Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας;

Μία πληθώρα συμπεριφορών σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ. Ορισμένες από τις πιο κοινές είναι ότι τα άτομα:

• Έχουν πρόβλημα στην εστίαση ή τη συγκέντρωση σε μία μόνο δραστηριότητα
• Ξεχνούν εύκολα να ολοκληρώσουν τις δραστηριότητες
• Παρουσιάζουν εύκολη απόσπαση της προσοχής
• Παρουσιάζουν δυσκολία να παραμείνουν ακίνητα
• Διακόπτουν άλλους όταν μιλούν

Εάν εσείς ή το παιδί σας πάσχει από ΔΕΠΥ, μπορεί να παρατηρήσετε μερικά ή όλα τα συμπτώματα. Τα συμπτώματα κάθε φορά εξαρτώνται από τον τύπο ΔΕΠΥ.

Ενήλικες και Παιδιά

Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας στους ενήλικες

Περισσότερο από το 60% των παιδιών με ΔΕΠΥ εξακολουθούν να παρουσιάζουν συμπτώματα ως ενήλικες. Όμως, για πολλά άτομα τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ μειώνονται ή γίνονται λιγότερο σοβαρά καθώς μεγαλώνουν.

Βέβαια, η θεραπεία εξακολουθεί να είναι πολύ σημαντική. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η ΔΕΠΥ στους ενήλικες μπορεί να έχει αρνητική επίπτωση σε πολλές πτυχές της ζωής τους. Συμπτώματα, όπως η δυσκολία διαχείρισης του χρόνου, η μη απομνημόνευση σημαντικών εργασιών και η ανυπομονησία, μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στη δουλειά, στο σπίτι και σε όλους τους τύπους διαπροσωπικών σχέσεων.

Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας στα παιδιά

Ένα στα δέκα παιδιά 5 με 15 ετών λαμβάνει διάγνωση ΔΕΠΥ, κάτι το οποίο καθιστά τη διαταραχή μία από τις πιο κοινές νευροαναπτυξιακές διαταραχές στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Για τα παιδιά, η ΔΕΠΥ γενικά σχετίζεται με προβλήματα στο σχολείο. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά έχουν δυσκολία να επιτύχουν σε μία οργανωμένη δομή τάξης.

Τα αγόρια είναι περισσότερο από δύο φορές πιο πιθανό από τα κορίτσια να λάβουν διάγνωση ΔΕΠΥ. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα αγόρια τείνουν να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά συμπτώματα υπερκινητικότητας. Παρόλο που ορισμένα κορίτσια με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν τα κλασικά συμπτώματα υπερκινητικότητας, πολλά εξ αυτών δεν τα παρουσιάζουν. Σε πολλές περιπτώσεις, τα κορίτσια με ΔΕΠΥ μπορεί:

• Να ονειροπολούν συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Να είναι υπερ-ομιλητικά και όχι υπερκινητικά

Πολλά συμπτώματα της ΔΕΠΥ μπορεί να αποτελούν τυπικές παιδικές συμπεριφορές, επομένως είναι δύσκολο να αντιληφθείτε εάν σχετίζονται με τη διαταραχή ή όχι.

Αίτια

Τι προκαλεί τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας;

Ανεξάρτητα από το πόσο κοινή είναι η ΔΕΠΥ, οι γιατροί και οι ερευνητές δεν είναι ακόμη βέβαιοι τι προκαλεί την πάθηση. Θεωρείται πως έχει νευρολογική προέλευση και τα γονίδια πιθανώς να διαδραματίζουν ρόλο.

Μία έρευνα προτείνει ότι μία μείωση στα επίπεδα της ντοπαμίνης είναι ένας παράγοντας που συνεισφέρει στη ΔΕΠΥ. Η ντοπαμίνη είναι ένα χημικό στον εγκέφαλο που βοηθά τη μεταγωγή σημάτων από το ένα νευρικό κύτταρο στο άλλο. Διαδραματίζει ρόλο στην πυροδότηση συναισθηματικών αποκρίσεων και κινήσεων.

Μία άλλη έρευνα αναφέρει ότι εμπλέκεται μία δομική διαφορά στον εγκέφαλο. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν μικρότερο όγκο φαιάς ουσίας. Η φαιά ουσία περιλαμβάνει περιοχές του εγκεφάλου που βοηθούν:

• Στο λόγο
• Στον αυτοέλεγχο
• Στη λήψη αποφάσεων
• Στο μυϊκό έλεγχο

Οι ερευνητές εξακολουθούν να μελετούν τις πιθανές αιτίες της ΔΕΠΥ, όπως το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας;

Δεν υπάρχει μία μοναδική εξέταση για τη διάγνωση της ΔΕΠΥ. Μία πρόσφατη μελέτη τόνισε τα οφέλη μιας νέας εξέτασης στη διάγνωση ΔΕΠΥ ενηλίκων, αλλά οι γιατροί πιστεύουν ότι η διάγνωση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με βάση μόνο μία εξέταση.

Για την πραγματοποίηση της διάγνωσης, ο γιατρός θα αξιολογήσει τα συμπτώματα τα δικά σας ή του παιδιού σας τους περασμένους έξι μήνες.

Θα συλλέξει πληροφορίες από δασκάλους ή μέλη της οικογένειας και θα χρησιμοποιήσει κατάλληλες κλίμακες για την επισκόπηση των εν λόγω συμπτωμάτων. Επίσης, θα πραγματοποιήσει και μία κλινική εξέταση για την αναζήτηση άλλων προβλημάτων υγείας.

Εάν υποπτεύεστε ότι εσείς ή το παιδί σας πάσχει από ΔΕΠΥ, μιλήστε στο γιατρό αναφορικά με μία ψυχιατρική αξιολόγηση. Για το παιδί σας, μπορείτε επίσης να απευθυνθείτε στο σύμβουλο του σχολείου. Τα σχολεία θα πρέπει να έχουν συμβούλους οι οποίοι να αξιολογούν τα παιδιά τακτικά για προβλήματα που μπορεί να επηρεάζουν την απόδοσή τους.

Για τη βέλτιστη αξιολόγηση, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να παρέχετε στο γιατρό ή τον σύμβουλο οποιεσδήποτε σημειώσεις και πληροφορίες αναφορικά με τη συμπεριφορά του παιδιού σας.

Εάν ο γιατρός ή ο σύμβουλος υποπτεύεται ΔΕΠΥ, θα σας παραπέμψει σε έναν εξειδικευμένο γιατρό. Ανάλογα με τη διάγνωση, μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιήσετε ραντεβού με έναν ψυχίατρο ή ένα νευρολόγο.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας;

Η θεραπεία για τη ΔΕΠΥ τυπικά περιλαμβάνει συμπεριφορική θεραπεία, φαρμακευτική αγωγή, ή και τα δύο.

Οι τύποι θεραπείας περιλαμβάνουν ψυχοθεραπεία, η θεραπεία μέσω ομιλίας. Στη θεραπεία μέσω ομιλίας εσείς ή το παιδί σας θα συζητήσετε πώς η ΔΕΠΥ επηρεάζει τη ζωή σας και ποιους τρόπους μπορείτε να βρείτε για να τη διαχειριστείτε.

Ένας άλλος τύπος θεραπείας είναι η συμπεριφορική θεραπεία, η οποία μπορεί να βοηθήσει εσάς ή το παιδί σας να μάθει πώς να ελέγχει και να διαχειρίζεται τη συμπεριφορά.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι επίσης ιδιαίτερα επιβοηθητική. Τα φάρμακα για τη ΔΕΠΥ είναι σχεδιασμένα να επηρεάζουν τα χημικά του εγκεφάλου με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχετε καλύτερο έλεγχο των παρορμήσεων και των πράξεών σας.

Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας;

Δύο κύριοι τύποι φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ είναι τα διεγερτικά και τα μη διεγερτικά.

Τα διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος είναι τα πλέον κοινά συνταγογραφούμενα φάρμακα για τη ΔΕΠΥ. Τα φάρμακα αυτά αυξάνουν τις ποσότητες των χημικών ουσιών ντοπαμίνη και νορεπινεφρίνη που βρίσκονται στον εγκέφαλο.

Παραδείγματα τέτοιων φαρμάκων είναι η μεθυλφαινιδάτη και τα διεγερτικά με βάση την αμφεταμίνη.

Εάν τα διεγερτικά δεν παρουσιάζουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα σε εσάς ή το παιδί σας ή προκαλούν ανεπιθύμητες παρενέργειες, ο γιατρός θα σας προτείνει ένα διαφορετικό φάρμακο. Συγκεκριμένα μη διεγερτικά φάρμακα αυξάνουν τα επίπεδα της νορεπινεφρίνης στον εγκέφαλο.

Τέτοιου είδους φάρμακα είναι η ατομοξετίνη και ορισμένα αντικαταθλιπτικά, όπως η βουπροπιόνη.

Η φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ μπορεί να έχει πολλά οφέλη, καθώς και παρενέργειες.

Υπάρχουν φυσικές θεραπείες για τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας;

Επιπρόσθετα με (ή αντί) τη φαρμακευτική αγωγή, αρκετές θεραπείες έχουν προταθεί για τη βελτίωση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ.

Αρχικά, θα πρέπει να ακολουθείτε έναν υγιή τρόπο ζωής για να διαχειριστείτε τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ προτείνουν τα ακόλουθα:

• Ακολουθήστε μία υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή
• Κάνετε τουλάχιστον 60 λεπτά σωματικής δραστηριότητας την ημέρα
• Κοιμηθείτε επαρκώς
• Περιορίστε τον καθημερινό χρόνο που ξοδεύετε σε οθόνες κινητών τηλεφώνων, υπολογιστών και τηλεοράσεων

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η γιόγκα, το tai chi και ο χρόνος στη φύση μπορεί να βοηθήσουν τα υπερδραστήρια μυαλά και να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Ο διαλογισμός είναι μία άλλη επιλογή. Μία έρευνα σε ενήλικες και εφήβους έχει δείξει ότι ο διαλογισμός έχει θετικές επιπτώσεις στην προσοχή και τη διαδικασία της σκέψης, καθώς και στην αγωνία και την κατάθλιψη.

Η αποφυγή συγκεκριμένων αλλεργιογόνων και προσθετικών τροφίμων πιθανώς να βοηθά στη μείωση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ.

Κατάθλιψη

Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής υπερκινητικότητας και κατάθλιψη

Εάν εσείς ή το παιδί σας έχει ΔΕΠΥ, είναι πιο πιθανό να έχει και κατάθλιψη. Στην πραγματικότητα, ο ρυθμός της μείζονος κατάθλιψης στα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι περισσότερο από πέντε φορές υψηλότερος από ό, τι στα παιδιά χωρίς ΔΕΠΥ. Έως 31% των ενηλίκων με ΔΕΠΥ έχει βρεθεί ότι πάσχουν επίσης από κατάθλιψη.

Αυτό μπορεί πραγματικά να είναι δυσβάσταχτο για το άτομο, αλλά υπάρχουν θεραπείες και για τις δύο παθήσεις, οι οποίες συχνά αλληλεπικαλύπτονται. Για παράδειγμα, η θεραπεία μέσω ομιλίας χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση τόσο της ΔΕΠΥ όσο και της κατάθλιψης. Επίσης, συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά, όπως η βουπροπριόνη, μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Σαφώς, η ύπαρξη ΔΕΠΥ δεν συνεπάγεται ότι οπωσδήποτε θα εμφανίσετε κατάθλιψη, αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι αποτελεί μία πιθανότητα.

Συμβουλές

Χρήσιμες συμβουλές για τη διαχείριση της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας

Εάν εσείς ή το παιδί σας πάσχει από ΔΕΠΥ, ένα καλά δομημένο πρόγραμμα θα είναι ιδιαίτερα βοηθητικό. Για τους ενήλικες, η χρήση λιστών, ένα ημερολόγιο και τακτικές υπενθυμίσεις είναι ένας καλός τρόπος να παραμείνουν οργανωμένοι. Για τα παιδιά, μπορεί να είναι επιβοηθητικό να εστιάζουν στην καταγραφή των καθηκόντων τους και να διατηρούν τα παιχνίδια και τις τσάντες τους σε συγκεκριμένα μέρη.

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση για τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας;

Για τα παιδιά και τους ενήλικες η ΔΕΠΥ που δεν αντιμετωπίζεται έχει σοβαρή επίπτωση στην καθημερινή ζωή. Μπορεί να επηρεάσει την απόδοση στο σχολείο, την εργασία, καθώς και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Η θεραπεία είναι σημαντική για τη μείωση των επιπτώσεων της πάθησης.

Εξίσου σημαντικό είναι να θυμάστε ότι πολλά άτομα με ΔΕΠΥ απολαμβάνουν μία πλήρη και επιτυχημένη ζωή. Μερικοί μπορεί μάλιστα να έχουν και οφέλη από τη συγκεκριμένη πάθηση.

Αν πιστεύετε ότι εσείς ή το παιδί σας μπορεί να πάσχει από ΔΕΠΥ, το πρώτο βήμα είναι να μιλήσετε στο γιατρό. Εκείνος θα καθορίσει εάν η ΔΕΠΥ αποτελεί αιτία των συμπτωμάτων. Ο γιατρός θα σας βοηθήσει να δημιουργήσετε ένα θεραπευτικό πλάνο για να διαχειριστείτε τα συμπτώματα και να ζήσετε μία πλήρη ζωή.

Q&A

Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας θεωρείται αναπηρία;

Παρόλο που η ΔΕΠΥ είναι μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή, δεν θεωρείται μαθησιακή αναπηρία. Ωστόσο, τα συμπτώματα της διαταραχής καθιστούν δύσκολη την εκμάθηση στα παιδιά. Επίσης, είναι πιθανό κάποια άτομα με ΔΕΠΥ να έχουν και μαθησιακές δυσκολίες.

Για να μειώσουν την επίπτωση της διαταραχής στη διαδικασία εκμάθησης των παιδιών, οι δάσκαλοι μπορούν να ακολουθούν συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για ένα μαθητή με ΔΕΠΥ. Μπορεί, για παράδειγμα, να επιτρέπουν στο παιδί να έχει επιπλέον χρόνο για την πραγματοποίηση των καθηκόντων του ή των διαγωνισμάτων ή να αναπτύξουν ένα προσωπικό σύστημα επιβράβευσης.

Παρόλο που τεχνικά η ΔΕΠΥ δεν θεωρείται αναπηρία, μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις.