Οι τυπικές θεραπείες μειώνουν την κατάθλιψη σε πολλούς ανθρώπους, αλλά δεν λειτουργούν για όλους. Τουλάχιστον το 30% των ασθενών που δοκιμάζουν δύο ή περισσότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, συνεχίζουν να έχουν σοβαρά συμπτώματα. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται κατάθλιψη ανθεκτική στη θεραπεία.

Τι είναι η ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη;

Για την ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος ορισμός, αλλά σε γενικές γραμμές πρόκειται για μια μορφή κατάθλιψης που δεν βελτιώνεται μετά τη δοκιμή ενός ή δυο αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Η μετάβαση σε ένα τρίτο φάρμακο θεωρείται το τυπικό όριο της ανθεκτικής στη θεραπεία κατάθλιψης.

Ουσιαστικά, ένας γιατρός δεν μπορεί να διαγνώσει κατάθλιψη ανθεκτική στη θεραπεία, αν δεν δοκιμάσει πρώτα θεραπεία με έναν εκλεκτικό αναστολέα επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), όπως η φλουοξετίνη, στον οποίο ο ασθενής δεν θα ανταποκριθεί. Και αν δεν δοκιμάσει ακολούθως έναν αναστολέα επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI), όπως η βενλαφαξίνη ή η ντουλοξετίνη, στον οποίο και πάλι ο ασθενής δεν θα ανταποκριθεί.

Πώς γίνεται διάγνωση της ανθεκτικής στη θεραπεία κατάθλιψης;

Όπως είπαμε και πιο πάνω, πριν λάβει ένας ασθενής διάγνωση για ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη, θα χρειαστεί να περάσει από δυο γύρους αντικαταθλιπτικών θεραπειών. Αυτό σημαίνει ότι θα λαμβάνει κάθε αντικαταθλιπτικό φάρμακο για 6-8 εβδομάδες. Αν από το πρώτο δεν δει βελτίωση τότε θα προχωρήσει στο δεύτερο και αν πάλι δεν δει βελτίωση, τότε ο γιατρός πριν διαγνώσει ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη, θα προσπαθήσει να αναζητήσει κρυφές αιτίες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν το γιατί οι φαρμακευτικές θεραπείες δεν λειτουργούν. Υπάρχει μια «συστάδα διαφορετικών λόγων» για τους οποίους οι άνθρωποι δεν ανταποκρίνονται στα αντικαταθλιπτικά, όπως:

• Δεν λαμβάνουν κανονικά τη φαρμακευτική τους αγωγή
• Το σώμα τους δεν απορροφά το φάρμακο
• Υπάρχει κάποια υποκείμενη ασθένεια, όπως ο υπολειτουργικός θυρεοειδής

Επιπρόσθετα, θα λάβει υπόψη και εξωτερικά ερεθίσματα που μπορούν να παίξουν ρόλο. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία γιατί στη ζωή τους βιώνουν τόσα πολλά γεγονότα που τους προκαλούν τέτοιο άγχος που δεν ευνοεί την επίλυση της κατάθλιψής τους.

Αν τίποτα από τα πιο πάνω δεν συμβαίνει, τότε ο γιατρός θα διαγνώσει ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη.

Τι προκαλεί την ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη;

Υπάρχουν ορισμένες θεωρίες σχετικά με τις γενετικές και εγκεφαλικές διαφορές των ατόμων με ανθεκτική κατάθλιψη, αλλά δεν υπάρχει βιοδείκτης ή άλλος γνωστός μηχανισμός που να μπορεί να εντοπίσει τα άτομα που κινδυνεύουν να αναπτύξουν κατάθλιψη ανθεκτική στη θεραπεία.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν διαφορετικές ομάδες ατόμων που δεν ανταποκρίνονται στα αντικαταθλιπτικά και ως εκ τούτου γίνεται προσπάθεια κατανόησης της βιολογίας πίσω από αυτή την επίδραση. Προς το παρόν, οι ερευνητές εξετάζουν συγκεκριμένα το πώς η στοχευμένη προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει ορισμένες ομάδες ατόμων, όπως εκείνες με άτομα με φλεγμονή που περιλαμβάνουν ασθενείς με παθήσεις όπως η αρθρίτιδα, το άσθμα, οι καρδιακές παθήσεις, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (τι πρέπει να τρως αν έχεις φλεγμονώδης νόσο του εντέρου;) και η παχυσαρκία.

Γενικά, οι πιθανότητες κατάθλιψης αυξάνονται στα άτομα με συνεχιζόμενη φλεγμονή και μάλιστα υπάρχουν ενδείξεις που δείχνουν ότι η ποσότητα της φλεγμονής στο σώμα ενός ασθενή, μπορεί να προβλέψει το αν θα ανταποκριθεί ή όχι στα αντικαταθλιπτικά.

Ποια συμπτώματα προκαλεί η ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη;

Η ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη δεν προκαλεί διαφορετικά συμπτώματα από τις άλλες μορφές κατάθλιψης.

Σε περίπτωση που διαπιστώσετε ότι το αντικαταθλιπτικό σας δεν σας βοηθά, αποταθείτε στον γιατρό σας για περαιτέρω συμβουλές και εξετάσεις. Για να διαπιστώσετε αν η φαρμακευτική σας αγωγή δεν λειτουργεί ελέγξτε αν:

• Δεν νιώθετε χαρά όταν ξυπνάτε
• Δεν νιώθετε ευχαρίστηση και ενθουσιασμό για τη ζωή
• Θέλετε να κοιμάστε τις περισσότερες ώρες
• Δεν σας ενδιαφέρει το πώς θα περάσετε τη μέρα σας

Επιπρόσθετα, ρωτήστε τον εαυτό σας τα ακόλουθα:

• Σε ποιο βαθμό μοιάζετε στον παλιό σας εαυτό;
• Κοιμάστε πολύ ή πολύ λίγο;
• Πότε δεν αισθάνεστε καλά;
• Τρέφεστε κανονικά;
• Μπορείτε να κοιμηθείτε το βράδυ;
• Έχετε όρεξη για δραστηριότητες που παλαιότερα σας προκαλούσαν ευχαρίστηση;

Πώς θεραπεύεται η ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη;

Οι θεραπευτικές επιλογές για την ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη περιλαμβάνουν:

• Συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή: Ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει συνδυαστικά φάρμακα με το αντικαταθλιπτικό σας.
• Ψυχοθεραπεία: Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ψυχοθεραπεία μειώνει την κατάθλιψη σε μερικούς ανθρώπους που δεν ανταποκρίνονται καλά στα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
• Κεταμίνη: Ο γιατρός μπορεί να προτείνει την χρήση κεταμίνης, για την ταχύτερη ανακούφιση της ανθεκτικής στη θεραπεία κατάθλιψης.
• Διέγερση του εγκεφάλου: Όταν καμία φαρμακευτική αγωγή δεν λειτουργεί, ο γιατρός συνήθως προτείνει τη διέγερση του εγκεφάλου για να ανακουφίσει τα συμπτώματα. Αυτές οι διαδικασίες περιλαμβάνουν: επαναλαμβανόμενες διακρανιακές μαγνητικές διεγέρσεις (rTMS), ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) και διέγερση πνευμονογαστρικού νεύρου (VNS).