Έχουμε πολλούς λόγους να αισθανόμαστε στεναχωρημένοι στις μέρες μας. Φαίνεται ότι έχουμε μια πολιτισμική ανάγκη να μην αισθανόμαστε θλίψη και στη συνέχεια μια σχετική πολιτισμική ανάγκη να ονομάζουμε τη θλίψη που βιώνουμε “κατάθλιψη“. Αλλά αν μπορέσουμε να βγούμε έξω από αυτές τις πολιτισμικές ανάγκες, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια απλή, δύσκολη αλήθεια: οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται πολύ λυπημένοι στις μέρες μας.

Μπορεί η λύπη να αποτελεί το “νέο” φυσιολογικό συναίσθημα;

Ένας σημαντικός λόγος για αυτη τη βαθιά θλίψη είναι ότι έχουμε χάσει την ελπίδα. Έχουμε πολλούς λόγους για να έχουμε χάσει την ελπίδα. Τα αισθήματα απελπισίας μας δεν είναι παράλογα. Είναι απολύτως λογικά και, όπως αρέσκονται να λένε οι ειδήμονες, βασισμένα σε αποδείξεις. Έχουμε χάσει την ελπίδα επειδή φαίνεται ότι κάθε τι στη ζωή έχει σκοτεινιάσει. Η ζωή έρχεται τώρα με πολύ λιγότερο φως της ημέρας.

Είναι δύσκολο να έχουμε ελπίδα για τον πλανήτη. Είναι δύσκολο να ελπίζουμε ότι η πανδημία θα περάσει ποτέ. Είναι δύσκολο να έχουμε ελπίδα για τη δημοκρατία. Είναι δύσκολο να ελπίζουμε ότι οι τεράστιες ανισότητες και αδικίες που υπάρχουν σήμερα θα διορθωθούν ποτέ. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς στο είδος.

Ως αποτέλεσμα, είμαστε λυπημένοι. Αλλά πρέπει να συνεχίσουμε ενώ είμαστε λυπημένοι, αφού είμαστε εδώ. Πώς υποτίθεται ότι θα καταφέρουμε αυτό το κατόρθωμα, να συνεχίσουμε ενώ αισθανόμαστε απελπισμένοι και λυπημένοι; Μπορεί να φαίνεται ανόητο να παρέχουμε “συμβουλές” για μια τόσο βαθιά πρόκληση, σαν να μιλούσαμε για την εγκατάσταση μιας εφαρμογής ή την πώληση ενός σπιτιού. Παρ’ όλα αυτά, από κάπου πρέπει να ξεκινήσουμε. Ακολουθούν έξι συμβουλές για την αντιμετώπιση μιας δύσκολης περιόδου:

1. Τα πράγματα δεν είναι όπως ήταν. Συνειδητοποιήστε το

Με τη θλίψη και την απελπισία έρχεται ψυχική και σωματική κόπωση. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να κοιμόμαστε περισσότερο ή να κοιμόμαστε πιο άστατα, ή να μην κάνουμε όσα συνηθίζουμε να κάνουμε, ή να εξαντλούμαστε από απλές δουλειές, ή να εξαντλούμαστε και μόνο που σκεφτόμαστε τι πρέπει να κάνουμε. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι τα πάμε άσχημα. Τα πράγματα δεν είναι όπως ήταν. Συνειδητοποιήστε το.

2. Όλα έχουν αλλάξει. Και τίποτα δεν έχει αλλάξει

Πάντα επρόκειτο να ζήσουμε τη διάρκεια της ζωής μας και μετά να πεθάνουμε. Πάντα ήμασταν απλώς ενεργοποιημένη ύλη, απόλυτα εξασφαλισμένη ότι θα ξαναπέφταμε στην κοσμική σκόνη. Έτσι, είχαμε πάντα μόνο δύο επιλογές: να ζήσουμε σύμφωνα με τους αυτοπροσδιοριζόμενους σκοπούς της ζωής μας, με την πλευρά του καλού και σε αντίθεση με το κακό, ή να μη ζήσουμε με αυτόν τον τρόπο. Τίποτα σε αυτή την ανάγκη δεν έχει αλλάξει. Ανεξάρτητα από το πώς γυρίζει ο κόσμος, οι διαταγές μας παραμένουν ακριβώς οι ίδιες: να κάνουμε το επόμενο σωστό πράγμα. Αυτές οι προσπάθειες δεν πρόκειται ποτέ να σώσουν τον κόσμο ή να μας γλιτώσουν από το θάνατο. Ακόμα δεν πρόκειται να μας σώσουν. Αλλά μας παρέχουν έναν τρόπο ζωής που δίνει προσωπικό νόημα στο χρόνο μας στη γη.

3. Η “συνειδητοποίηση” δεν είναι το ίδιο με την παραίτηση ή την υποχώρηση

Στεκόμαστε σε αυτό το σκοτάδι και λέμε: “Εντάξει, αισθάνομαι θλίψη. Αισθάνομαι απελπισμένος. Αισθάνομαι ανήσυχος. Αλλά μου έχουν απομείνει κάποιοι πόροι και κάποια ελευθερία. Επιτρέψτε μου να κοιτάξω τη ζωή κατάματα, συμπεριλαμβανομένης της δουλειάς που κάνω αυτή τη στιγμή, και να δω πού και πώς μπορώ να κάνω μια προσπάθεια. Το σύμπαν δεν ενδιαφέρεται για το αν κάνω ή όχι αυτή την προσπάθεια, αλλά εγώ την κάνω. Και μπορώ να κάνω αυτή την προσπάθεια”. Υπάρχει μια στάση που πρέπει να υιοθετήσετε, η οποία δεν αλλάζει τα δεδομένα της ύπαρξης, αλλά αλλάζει τα δικά σας δεδομένα. Ακούγεται σαν: “Παρόλο που είμαι σκυμμένος, μπορώ να σηκωθώ”.

4. Να είστε λυπημένοι. Αλλά μην κατηγορείτε τον εαυτό σας

Το να είσαι λυπημένος είναι μια πραγματικότητα. Το να κατηγορείτε τον εαυτό σας ότι είναι λυπημένος, σαν να έχετε διαπράξει κάποιο έγκλημα, είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Δεν έχετε διαπράξει κανένα έγκλημα. Δεν έχετε επιδείξει καμία αδυναμία. Δεν υποκύψατε σε καμία ψυχική ασθένεια. Θα ήταν εξαιρετικά ανώφελο να κατηγορήσετε τον εαυτό σας για τη θλίψη σας, σαν να έχετε αποτύχει σε κάτι. Είστε λυπημένοι επειδή έχετε λόγους να αισθάνεστε λυπημένοι.

5. Ξανασκεφτείτε την εργασία, επαναπροσδιορίστε την εργασία, αλλά και ίδια την εργασία

Πριν από όλη αυτή τη νέα θλίψη και την απελπισία, μπορεί ήδη να μην απολαμβάνετε πολύ τη δουλειά σας. Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση δεν τους αρέσει η δουλειά τους. Η δουλειά τους τους έκανε ήδη να λυπούνται. Το ίδιο και οι περιορισμένες επιλογές τους.. Τώρα, πάνω σε αυτές τις μόνιμες πραγματικότητες, έχετε μια νέα μερίδα θλίψης και απελπισίας. Λοιπόν, οι επιλογές σας είναι περιορισμένες αλλά σαφείς: κάντε τη δουλειά που πρέπει να κάνετε, συμπεριλαμβανομένων όλων των επιβαρυντικών κομματιών της τρέχουσας δουλειάς σας- και προσπαθήστε με όλες σας τις δυνάμεις να χαράξετε μια νέα πορεία, αν μια νέα πορεία σας φαίνεται απαραίτητη. Αυτό ακούγεται σαν: “Εμφανίζομαι- και επίσης ονειρεύομαι και σχεδιάζω”.

6. Αναζητήστε την άνεση και τη χαρά

Είναι παρηγοριά να ονειρεύεσαι; Τότε ονειρέψου! Είναι χαρά να ακούτε τα παλιά τραγούδια; Τότε ακούστε τα παλιά τραγούδια. Λαχταράτε αυτό το νόστιμο κέρασμα από το μαγαζί στο πιο κάτω τετράγωνο, αλλά νιώθετε πολύ λυπημένοι και εξαντλημένοι για να δέσετε τα παπούτσια σας; Βάλτε το ένα παπούτσι και μετά το άλλο. Δείτε την ταινία που αγαπάτε, ακόμα κι αν την έχετε δει ήδη πενήντα φορές. Αν οι μικρές ανέσεις ήταν εντελώς ανούσιες, δεν θα μας παρηγορούσαν. Αλλά μας παρηγορούν. Δεν απαντούν σε ερωτήσεις και δεν λύνουν γρίφους. Αλλά μπορούν να μας κάνουν να χαμογελάσουμε.

Η θλίψη είναι μαζί μας. Μπορούμε να κάνουμε κατάχρηση της γλώσσας και να την αποκαλούμε “επιδημία κατάθλιψης” και να συμπεριφερόμαστε σαν να είναι αρουραίοι ανάμεσά μας και να εξαπλώνουν πανούκλα. Όχι, απλώς πνιγόμαστε στους λόγους για να αισθανόμαστε θλιμμένοι. Έτσι, ίσως χρειαστεί να εμφανιστούμε λυπημένοι, στη δουλειά μας και παντού αλλού επίσης. Αλλά πρέπει να εμφανιστούμε.