Υδροκεφαλία

Αίτια

Τι προκαλεί υδροκεφαλία;

Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό ρέει μέσω του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού υπό κανονικές συνθήκες. Κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, όμως, αυξάνεται η ποσότητα του στον εγκέφαλο. Η ποσότητα του υγρού μπορεί να αυξηθεί όταν:

• δημιουργείται μια απόφραξη που εμποδίζει την κανονική ροή του
• υπάρχει μια μείωση στην ικανότητα των αιμοφόρων αγγείων να το απορροφήσουν
• ο εγκέφαλος παράγει υπερβολική ποσότητα

Η υπερσυσσώρευση υγρού θέτει τον εγκέφαλο υπό πολύ μεγάλη πίεση, η οποία μπορεί να προκαλέσει διόγκωσή του, βλάπτοντας τον εγκεφαλικό ιστό.

Υποκείμενες αιτίες

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η υδροκεφαλία ξεκινά πριν γεννηθεί το μωρό. Αυτό μπορεί να προκύψει από:

• αναπτυξιακή ανωμαλία στην οποία η σπονδυλική στήλη δεν κλείνει
• γενετική ανωμαλία
• ορισμένες λοιμώξεις που μπορεί να συμβούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όπως η ερυθρά

Η πάθηση μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε βρέφη, νήπια και μεγαλύτερα παιδιά λόγω:

• μολύνσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως η μηνιγγίτιδα, ιδιαίτερα στα μωρά
• αιμορραγίας στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά τον τοκετό, ειδικά σε μωρά που γεννήθηκαν πρόωρα
• τραυματισμών που συμβαίνουν πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τον τοκετό
• τραύματος στο κεφάλι
• όγκων του κεντρικού νευρικού συστήματος

Υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης

Όταν εμφανίζεται η υδροκεφαλία σε ενήλικες, τα επίπεδα του εγκεφαλονωτιαίου υγρού αυξάνονται, αλλά η ποσότητα της πίεσης παραμένει συνήθως φυσιολογική. Βέβαια, η κατάσταση εξακολουθεί να προκαλεί πρήξιμο στον εγκέφαλο και μπορεί να οδηγήσει σε εξασθενημένη λειτουργία. Στους ενήλικες, η πάθηση αυτή συνήθως προκύπτει από καταστάσεις που εμποδίζουν τη ροή του υγρού. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν υπάρχει γνωστή αιτία.

Μπορεί να είστε σε υψηλότερο κίνδυνο εάν έχετε παρουσιάσει κάποιο από τα παρακάτω:

• εγκεφαλικές λοιμώξεις, όπως η μηνιγγίτιδα
• τραύματα στο κεφάλι
• αιμορραγία από αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλό σας
• εγχείριση εγκεφάλου

Συμπτώματα

Ποιες είναι οι πιθανές ενδείξεις της υδροκεφαλίας;

Η υδροκεφαλία μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στον εγκέφαλο, επομένως είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα αυτής της κατάστασης και να ζητήσετε ιατρική βοήθεια. Η κατάσταση είναι πιο συχνή στα παιδιά, αλλά μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους οποιασδήποτε ηλικίας.

Βρέφη

Τα πρώτα σημάδια υδροκεφαλίας σε βρέφη περιλαμβάνουν:

• διογκωμένο βρέγμα (βρέγμα είναι το μαλακό σημείο στην επιφάνεια του κρανίου του μωρού)
• ταχεία αύξηση της διαμέτρου της κεφαλής
• μάτια που έχουν κλίση προς τα κάτω
• επιληπτικές κρίσεις
• ακραία ανησυχία
• εμετό
• υπερβολική υπνηλία
• κακή διατροφή
• μυϊκή αδυναμία

Νήπια και μεγαλύτερα παιδιά

Τα συμπτώματα που επηρεάζουν τα νήπια και τα μεγαλύτερα παιδιά περιλαμβάνουν:

• σύντομο και υψηλής έντασης κλάμα
• αλλαγές στην προσωπικότητα
• αλλαγές στη δομή του προσώπου
• πονοκεφάλους
• αλλήθωρα μάτια
• μυϊκούς σπασμούς
• καθυστερημένη ανάπτυξη
• πρόβλημα με το φαγητό
• υπερβολική υπνηλία
• ευερεθιστότητα
• απώλεια συντονισμού
• απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστης
• μεγαλύτερο από το κανονικό κεφάλι
• εμετό ή ναυτία
• πρόβλημα να ξυπνήσουν ή να παραμείνουν ξύπνια
• επιληπτικές κρίσεις
• προβλήματα συγκέντρωσης

Νέοι και ενήλικες

Τα συμπτώματα σε νεαρούς ενήλικες και μεσήλικες περιλαμβάνουν:

• χρόνιους πονοκεφάλους
• απώλεια συντονισμού
• δυσκολία στο περπάτημα
• προβλήματα ουροδόχου κύστης
• προβλήματα όρασης
• κακή μνήμη
• δυσκολία συγκέντρωσης

Υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης

Αυτή η μορφή της πάθησης συνήθως ξεκινά αργά και είναι περισσότερο κοινή στους ενήλικες άνω των 60 ετών. Ένα από τα πρώιμα συμπτώματα είναι οι ξαφνικές πτώσεις χωρίς απώλεια αισθήσεων. Άλλα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• αλλαγές στον τρόπο βάδισης
• βλάβες στις πνευματικές λειτουργίες, όπως προβλήματα μνήμης
• πονοκεφάλους
• πρόβλημα ελέγχου ούρων και κοπράνων

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η υδροκεφαλία;

Εάν υποψιάζεστε ότι εσείς ή το παιδί σας έχετε υδροκεφαλία, ο γιατρός θα πραγματοποιήσει μια κλινική εξέταση για να αναζητήσει συμπτώματα. Στα παιδιά, οι γιατροί ελέγχουν τα βυθισμένα μάτια, τα αργά αντανακλαστικά, το διογκωμένο βρέγμα και την περιφέρεια του κεφαλιού που είναι μεγαλύτερη από την κανονική για την ηλικία τους.

Ο γιατρός μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει υπερηχογράφημα για να εξετάσει προσεκτικά τον εγκέφαλο. Στον υπέρηχο χρησιμοποιούνται ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας για τη δημιουργία εικόνων του εγκεφάλου. Αυτός ο τύπος υπερήχων μπορεί να γίνει μόνο σε μωρά των οποίων το βρέγμα εξακολουθεί να είναι ανοιχτό.

Η μαγνητική τομογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αναζήτηση σημείων υπερσυσσώρευσης εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Με τη χρήση μαγνητικού πεδίου και ραδιοκυμάτων δημιουργούνται εγκάρσιες διατομές του εγκεφάλου.

Η αξονική τομογραφία είναι μία ακόμη απεικονιστική τεχνική που συνεισφέρει στη διάγνωση της υδροκεφαλίας σε παιδιά και ενήλικες. Με τη χρήση διαφορετικών ακτίνων-Χ παράγονται εικόνες διατομής του εγκεφάλου που καταδεικνύουν πόσο διογκωμένα είναι τα αγγεία εξαιτίας της υπερβολικής ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού.

Θεραπεία

Πώς θεραπεύεται η υδροκεφαλία;

Η υδροκεφαλία μπορεί να είναι θανατηφόρα αν δεν χορηγηθεί άμεσα θεραπεία. Η θεραπεία ίσως να μην μπορεί να αντιστρέψει την ήδη υφιστάμενη εγκεφαλική βλάβη. Ο στόχος είναι να αποτραπεί η περαιτέρω βλάβη. Αυτό συνεπάγεται την αποκατάσταση της κανονικής ροής του εγκεφαλονωτιαίου υγρού μέσω χειρουργικής επέμβασης.

Εισαγωγή παροχέτευσης

Στις περισσότερες περιπτώσεις, εισάγεται παροχέτευση με χειρουργική επέμβαση. Η παροχέτευση είναι ένα σύστημα αποστράγγισης κατασκευασμένο από ένα μακρύ σωλήνα με μια βαλβίδα. Η βαλβίδα βοηθά το εγκεφαλονωτιαίο υγρό να ρέει με φυσιολογικό ρυθμό και προς τη σωστή κατεύθυνση. Ο γιατρός θα εισάγει τη μία άκρη του σωλήνα στον εγκέφαλό σας και την άλλη στο στήθος ή τη θωρακική κοιλότητα. Το πλεονάζον υγρό απορρέει από τον εγκέφαλο στο τέλος του σωλήνα, όπου μπορεί να απορροφηθεί πιο εύκολα. Η εμφύτευση παροχέτευσης είναι συνήθως μόνιμη και πρέπει να ελέγχεται τακτικά.

Κοιλιοστομία

Η κοιλιοστομία μπορεί να πραγματοποιηθεί ως εναλλακτική έναντι της εμφύτευσης παροχέτευσης. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας «τρύπας» στο κάτω μέρος μιας κοιλίας της καρδιάς ή μεταξύ των κοιλιών. Αυτό επιτρέπει το εγκεφαλονωτιαίο υγρό να φύγει από τον εγκέφαλο.

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση για ένα άτομο με υδροκεφαλία;

Η έκβαση για ένα άτομο με υδροκεφαλία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την έκταση των συμπτωμάτων. Πολλά παιδιά βιώνουν δια βίου εγκεφαλική βλάβη. Συνεργαζόμενοι με επαγγελματίες υγείας, όπως παιδίατροι, εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής, επαγγελματίες ψυχικής υγείας, εργοθεραπευτές, αναπτυξιακοί θεραπευτές και νευρολόγοι, τα παιδιά μπορούν να μάθουν να διαχειρίζονται την αναπηρία.

Οι ενήλικες με σοβαρά συμπτώματα υδροκεφαλίας ενδέχεται να χρειαστούν τη βοήθεια εργοθεραπευτών. Άλλοι μπορεί να απαιτούν μακροχρόνια φροντίδα. Κάποιοι μπορεί να χρειάζονται τη φροντίδα εξειδικευμένων ιατρών που επικεντρώνονται στην άνοια.

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτής της πάθησης ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, ανάλογα με την περίπτωση.

Πρόληψη

Πώς μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος υδροκεφαλίας;

Δεν μπορείτε να αποτρέψετε την υδροκεφαλία, αλλά μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο για την ανάπτυξής της.

Βεβαιωθείτε ότι λαμβάνετε προγεννητική φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτό θα σας βοηθήσει να μειώσετε την πιθανότητα πρόωρου τοκετού, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε υδροκεφαλία.

Ο εμβολιασμός μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ασθενειών και λοιμώξεων που συνδέονται με υδροκεφαλία. Με τακτικές εξετάσεις θα διασφαλίσετε ότι θα λάβετε άμεση θεραπεία για ασθένειες ή μολύνσεις που θα μπορούσαν να σας θέσουν σε κίνδυνο.

Χρησιμοποιήστε εξοπλισμό ασφαλείας, όπως κράνη, για την πρόληψη τραυματισμών στο κεφάλι όταν κάνετε αθλητικές δραστηριότητες (π.χ. ποδήλατο). Επίσης, μειώστε τον κίνδυνο τραυματισμών από αυτοκινητιστικό ατύχημα φορώντας πάντα ζώνη.

Τα μικρά παιδιά πρέπει πάντα να ασφαλίζονται σε κάθισμα αυτοκινήτου. Μπορείτε ακόμη να αποτρέψετε τους τραυματισμούς στο κεφάλι εξασφαλίζοντας ότι ο εξοπλισμός του μωρού σας, όπως τα καροτσάκια, πληροί τα πρότυπα ασφαλείας.