Δύο σχεδόν χρόνια από την έναρξη της πανδημίας και ακόμα είμαστε στα μέσα αυτής. Καθημερινά, δυστυχώς, χάνουμε ανθρώπους εξαιτίας της Covid-19. Εδώ και 10 μήνες έχει ξεκινήσει το στρατηγικό πλάνο εμβολιασμού, χωρίς όμως μεγάλο ποσοστό των κρατών να έχουν καταφέρει να πετύχουν τον επιθυμητό στόχο για την ανοσία της αγέλης. Η ανίχνευση του ιού έχει γίνει μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Όλοι έχουμε -μάλλον- μάθει να ζούμε υπό αυτές τις συνθήκες, αλλά δύσκολα κάποιος να μην έχει σκεφτεί όσο περπατάει για παράδειγμα στο δρόμο ή βρίσκεται κάπου όπου είναι περιτριγυρισμένος από κόσμο: “λες και αυτός να έχει κολλήσει και να μην το ξέρει;” ή “μήπως είμαι ασυμπτωματικός;”. Για το λόγο αυτό, συνεχίζει και είναι υποχρεωτική η πραγματοποίηση μοριακού ελέγχου ή rapid test (δείτε πώς ερμηνεύεται το αποτέλεσμά του) ή self test ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ιδιαίτερα σε εκείνη τη μερίδα του πληθυσμού που εξακολουθεί να είναι ανεμβολίαστη. 

Τι είναι όμως τελικά αυτά τα αυτοδιαγνωστικά τεστ για την Covid-19; Ποιες οι διαφορές τους; Κάποια καλύπτουν παραπάνω από κάποια άλλα;

Ας τα πάρουμε ένα-ένα. 

Αρχικά, ο πιο έγκυρος τρόπος για να βεβαιωθούμε αν είμαστε θετικοί ή αρνητικοί στον κορονοϊό, είναι να πάμε στο μικροβιολογικό κέντρο της γειτονιάς μας και να κάνουμε ένα μοριακό τεστ, γνωστό και ως PCR (Polymerase Chain Reaction). Είναι μια βιοχημική μέθοδος που αποσκοπεί στην απομόνωση και τον πολλαπλασιασμό μιας αλληλουχίας DNA χρησιμοποιώντας το ένζυμο της πολυμεράσης και όχι κάποιον ζωντανό οργανισμό. Όπως είναι εύκολα κατανοητό, αφορά μια διαδικασία περίπλοκη, χρονοβόρα, που κοστίζει και δεν μπορεί να γίνει από τον οποιοδήποτε. Για το λόγο αυτό, γρήγορα έπρεπε να βρεθεί μία “νέα” μέθοδος διαγνωστική πιο άμεση και πιο προσιτή στο ευρύ κοινό. Η μέθοδος αυτή αρχικά ονομάστηκε rapid test (εννοείται ότι δεν χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά τώρα για την ανίχνευση του κορονοϊού, αλλά τώρα έγινε ευρέως γνωστή).  

Από την άλλη πλευρά, λοιπόν, τα γρήγορα τεστ, βασίζονται σε μία μέθοδο βιοχημική που ονομάζεται ανοσοχρωματογραφία σε χαρτί, όπου κατά βάση πάνω στο χαρτί βρίσκονται οι πρωτεΐνες του ιού όταν θέλουμε να δούμε αν ο ασθενής έχει αντισώματα ή βρίσκονται αντισώματα για να ανιχνευτούν οι ειδικές πρωτεΐνες του ιού. Το δείγμα στην πρώτη περίπτωση είναι το αίμα και λαμβάνεται με το τσίμπημα του δακτύλου (σαν μέτρηση ζαχάρου) και στην δεύτερη είναι ρινοφαρυγγικό επίχρισμα ή στοματοφαρυγγικό. 

Γρήγορα για να μπορέσει ο πληθυσμός να επιστρέψει σε μια σχετική κανονικότητα κρίθηκε αναγκαίο, να μπορεί να κάνει κανείς μόνος του από το σπίτι του τα τεστ ανίχνευσης. Για αυτό και βγήκαν στην αγορά τα self test. Στόχος τους ήταν ο εντοπισμός “σιωπηλών” θετικών κρουσμάτων -δηλαδή ασυμπτωματικων- που εν αγνοία τους διασπείρουν τον ιό. 

Υπάρχει όμως τελικά διαφορά μεταξύ rapid test και self test;

Κατά βάση, όχι! Δηλαδή όσον αφορά τη μεθοδολογία, ο τρόπος ανίχνευσης είναι ο ίδιος. Όμως υπάρχει μια μικρή τροποποίηση. Τα rapid τεστ λαμβάνουν ρινοφαρυγγικό ή στοματοφαρυγγικό επίχρισμα, μέθοδος που αποτελεί ιατρική πράξη καθότι η δειγματοληψία δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη, αλλά κυρίως είναι επώδυνη. Για το λόγο αυτό τα self τεστ πήραν έγκριση για τη λήψη δείγματος από τη ρινική περιοχή με τη χρήση ενός ρινικού στυλεού ή από το στόμα λαμβάνοντας ποσότητα σιέλου. Για αυτό και στη συσκευασία τους αναγράφεται η λέξη “nasal” .

Είναι αξιόπιστα τα self τεστ;

Μετά από τόσο καιρό χρήσης, είμαστε σε θέση να πούμε πως ναι είναι αξιόπιστα. Το ξέραμε ,δηλαδή, ήδη από πριν αλλά ο χρόνος ήταν σύμμαχός μας.  Η ευαισθησία τους στην ανίχνευση θετικών κρουσμάτων αγγίζει το 95% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για ανίχνευση αρνητικών κρουσμάτων αγγίζει το 100%. Ωστόσο είναι σημαντικό να τονιστεί πως αν ο πολίτης έχει αμφιβολία για τη λήψη του δείγματος είναι καλύτερο να πάει στο φαρμακείο της γειτονιάς του ή σε κάποιο μικροβιολογικό κέντρο να του κάνουν ένα rapid τεστ και να έχει σίγουρα ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα. 

Ποια διαδικασία ακολουθείται αν βγει το self τεστ θετικό;

Αρχικά το αποτέλεσμα πρέπει να δηλωθεί στην ειδικά διαμορφωμένη πλατφόρμα του self-testing.gov.gr. Έπειτα το θετικό κρούσμα πρέπει να πάει σε κάποια δομή του ΕΟΔΥ ή μικροβιολογικό να κάνει rapid ή ακόμα καλύτερα PCR για να επιβεβαιωθεί το αρχικό αποτέλεσμα. 

Άρα, εν κατακλείδι, τα self test έρχονται να συμπληρώσουν την επιδημιολογική ανίχνευση όντας μέσα ατομικής αυτοδιάγνωσης και αυτοπροστασίας με στόχο τον εντοπισμό “σιωπηλών” φορέων που διασπείρουν τον ιό άθελά τους. Ο καλύτερος τρόπος όμως και πιο έγκυρος δεν παύει να είναι η PCR που όμως και κοστίζει περισσότερο αλλά κυρίως είναι μία μέθοδος πιο χρονοβόρα. Σε όλη αυτή την αλυσίδα πλέον έχουν προστεθεί και τα φαρμακεία ως δομές υγείας, όπου πραγματοποιούνται rapid τεστ με ένα χαμηλό κόστος (max 10€), άρα ο κόσμος μπορεί να προσέλθει να κάνει το τεστ του και να έχει άμεσα τα αποτελέσματα (και δηλωμένα στην πλατφόρμα του gov) χωρίς να πρέπει να περιμένει στην ουρά στα μικροβιολογικά ή στις δομές του ΕΟΔΥ. 

Επομένως, μπορεί η πανδημία να συνεχίζεται όμως είμαστε στην ευχάριστη θέση να δηλώνουμε πλήρως εξοπλισμένοι για την αντιμετώπιση της, έχοντας στα χέρια μας τα κατάλληλα όπλα, τη γνώση και την τεχνολογία.