Ποιες τροφές μεταβάλλουν τα βακτήρια του εντέρου αντιμετωπίζοντας τους ιούς;

Τα βακτήρια που ζουν στο έντερο και η επίδραση των διαφόρων τροφίμων σε αυτά, προσελκύουν το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, καθώς η έλλειψη ενός υγιούς πληθυσμού βακτηρίων στο έντερο αυξάνει τον κίνδυνο ασθενειών. Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες δεν είχαν καταφέρει να κατανοήσουν τον ακριβή τρόπο με τον οποίο συγκεκριμένες τροφές επιδρούν στα βακτήρια του εντέρου. Μάλιστα τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο από την ύπαρξη των βακτηριοφάγων στο έντερο, για τους οποίους θα μιλήσουμε πιο κάτω.

Τι είναι οι βακτηριοφάγοι;

Οι βακτηριοφάγοι είναι ιοί που επιτίθενται μόνο σε συγκεκριμένα βακτήρια και ζουν μέσα στο έντερο. Κάθε είδος βακτηριοφάγου τρέφεται μόνο με ένα συγκεκριμένο τύπο βακτηρίων. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσαν να αλλάξουν τα επίπεδα συγκεκριμένων τύπων βακτηρίων στο έντερο. Άρα, τα τρόφιμα που επηρεάζουν τους βακτηριοφάγους, επηρεάζουν ταυτόχρονα και τον πληθυσμό των βακτηρίων του εντέρου, καθώς όταν αυξάνονται οι βακτηριοφάγοι, τα βακτήρια του εντέρου μειώνονται και ανάποδα. Αυτό με τη σειρά του έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζεται το συνολικό μικροβίωμα του εντέρου, το οποίο είναι σημαντικό να βρίσκεται σε ισορροπία για την αποτροπή διαφόρων ασθενειών.

Οι περισσότεροι βακτηριοφάγοι στο έντερο υπάρχουν σε αδρανή μορφή, είναι δηλαδή ενσωματωμένοι στο γονιδίωμα των βακτηρίων. Οι επιστήμονες ωστόσο, έχουν εντοπίσει ότι υπάρχουν μερικές ενώσεις που ενεργοποιούν τους βακτηριοφάγους μέσα στον ξενιστή τους, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται, να σκοτώνουν τον ξενιστή τους και τελικά να επιτίθενται στα άλλα βακτήρια που ζουν στο έντερο.

Οι ενώσεις που καταφέρνουν να ενεργοποιούν τους βακτηριοφάγους υπάρχουν σε διάφορα προϊόντα, όπως στη σάλτσα σόγιας, στη νικοτίνη και σε μερικά αντιβιοτικά, όπως στη σιπροφλοξασίνη, ωστόσο, ο κατάλογος αυτών των ενώσεων είναι σχετικά μικρός και όπως εξηγούν οι επιστήμονες είναι πολύ σημαντικό να ανακαλυφθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ενώσεις που επιφέρουν αυτό το αποτέλεσμα, ώστε να χειραγωγηθούν οι βακτηριοφάγοι και να διατηρηθεί σε ισορροπία το μικροβίωμα του εντέρου.

Ποια τρόφιμα ενεργοποιούν τους βακτηριοφάγους;

Μια πρόσφατη μελέτη προσπάθησε να επεκτείνει τον κατάλογο των ενώσεων που ενεργοποιούν την δραστηριότητα των βακτηριοφάγων, με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να συμβάλει στην δημιουργία μιας διατροφής που θα εξασφαλίζει την εξισορρόπηση των διάφορων βακτηρίων που ζουν στο έντερο.

Για να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν την έρευνα τους οι ερευνητές, επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν 117 ενώσεις για να ελέγξουν το πώς και ποιες επηρεάζουν την δραστηριότητα των βακτηριοφάγων που βρίσκονται σε αδρανή μορφή μέσα σε βακτήρια δυο οικογενειών που ζουν στο έντερο, την Bacteroidetes και την Firmicutes, οι οποίες περιλαμβάνουν τόσο ευεργετικά, όσο και παθογόνα στελέχη βακτηριδίων. Μετά τις αρχικές δοκιμές, από τις 117 ενώσεις έμειναν για περαιτέρω έλεγχο οι 28 οι οποίες ενεργοποιούσαν τα βακτηρία όταν έρχονταν σε επαφή μαζί τους. Σημειώνεται ότι σαν «ομάδα ελέγχου» οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν βακτήρια των ίδιων οικογενειών που δεν ήρθαν σε επαφή με τις εν λόγω ενώσεις. Ακολούθως, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε μια διαδικασία που ονομάζεται κυτταρομετρία, για να μπορέσει να ανιχνεύσει τα μικρά σωματίδια ιού (βακτηριοφάγους).

Οι ερευνητές, λοιπόν, διαπίστωσαν ότι από τις 28 ενώσεις, οι 11 επηρέασαν την δράση των βακτηριοφάγων, αυξάνοντας σημαντικά τα επίπεδα τους σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Μερικές από τις ενώσεις αυτές ήταν η σκελίδα, η πρόπολη (μιας ένωσης που παράγεται από τις μέλισσες), η uva ursi (γνωστή και ως kinnikinnick ή bearberry) και η ασπαρτάμη. Η πιο μεγάλη αύξηση παρατηρήθηκε με την στέβια, η οποία ερχόμενη σε επαφή με ορισμένα είδη βακτηρίων, αύξησε τον αριθμό των βακτηριοφάγων κατά περισσότερο από 400%. Αντίθετα, ορισμένα τρόφιμα μείωσαν τον αριθμό των βακτηριοφάγων, όπως το ραβέντι, η φερνέτ (ένα είδος ιταλικού ποτού), ο καφές και η ρίγανη.

Επιπρόσθετα, παρατηρήθηκε ότι μερικές ενώσεις αύξησαν τη δραστηριότητα των βακτηριοφάγων σε ένα συγκεκριμένο είδος βακτηρίων, αλλά παράλληλα μείωσαν την δραστηριότητα άλλου είδους βακτηριοφάγων που σχετίζεται με άλλα βακτήρια. Οι ενώσεις που επέφεραν αυτό το αποτέλεσμα υπάρχουν στην οδοντόκρεμα, στο εκχύλισμα γκρέιπφρουτ και στο ρόδι.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, μία από τις πιο ισχυρές αντιβακτηριακές τροφές ήταν η καυτερή σάλτσα tabasco, η οποία μείωσε κατά 92% το μέσο όρο ανάπτυξης τριών γαστρεντερικών ειδών, εκτός από το ευκαιριακό παθογόνο P. Aeruginosa. Σημειώνεται ότι το tabasco περιέχει ξύδι, αλλά όταν ελέγχθηκε μόνο του το ξύδι, η ανάπτυξη των βακτηρίων μειώθηκε μόνο κατά 71%. Οι ερευνητές εικάζουν ότι η καψαϊκίνη, η πικάντικη ένωση που υπάρχει στο τσίλι, ευθύνεται για τις πρόσθετες αντιβακτηριακές δυνατότητες του tabasco.

Συμπερασματικά

Τα ευρήματα αυτής της μελέτης είναι σημαντικά, καθώς πλέον οι επιστήμονες αποδεδειγμένα γνωρίζουν ότι το μικροβίωμα του εντέρου μπορεί να επηρεάσει την υγεία των ανθρώπων. Μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου. Στην βάση αυτών των στοιχείων, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι εάν καταφέρουν να βρουν τρόπους να τροποποιήσουν το μικροβίωμα, θα μπορέσουν να μειώσουν ή και να εξαλείψουν αυτούς τους κινδύνους, εκμεταλλευόμενοι την ικανότητα των βακτηριοφάγων να σκοτώνουν συγκεκριμένα βακτήρια χωρίς να επηρεάζουν άλλα.