συνήθως δεν επηρεάζει το προσδόκιμο ζωής του ατόμου.
• Η περιφερική νωτιαία μυϊκή ατροφία είναι μία σπάνια μορφή που προκαλείται από μεταλλαγές σε ένα από τα πολλά γονίδια, συμπεριλαμβανομένων των UBA1, DYNC1H1 και GARS. Επηρεάζει τα νευρικά κύτταρα στο νωτιαίο μυελό. Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν κατά τη διάρκεια της εφηβείας και περιλαμβάνουν κράμπες ή αδυναμία και μυϊκή ατροφία. Η πάθηση δεν επηρεάζει το προσδόκιμο ζωής.

Σύνοψη

Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικοί τύποι νωτιαίας μυϊκής ατροφίας που σχετίζονται με το χρωμόσωμα 5, οι οποίοι αδρά ταξινομούνται ανάλογα με την ηλικία όπου ξεκινούν τα συμπτώματα. Ο τύπος εξαρτάται από τον αριθμό των γονιδίων SMN2 που έχει ένα άτομο, ώστε να «αντισταθμίζει» τη μεταλλαγή στο γονίδιο SMN1. Γενικά, η έναρξη των συμπτωμάτων σε μικρότερη ηλικία σημαίνει λιγότερα αντίγραφα του γονιδίου SMN2 και μεγαλύτερη επίπτωση στην κινητική λειτουργία.

Τα παιδιά με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου 1 έχουν το χαμηλότερο επίπεδο λειτουργικότητας. Οι τύποι 2 έως 4 προκαλούν λιγότερο σοβαρά συμπτώματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η νωτιαία μυϊκή ατροφία δεν επηρεάζει τον εγκέφαλο του ατόμου ή την ικανότητα μάθησης.

Άλλες σπάνιες μορφές της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας προκαλούνται από διαφορετικές μεταλλαγές και έχουν ένα εντελώς διαφορετικό πρότυπο κληρονόμησης. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας για να μάθετε περισσότερα αναφορικά με τα γονίδια και την έκβαση της νόσου.