Εμβόλιο ελονοσίας: Γιατί η έγκρισή του αποτελεί ιστορικό επίτευγμα;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ενέκρινε πρόσφατα τη διανομή του πρώτου, σε παγκόσμιο επίπεδο, εμβολίου κατά της ελονοσίας.

Το εμβόλιο, που ονομάζεται RTS ή Mosquirix, είναι περίπου 36% αποτελεσματικό για διάστημα τεσσάρων ετών. Μάλιστα, ανάλογα με τον αριθμό των δόσεων που θα διατίθενται κάθε χρόνο, μπορεί να σώζει 14.000-38.000 παιδιά κάτω των 5 ετών κάθε χρόνο, σε χώρες που έχουν τα περισσότερα κρούσματα ελονοσίας, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη μοντελοποίησης.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο διευθυντής του ΠΟΥ, Tedros Adhanom Ghebreyesus, «αυτή είναι μια ιστορική στιγμή. Το πολυαναμενόμενο εμβόλιο κατά της ελονοσίας για τα παιδιά, αποτελεί μια σημαντική ανακάλυψη για την επιστήμη, την υγεία των παιδιών και τον έλεγχο της ελονοσίας».

Να υπενθυμίσουμε ότι η ελονοσία είναι μια σοβαρή και δυνητικά θανατηφόρα ασθένεια που μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών. Πριν την δημιουργία του εμβολίου χρησιμοποιούνταν άλλα μέτρα πρόληψης, όπως τα εντομοκτόνα και οι ψεκασμοί σε εσωτερικούς χώρους, αντιελονοσιακά φάρμακα και κουνουπιέρες. Σήμερα, με την έγκριση του εμβολίου, ο προγραμματιστής εμβολίων GlaxoSmithKline, εξήγησε ότι το εμβόλιο σε συνδυασμό με την εποχιακή χορήγηση αντιελονοσιακών φαρμάκων, μπορεί να μειώσει τα περιστατικά ελονοσίας και τους θανάτους κατά περίπου 70%.

Γιατί είναι σημαντικό το εμβόλιο της ελονοσίας;

Η ελονοσία είναι η κύρια αιτία παιδικής ασθένειας και θανάτου στην υποσαχάρια Αφρική. Το 2019, το 65% των θανάτων από ελονοσία σε παγκόσμιο επίπεδο, αφορούσε παιδιά κάτω των 5 ετών.

Σύμφωνα με τον Clive Shiff, καθηγητή στο Ινστιτούτο Ερευνών Johns Hopkins στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Bloomberg, η ελονοσία έχει καταστροφικές συνέπειες στις αγροτικές κυρίως περιοχές της Αφρικής και εξακολουθεί να προκαλεί αυξημένη θνησιμότητα. «Πρόκειται για μια ασθένεια που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αγνοηθεί», υπογράμμισε.

Σήμερα, περισσότερες από 2,3 εκατομμύρια δόσεις Mosquirix έχουν χορηγηθεί στα πλαίσιο του τρέχοντος πιλοτικού προγράμματος σε τρεις χώρες: τη Γκάνα, την Κένυα και το Μαλάουι και τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το εμβόλιο έχει θετικό προφίλ ασφάλειας.

Γίνεται μια συνεχής προσπάθεια εξάλειψης της ελονοσίας από το 1950 και παρά το γεγονός ότι τον 20^ο αιώνα σημειώνονται κάποιες τοπικές επιτυχίες, η ασθένεια είναι δύσκολο να εξαλειφθεί και η διαχείριση της μέσω ενός εμβολίου είναι πολύ σημαντική.

Γιατί άργησε τόσο πολύ να κυκλοφορήσει το εμβόλιο;

Το Mosquirix δημιουργήθηκε από επιστήμονες το 1987, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάστηκαν περίπου 30 χρόνια εμπεριστατωμένης έρευνας και ανάπτυξης.

Σε αντίθεση με το εμβόλιο για τη νόσο COVID-19, το οποίο αναπτύχθηκε σε λιγότερο από ένα χρόνο, το εμβόλιο της ελονοσίας έπρεπε να αντιμετωπίσει ένα πολύ πιο πολύπλοκο παράσιτο.

Ο James Shepherd, ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες στο Yale Medicine, ανέφερε ότι ο ιός που προκαλεί τη νόσο COVID-19 έχει 25 γονίδια, ενώ το παράσιτο της ελονοσίας, Plasmodium, έχει 5.000 γονίδια. Όπως εξήγησε, η  εύρεση των τέλειων θραυσμάτων του συγκεκριμένου παρασίτου για την πρόκληση προστατευτικής ανοσίας είναι πολύ πιο δύσκολη σε σχέση με τον sars-cov-2. Ακόμα και τώρα, που το Mosquirix βρίσκεται υπό ανάπτυξη για περισσότερα από 30 χρόνια, εξακολουθεί να παρέχει μέτρια προστασία, σε σύγκριση με τα περισσότερα εγκεκριμένα εμβόλια.

Πώς λειτουργεί το εμβόλιο κατά της ελονοσίας;

Το Mosquirix είναι ένα ανασυνδυασμένο πρωτεϊνικό εμβόλιο, που σημαίνει ότι περιέχει ένα συγκεκριμένο μέρος του μικροβίου. Tο Mosquirix λειτουργεί όπως πολλά άλλα εμβόλια, περιέχει θραύσμα από τον μολυσματικό οργανισμό, τα οποία αποτελούν στόχο για το ανοσοποιητικό σύστημα, που στη συνέχεια θα δημιουργήσει αντισώματα, για να θωρακίσει το ανθρώπινο σώμα.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την τεχνογνωσία τους από την ανάπτυξη του εμβολίου για την Ηπατίτιδα Β και χρησιμοποίησαν το επιφανειακό αντιγόνο του ιού ως φορέα για την πρωτεΐνη της ελονοσίας, διευκολύνοντας τις αντιδράσεις αντισωμάτων και Τ-κυττάρων.

Το παράσιτο της ελονοσίας μπορεί να ωριμάσει, να πολλαπλασιαστεί, να μολύνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια και να προκαλέσει ασθένεια εάν μολύνει το συκώτι. Αυτό λοιπόν που κάνει το εμβόλιο, είναι να μεταφέρει αντίγονα που προσπαθούν να εμποδίσουν το πρώτο στάδιο του παρασίτου της ελονοσίας από το να εισέλθει στα κύτταρα του ήπατος. Εάν το παράσιτο διακοπεί πριν εξαπλωθεί περαιτέρω σε άλλα μέρη του ανθρώπινου σώματος, τότε η μόλυνση μπορεί να σταματήσει.