Τι είναι η τρυποφοβία;

Εάν έχετε τρυποφοβία αισθάνεστε φόβο, αηδία ή δυσφορία όταν βλέπετε συστάδες από μικρές τρύπες, εξογκώματα ή κύκλους.

Ο όρος τρυποφοβία είναι σχετικά νέος. Προέκυψε από ένα διαδικτυακό φόρουμ συνομιλίας το 2005, όταν πολλοί συμμετέχοντες ισχυρίστηκαν ότι είχαν μια κοινή παράλογη αποστροφή προς αντικείμενα με πυκνά τοποθετημένες τρύπες.

Η τρυποφοβία δεν αναγνωρίζεται ως επίσημη φοβία στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5). Αυτή η συναισθηματική αντίδραση δεν φαίνεται επίσης να ταιριάζει απόλυτα με τον ορισμό της φοβίας, η οποία είναι ένας τύπος αγχώδους διαταραχής – φαίνεται ότι η αηδία, και όχι ο φόβος ή το άγχος, είναι το κύριο σύμπτωμα στους περισσότερους ανθρώπους.

Πόσο συχνή είναι η τρυποφοβία;

Αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να χαρακτηριστεί αυτή η αηδία ή ο φόβος των οπών ως ψυχική διαταραχή, οι μελέτες αποδεικνύουν ότι πολλοί άνθρωποι βιώνουν πραγματικές και μετρήσιμες σωματικές αντιδράσεις όταν τους παρουσιάζονται εκλυτικοί παράγοντες της τρυποφοβίας – για παράδειγμα, ένας επιταχυνόμενος καρδιακός ρυθμός.

Ποια είναι τα συμπτώματα της τρυποφοβίας;

Είτε η αηδία είτε ο φόβος είναι η πρωταρχική συναισθηματική σας αντίδραση στη θέα συστάδων οπών, η αντίδραση αυτή τείνει να είναι αρκετά ισχυρή ώστε να επιφέρει ορισμένα από τα σωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος.

Η τρυποφοβία μπορεί να κάνει κάποιον να αισθάνεται ναυτία καθώς ο εγκέφαλος πασχίζει να επεξεργαστεί τις τρύπες. Μπορεί επίσης να αισθανθεί ζάλη, μπορεί να τρέμει και να έχει άλλα συμπτώματα αηδίας ή φόβου.

Αυτά τα άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αυξημένος καρδιακός ρυθμός
• Ανατριχίλα
• Πανικός
• Πνιγμός
• Ιδρώτας
• Έντονη επιθυμία να απομακρυνθείτε από την εικόνα ή το αντικείμενο
• Σε σοβαρές περιπτώσεις τρυποφοβίας μπορεί να οδηγήσει σε κρίση πανικού

Τι μπορεί να πυροδοτήσει την τρυποφοβία;

Δεν έχουν όλοι ακριβώς τα ίδια εναύσματα τρυποφοβίας. Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι είναι εντάξει όταν κοιτάζουν επιφάνειες με τρύπες ίδιου μεγέθους – όπως αυτές σε μια κεφαλή ντους – αλλά αντιδρούν όταν οι τρύπες έχουν ακανόνιστο σχήμα – όπως αυτές σε ένα κέικ.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι αυτός ο φόβος των οπών σχετίζεται μόνο με ομάδες μικρών οπών κοντά μεταξύ τους ή με επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Μια μεμονωμένη τρύπα στον τοίχο ή δύο ή τρεις διάτρητες τρύπες σε ένα κομμάτι χαρτί δεν θα προκαλέσουν την ίδια αντίδραση.

Αυτό εξακολουθεί να αφήνει έναν μεγάλο αριθμό κοινών αντικειμένων και επιφανειών ως δυνητικά εναύσματα τρυποφοβίας. Μπορεί να τα συναντήσετε στην πραγματική ζωή ή να βιώσετε την ίδια αντίδραση όταν εμφανίζονται στην τηλεόραση ή σε τρυποφοβικές εικόνες.

Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Τηγανίτες
• Σφουγγάρια
• Λεοπάρδαλη
• Σαπουνόφουσκες
• Κυψέλες μελιού
• Ελβετικό τυρί
• Δερματικοί πόροι
• Φράουλες
• Κοράλλι
• Ψωμί με σπόρους
• Γκρεμισμένοι δρόμοι
• Ρόδια

Τι προκαλεί τρυποφοβία;

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η τρυποφοβία έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός σας επεξεργάζεται και ερμηνεύει την οπτική των συγκεντρωμένων οπών.

Η τρυποφοβία θα μπορούσε να προκαλείται από τον εγκέφαλο που συνδέει τις πυκνά στοιβαγμένες τρύπες με τον κίνδυνο. Μπορεί κάποιοι άνθρωποι να έχουν μια υπερβολική και υπερβολικά γενικευμένη πρωταρχική αντίδραση σε αυτά τα μοτίβα, επειδή στη φύση αυτά μπορεί να αποτελούν προειδοποιητικό σημάδι – για παράδειγμα, πολλά δηλητηριώδη ζώα έχουν παρόμοια μοτίβα, όπως ο βάτραχος με τα δηλητηριώδη βέλη και το χταπόδι με τους μπλε δακτυλίους.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ζώα όπως αυτά μοιράζονται ορισμένες φασματικές ιδιότητες με τις τρυποφοβικές εικόνες. Η φασματική αναφέρεται στις οπτικές πτυχές, όπως η υψηλή αντίθεση των χρωμάτων σε ορισμένα μοτίβα, που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός σας ερμηνεύει τις εικόνες.

Αν αναρωτηθήκατε ποτέ τι κοινό έχουν μια τρούφα και μια λεοπάρδαλη, αυτή μπορεί να είναι η απάντησή σας.

Οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει σε μια σαφή εξήγηση για την τρυποφοβία. Υπάρχουν πολλές άλλες θεωρίες και χρειάζονται περισσότερες μελέτες.

Για παράδειγμα:

• Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι η αηδία ή ο φόβος για τις τρύπες πυροδοτείται εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί ενέργεια για να κοιτάξει αυτά τα μοτίβα
• Μια άλλη θεωρία είναι ότι η τρυποφοβία αντιπροσωπεύει ένα άλλο είδος εξελικτικής αντίδρασης, αυτή τη φορά σε επιφάνειες που μοιάζουν με μεταδοτικές δερματικές ασθένειες, οι οποίες μερικές φορές εμφανίζονται ως εξανθήματα ή ψώρα. Θα μπορούσε να είναι ότι σε ορισμένους ανθρώπους, αυτό πυροδοτεί ένα υπερδραστήριο ένστικτο για την αποφυγή των μικροβίων που θα μπορούσαν να εξαπλώσουν σοβαρές δερματικές ασθένειες, όπως η ιλαρά ή η ευλογιά.

Ένα πράγμα που είναι σαφές είναι ότι, όσον αφορά τα αίτια, η τρυποφοβία δεν εντάσσεται με άνεση στην κατηγορία των ειδικών φοβιών. Οι περισσότερες φοβίες -για παράδειγμα, ο φόβος για τον ωκεανό- προκαλούνται από παράγοντες όπως το τραύμα, η γενετική ή το μακροχρόνιο άγχος.

Πώς να διαχειριστείτε την τρυποφοβία;

Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) είναι συνήθως η συνιστώμενη πρωτογενής θεραπεία για τις φοβίες. Ωστόσο, αν η τρυποφοβία σας δεν φαίνεται να έχει τις ρίζες της σε μια συγκεκριμένη ανάμνηση ή τραύμα, η θεραπεία έκθεσης μπορεί να είναι πιο κατάλληλη.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας έκθεσης, κάποιος εκτίθεται σιγά-σιγά στο είδος των πραγμάτων που φοβάται. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει με την προβολή διαφανειών ή εικόνων, ενώ ένας θεραπευτής παρέχει θεραπεία για να τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει. Στη συνέχεια, προχωράει στο να δει το πράγμα στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, κρατώντας ένα σφουγγάρι ή κάποια κηρήθρα.

Η ιδέα είναι ότι το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με τις φοβίες του σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να επανεκπαιδεύσει την αντίδραση του εγκεφάλου του όταν συναντά τους εκλυτικούς παράγοντες.

Άλλα εργαλεία διαχείρισης των φοβιών περιλαμβάνουν:

• Φάρμακα κατά του άγχους
• Την εξάσκηση τεχνικών αντιμετώπισης – συμπεριλαμβανομένων των ασκήσεων αναπνοής και της ενσυνειδητότητας