Πολλές φορές, γεγονότα από την καθημερινότητά μας μπορεί να μας καταβάλουν, προκαλώντας μας άγχος και στρες. Αν οι στρεσογόνοι παράγοντες είναι συνεχείς και επαναλαμβανόμενοι, τότε το στρες θεωρείται χρόνιο, και μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση μιας σειράς παθήσεων, όπως καρδιακές παθήσεις, ψυχολογικές διαταραχές και αυτοάνοσα νοσήματα. Όσον αφορά τον εγκέφαλο, τα υψηλά επίπεδα άγχους μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την φαιά ουσία, αυξάνοντας το ρίσκο εμφάνισης άνοιας, ενώ παράλληλα παρατηρείται μείωση εγκεφαλικού ιστού σε συγκεκριμένες περιοχές. Παρατηρείται επίσης μείωση της αποδοτικότητας σε γνωστικά και τεστ μνήμης ατόμων που πάσχουν από χρόνιο στρες.

Το στρες είναι φυσιολογική απόκριση του οργανισμού;

Ο ιππόκαμπος, είναι το τμήμα του εγκεφάλου υπεύθυνο για την μάθηση και την μνήμη, επίσης ρυθμίζει την παραγωγή κορτιζόλης, γνωστή ως ορμόνη του στρες. Ωστόσο, λόγω των υψηλών επιπέδων γλυκοκορτικοειδών υποδοχέων που έχει, καθίσταται ευάλωτος σε μακροχρόνιο στρες. Άλλη μια εγκεφαλική δομή που συνδέεται με το στρες είναι ο προμετωπιαίος φλοιός, όπου εκεί ρυθμίζονται τα συναισθήματα και οι σκέψεις μας.

Σε μοριακό επίπεδο, η έκκριση της κορτιζόλης βοηθάει στην αύξηση της συγκέντρωσης της γλυκόζης στους μυς μας, αλλά παράλληλα μειώνει την ικανότητα του ανοσοποιητικού μας συστήματος να φτιάχνει λευκοκύτταρα που καταπολεμούν φλεγμονές, μια διττή λειτουργία που έχει ωστόσο νόημα, εξελικτικά. Αντιμέτωποι με μια επικείμενη απειλή, πρέπει να αποφασίσουμε αν θα μείνουμε να την αντιμετωπίσουμε ή θα ξεφύγουμε (fight or flight response), και στην πρώτη περίπτωση, ενεργοποιείται το μυϊκό σύστημα, και καταστέλλεται το ανοσοποιητικό. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, όταν ο στρεσογόνος παράγοντας εξαφανίζεται, τα επίπεδα της κορτιζόλης επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα. Κάποιες φορές ωστόσο συνεχίζουν να παραμένουν υψηλά, ενώ η απειλή έχει υποχωρήσει, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας που αναφέραμε παραπάνω.

Πώς ελέγχονται τα επίπεδα κορτιζόλης με ένα μικροτσίπ;

Καθίσταται πια σημαντικό, ειδικότερα αν πάσχουμε από χρόνιο άγχος, να μπορούμε να ελέγχουμε τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα μας, προκειμένου να έχουμε μια ορθή κλινική εικόνα της κατάστασης του οργανισμού μας και να λάβουμε, αν κρίνει ο γιατρός που μας παρακολουθεί, απαραίτητο, την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, οι αιματολογικές εξετάσεις όπου καταγράφονται τα επίπεδα κορτιζόλης έχουν υψηλό κόστος καθώς απαιτείται εξειδικευμένος εργαστηριακός εξοπλισμός και η προετοιμασία των δειγμάτων είναι μια σύνθετη διαδικασία.

Η Dr. Reza Mahmoodi και η ομάδα της, κατάφεραν να κατασκευάσουν ένα μικροτσίπ, βασισμένο στην τεχνολογία των μικροτσίπ που χρησιμοποιούνται στους υπολογιστές, το οποίο μπορεί να μετρήσει τα επίπεδα κορτιζόλης του οργανισμού, μόνο με μια σταγόνα αίματος. Το μικροτσίπ είναι λεπτότερο από μια ανθρώπινη τρίχα, και με την χρήση νανοαισθητήρων και όχι άλλων βιομορίων-δεικτών, καταγράφει την συγκέντρωση κορτιζόλης. Η συσκευή χρησιμοποιήθηκε σε 65 δείγματα αίματος ατόμων με ρευματοειδή αρθρίτιδα, και τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά.

Η καθημερινή καταγραφή των αυξομειώσεων των γλυκοκορτικοειδών στον οργανισμό, ειδικότερα της κορτιζόλης, δίνει ρεαλιστικότερα στοιχεία για τα επίπεδα στρες του ασθενή. Επιπλέον, η μέθοδος θα κοστίζει λιγότερο και θα είναι προσβιβάσιμη από περισσότερους ανθρώπους. Οι ερευνητές ευελπιστούν πως στο μέλλον, η συσκευή θα μπορεί να έχει την μορφή ακόμα και περικάρπιου, εξαλείφοντας την ανάγκη χρήσης ογκώδους εργαστηριακού εξοπλισμού.