Η παχυσαρκία είναι μια πολύπλοκη πάθηση, η οποία χαρακτηρίζεται από το αυξημένο σωματικό βάρος σε επίπεδα που δεν θεωρούνται υγιή για έναν άνθρωπο. Η παχυσαρκία επηρεάζει τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες και τα ποσοστά της αυξάνονται συνεχώς σε όλο τον κόσμο.

Πολλοί παράγοντες μπορεί να συμβάλουν στην υπερβολική αύξηση του βάρους, όπως οι διατροφικές συνήθειες, τα επίπεδα της σωματικής άσκησης και η ρουτίνα του ύπνου ενός ανθρώπου. Οι γενετικοί παράγοντες και η λήψη ορισμένων φαρμάκων μπορεί επίσης να παίζουν σημαντικό ρόλο.

Παρακάτω παρατίθενται μερικοί παράγοντες που μπορεί να θέσουν κάποιον σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας.

1. Ύπνος για λιγότερες από 7 ώρες ημερησίως

Ο επαρκής ύπνος, καλής ποιότητας εκτός από την πρόληψη καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικού επεισοδίου, κατάθλιψης και άλλων διαταραχών, μπορεί να βοηθήσει και στην πρόληψη της αύξησης του σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας.

Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), οι επαρκείς ώρες ύπνου για την κάθε ηλικία είναι οι εξής:

• Τα παιδιά ηλικίας 6 έως 12 ετών χρειάζονται 9-12 ώρες ύπνου τη νύχτα
• Οι έφηβοι ηλικίας 13 έως 18 ετών χρειάζονται 8-10 ώρες ύπνου τη νύχτα
• Οι ενήλικες ηλικίας 18 έως 60 ετών χρειάζονται 7 ή περισσότερες ώρες ύπνου τη νύχτα
• Οι ενήλικες ηλικίας 61 έως 64 χρειάζονται έως 9 ώρες ύπνου τη νύχτα
• Οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών χρειάζονται 7-8 ώρες ύπνου τη νύχτα

Κατά τη διάρκεια του ύπνου, το σώμα έχει την ευκαιρία να χαλαρώσει και να αποκατασταθεί. Εάν δεν έχει αρκετό χρόνο γι’ αυτό, τότε μακροπρόθεσμα το σώμα αντιδρά σαν να βρίσκεται σε κατάσταση χρόνιου στρες, απελευθερώνοντας ορμόνες του στρες και άλλους φλεγμονώδεις παράγοντες.

Μια από αυτές τις ορμόνες του στρες είναι η κορτιζόλη, η οποία, μεταξύ άλλων, προκαλεί απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίμα, έτσι ώστε αυτή να είναι πιο άμεσα διαθέσιμη στον εγκέφαλο. Σε πραγματικά στρεσογόνες καταστάσεις, αυτό θα ήταν χρήσιμο για να μπορέσει κάποιος να ανταποκριθεί γρηγορότερα και να αποφύγει τον κίνδυνο.

Στον σημερινό κόσμο όμως, που τα στρεσογόνα ερεθίσματα είναι πολλά και χρόνια, η δράση αυτή της κορτιζόλης είναι ανεπιθύμητη και μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του βάρους, η οποία με την πάροδο του χρόνου μπορεί να μεταφραστεί σε παχυσαρκία.

Μελέτες έχουν δείξει πως η έλλειψη επαρκούς ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής, μέσω αύξησης της ορμόνης που αυξάνει την όρεξη (γκρελίνη) και μείωση αυτής που βοηθά στην επίτευξη του κορεσμού (λεπτίνη).

2. Μαγείρεμα φαγητού στο σπίτι λιγότερες από 7 φορές την εβδομάδα

Η κατανάλωση φαγητού σε εστιατόρια και ιδιαίτερα η κατανάλωση γρήγορου φαγητού έχει συνδεθεί με την επιδημία της παχυσαρκίας. Σύμφωνα με μελέτες, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες που μαγειρεύουν περισσότερο στο σπίτι έχουν λιγότερες πιθανότητες να προσλάβουν βάρος και να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μια μελέτη του 2015, οι άνθρωποι που έτρωγαν κατά μέσο όρο 11-14 μεσημεριανά και βραδινά γεύματα στο σπίτι κάθε εβδομάδα είχαν 13% χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2, σε σύγκριση με όσους έτρωγαν 0-6 γεύματα.

Άλλες μελέτες έχουν συνδέσει επίσης την κατανάλωση γρήγορου φαγητού με το υπερβολικό βάρος σε ενήλικες και παιδιά.

3. Καθημερινή μετακίνηση με το αυτοκίνητο

Ένας παράγοντας που αφορά το καθιστικό τρόπο ζωής και συνδέεται με την παχυσαρκία είναι ο τρόπος μετακίνησης.

Μια μελέτη, που εξέτασε τη σχέση μεταξύ του τρόπου μετακίνησης και του δείκτη μάζας σώματος σε παραπάνω από 15.000 κατοίκους στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε πως:

• Όσοι περπατούσαν ή έκαναν ποδήλατο σε όλη τη διαδρομή ή μέρος αυτής για τη δουλειά είχαν χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος και χαμηλότερα ποσοστά σωματικού λίπους σε σύγκριση με όσους έφταναν στη δουλεία τους μέσω της οδήγησης του δικού τους αυτοκινήτου
• Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες παρουσίασαν οφέλη από τον πιο ενεργό τρόπο μετακίνησης

Για το λόγο αυτό, η τακτική σωματική άσκηση θεωρείται ένας πολύ ευεργετικός τρόπος διατήρησης ενός υγιούς βάρους.

4. Παχύσαρκοι γονείς

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει ανακαλυφθεί μια σειρά από γενετικούς παράγοντες που συνδέονται με την ανάπτυξη παχυσαρκίας. Σε αντίθεση με τους παραπάνω παράγοντες του τρόπου ζωής, οι γενετικοί παράγοντες δεν μπορούν να αλλάξουν, αλλά μπορούν να κάνουν έναν άνθρωπο πιο προσεκτικό σχετικά με τον κίνδυνό του να αναπτύξει παχυσαρκία και τις συνήθειες που είναι στο χέρι του να αλλάξει.

Σε μερικές περιπτώσεις έχει βρεθεί πως η παχυσαρκία κληρονομείται και μάλιστα τα παιδιά παχύσαρκων γονέων διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν και τα ίδια παχύσαρκα.