Ψυχικές νόσοι

Παραληρητική Διαταραχή

Τι είναι η παραληρητική διαταραχή;

Η παραληρητική διαταραχή, γνωστή στο παρελθόν και ως παρανοϊκή διαταραχή, είναι ένα είδος σοβαρής ψυχικής νόσου – αποκαλούμενη ‘ψύχωση’. Το άτομο που υποφέρει από την νόσο αυτή αδυνατεί να κατανοήσει την διαφορά μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι η ύπαρξη ψευδαισθήσεων, οι οποίες αποτελούν ατράνταχτες πεποιθήσεις σε κάτι μη πραγματικό. Τα άτομα με παραληρητική διαταραχή βιώνουν ‘φυσιολογικές’ ψευδαισθήσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν καταστάσεις που θα μπορούσαν να συμβούν στην πραγματικότητα, όπως το ότι σας ακολουθεί κάποιος, ότι σας έχουν δηλητηριάσει, εξαπατήσει, ότι συνωμοτούν εναντίον σας, ή ότι σας αγαπούν από απόσταση. Αυτές οι ψευδαισθήσεις συνήθως αποτελούν λανθασμένη επεξήγηση μιας αντίληψης ή εμπειρίας. Στην πραγματικότητα, όμως, οι καταστάσεις αυτές είτε δεν είναι αληθινές, είτε υπάρχει μεγάλη δόση υπερβολής.

Τα άτομα που υποφέρουν από παραληρητική διαταραχή μπορούν να συνεχίσουν να κοινωνικοποιούνται και να λειτουργούν σε αρκετά φυσιολογικούς ρυθμούς, εκτός από το θέμα της ψευδαίσθησής τους, και γενικά δεν συμπεριφέρονται με παράξενο ή εκκεντρικό τρόπο, σε αντίθεση με άλλα άτομα που υποφέρουν από άλλες ψυχωτικές διαταραχές, τα οποία μπορεί επίσης να εμφανίζουν την ψευδαίσθηση ως ένα από τα συμπτώματα της διαταραχής τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, τα άτομα με παραληρητική διαταραχή μπορεί να απορροφηθούν σε τέτοιο βαθμό από τις ψευδαισθήσεις τους, ώστε να αναστατώσουν την ζωή τους.

Αν και οι ψευδαισθήσεις μπορεί να αποτελούν σύμπτωμα και άλλων πιο συνηθισμένων διαταραχών, όπως της σχιζοφρένειας, η ίδια η παραληρητική διαταραχή είναι μάλλον σπάνια. Η παραληρητική διαταραχή συνήθως εμφανίζεται στην μέση ηλικία ή αργότερα.

Συμπτώματα Αίτια Είδη

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της παραληρητικής διαταραχής;

Η παρουσία μη εκκεντρικών συμπτωμάτων είναι το πιο εμφανές σύμπτωμα της διαταραχής αυτής. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν περιλαμβάνουν:

  • Διάθεση ταραχώδη, επιθετική ή κακή
  • Παραισθήσεις (το να βλέπετε, ακούτε ή αισθάνεστε πράγματα που δεν υπάρχουν) οι οποίες σχετίζονται με την ψευδαίσθηση (Για παράδειγμα, ένα άτομο το οποίο πιστεύει ότι έχει πρόβλημα οσμής μπορεί να μυρίζει όντως μια άσχημη μυρωδιά.)

Αίτια

Ποιες είναι οι αιτίες της παραληρητικής διαταραχής;

Όπως συμβαίνει και με πολλές άλλες ψυχωσικές διαταραχές, δεν είναι ακόμα γνωστή η ακριβής αιτία της παραληρητικής διαταραχής. Οι ερευνητές ωστόσο αναζητούν τον ρόλο που διαδραματίζουν οι διάφοροι γενετικοί, βιολογικοί και περιβαλλοντολογικοί ή ψυχολογικοί παράγοντες.

  • Γενετικοί. Το γεγονός ότι η παραληρητική διαταραχή εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που έχουν μέλη της οικογένειάς τους που πάσχουν από παραληρητική διαταραχή ή από σχιζοφρένεια υποδηλώνει ότι μπορεί να εμπλέκεται κάποιος γενετικός παράγοντας. Θεωρείται ότι, όπως και με άλλες ψυχικές διαταραχές, η τάση να αναπτύξει ένα άτομο παραληρητική διαταραχή μπορεί να είναι κληρονομική από τους γονείς στους απογόνους.  
  • Βιολογικοί. Οι ερευνητές μελετούν πώς οι ανωμαλίες συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου μπορεί να εμπλέκονται στην ανάπτυξη παραληρητικών διαταραχών. Μια ανισορροπία συγκεκριμένων χημικών ουσιών του εγκεφάλου, των λεγόμενων νευροδιαβιβαστών, έχει επίσης συνδεθεί με τον σχηματισμό παραληρητικών συμπτωμάτων. Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικές ουσίες οι οποίες υποβοηθούν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου να ανταλλάσσουν μηνύματα. Μια ανισορροπία στις χημικές αυτές ουσίες μπορεί να αναμειχθεί στις διαβιβάσεις των μηνυμάτων και να έχει ως συνέπεια αυτά τα συμπτώματα.  
  • Περιβαλλοντολογικοί/ψυχολογικοί. Τα αποδεικτικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι η παραληρητική διαταραχή μπορεί να προκληθεί λόγω άγχους. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών μπορεί επίσης να συνεισφέρει στην κατάσταση αυτή. Τα άτομα τα οποία τείνουν να είναι σε απομόνωση, όπως οι μετανάστες ή τα άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής, φαίνεται να είναι πιο ευάλωτα στο να αναπτύξουν παραληρητική διαταραχή.

Είδη

Ποια είναι τα είδη της παραληρητικής διαταραχής;

Υπάρχουν αρκετά διαφορετικά είδη παραληρητικής διαταραχής τα οποία βασίζονται στο κεντρικό θέμα των ψευδαισθήσεων που βιώνει το άτομο. Τα είδη της παραληρητικής διαταραχής περιλαμβάνουν:

  • Τους ερωτομανείς. Το άτομο με αυτό το είδος της παραληρητικής διαταραχής πιστεύει ότι κάποιο άλλο άτομο, συχνά ένα σημαντικό ή διάσημο πρόσωπο, είναι ερωτευμένο μαζί του. Το άτομο μπορεί να δοκιμάσει να έρθει σε επικοινωνία με το αντικείμενο της ψευδαίσθησης, όπου συμπεριφορές καταδίωξης δεν είναι σπάνιες.
  • Τους μεγαλομανείς. Ένα άτομο με αυτού του είδους την παραληρητική διαταραχή έχει μια παραφουσκωμένη αίσθηση της αξίας του, της δύναμής του, των γνώσεών του ή της ταυτότητάς του. Το άτομο αυτό μπορεί να πιστεύει ότι είναι ιδιαίτερα ταλαντούχο ή ότι έχει κάνει κάποια σπουδαία ανακάλυψη.
  • Τους ζηλότυπους. Ένα άτομο με αυτού του είδους την παραληρητική διαταραχή πιστεύει ότι ο/η σύζυγός του ή ο/η ερωτικός/ή του/της σύντροφος είναι άπιστοι.
  • Τους καταδιωκόμενους. Τα άτομα με αυτού του είδους την παραληρητική διαταραχή πιστεύουν ότι οι ίδιοι (ή κάποιο οικείο τους πρόσωπο) είναι θύματα κακομεταχείρισης ή ότι κάποιος τους κατασκοπεύει ή ότι σκοπεύει να τους βλάψει. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο τα άτομα που πάσχουν από το είδος αυτής της διαταραχής να υποβάλλουν επανειλημμένα παράπονα στις διωκτικές αρχές.
  • Τους σωματικούς. Ένα άτομο με αυτού του είδους την παραληρητική διαταραχή πιστεύει ότι έχει κάποιο σωματικό ελάττωμα ή ότι πάσχει από κάποιο ιατρικό πρόβλημα.
  • Τους μικτούς. Τα άτομα με αυτού του είδους την παραληρητική διαταραχή πάσχουν από δύο ή περισσότερα από τα προαναφερθέντα είδη.

+ 3 πηγές

©2022 WikiHealth All Rights Reserved

1. American Psychiatric Association (Corporate Author). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM-5. American Psychiatric Publishing, Incorporated; 2013.

2. Blazer DG, Steffens DC. The American Psychiatric Publishing Textbook of Geriatric Psychiatry. American Psychiatric Pub; 2009.

3. Shelton RC. Chapter 17. Other Psychotic Disorders. In: Ebert MH, Loosen PT, Nurcombe B, Leckman JF. eds. CURRENT Diagnosis & Treatment: Psychiatry, 2e. New York: McGraw-Hill; 2008.