Ιστορίες από τη ζωή των γονιών στηρίζουν ψυχολογικά τα παιδιά!

Σε περιόδους μεγάλου και έντονου άγχους, οι οικογενειακές ιστορίες μας στηρίζουν. Η οικογενειακή ανάμνηση είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι όταν τα παιδιά μαθαίνουν οικογενειακές ιστορίες, δημιουργείται μια κοινή ιστορία, ενισχύονται οι συναισθηματικοί δεσμοί και βοηθιούνται να κατανοήσουν τις εμπειρίες τους, όταν τους συμβαίνει κάτι παρόμοιο με αυτό που βίωσαν κάποτε οι γονείς τους, όπως συμβαίνει τώρα με την  πανδημία. Όταν δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, ψάχνουμε στην ιστορία για το πώς αντιμετώπισαν παρόμοιες καταστάσεις, οι άνθρωποι στο παρελθόν. Αυτό παρατηρείται και τώρα, σε διάφορα άρθρα τα οποία συγκρίνουν τον κορωνοϊό με άλλα ιστορικά γεγονότα, όπως η πανδημία της γρίπης του 1918. Τέτοιες αφηγήσεις συμβάλλουν στη δημιουργία μιας κοινής πορείας που δημιουργεί αντοχή στα έθνη και γεννά ένα αίσθημα ελπίδας ότι θα τα καταφέρουμε όπως τα κατάφεραν οι παλαιότεροι.

Πώς οι οικογενειακές ιστορίες βοηθούν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν διάφορες δυσκολίες;

Με πάνω από δεκαετίες έρευνας, ο ψυχολόγος Fivush κατάφερε να αναπτύξει μια κλίμακα για να μετρήσει το πόσα παιδιά γνωρίζουν για το οικογενειακό τους ιστορικό. Χρησιμοποιώντας αυτήν την κλίμακα, πραγματοποίησε μια μελέτη που διήρκησε δύο χρόνια. Όπως διαπίστωσε, στις οικογένειες που μιλούσαν με πιο συνεκτικούς και συναισθηματικά ανοιχτούς τρόπους για τις οικογενειακές προκλήσεις που αντιμετώπισαν, τα παιδιά τους που ήταν 10-12 χρόνων, αντιμετώπιζαν καλύτερα τις δυσκολίες που προέκυπταν αυτά τα δύο χρόνια παρακολούθησης, σε σύγκριση με τις οικογένειες που χρησιμοποιούσαν λιγότερο συναισθηματικά εκφραστικές και συνεκτικές ιστορίες για τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν.

Σημειώνεται ότι οι οικογένειες που έλαβαν μέρος στη μελέτη ήταν σε όλα συγκρίσιμες, μεσαίας τάξης με δύο γονείς. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα παιδιά που ανήκαν στις οικογένειες με τις πιο συνεκτικές οικογενειακές αφηγήσεις, είχαν καλύτερη αυτοεκτίμηση, υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής ικανότητας, υψηλότερης ποιότητας φιλίες, λιγότερο άγχος, και λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς, σύμφωνα με τους γονείς τους.

Πως μπορείτε να αφηγηθείτε οικογενειακές ιστορίες στα παιδιά σας;

Όταν οι γονείς αφηγούνται οικογενειακές ιστορίες με προκλήσεις που βίωσαν στο παρελθόν πρέπει να τις προσαρμόζουν στην ηλικία των παιδιών τους, για να γίνουν καλύτερα κατανοητές, συναισθηματικά και γνωστικά.

Παιδιά Δημοτικού

Τα παιδιά του δημοτικού, δεν είναι έτοιμα να αφομοιώσουν πολύπλοκες οικογενειακές ιστορίες. Χρειάζονται πολύ περισσότερη προσπάθεια, ώστε να μπορέσουν να δομήσουν τις εμπειρίες τους σε ιστορίες που τους βοηθούν να επεξεργαστούν τα συναισθήματα τους. Σύμφωνα με τον Fivush, διευθυντή του εργαστηρίου Family Narratives στο Τμήμα Ψυχολογίας του Emory, οι γονείς πρέπει να ξεκινούν κάνοντας ανοιχτού τύπου ερωτήσεις όπως: «Γιατί νομίζεις ότι αναστατώθηκες χθες; Τι θα μπορούσες να κάνεις για να νιώσεις καλύτερα; Τι μπορούμε να κάνουμε γι ‘αυτό;».

Χρησιμοποιείστε ένα παράδειγμα, όπως του μικρού κοριτσιού που άφησε το αγαπημένο της βιβλίο στο σχολείο και ανησυχούσε ότι δεν θα ήταν εκεί όταν επιστρέψει. Η μητέρα θα μπορούσε να πει μια ιστορία για το πώς άφησε ένα αγαπημένο της παιχνίδι κάπου όταν ήταν μικρή, αλλά αργότερα πήγε μαζί με τον πατέρα της και το βρήκαν. Προσαρμόστε αυτή την ιστορία σε δικά σας βιώματα, ώστε να κατανοήσουν τα παιδιά πως είναι εφικτό αν ξεχάσουμε κάτι να το πάρουμε τελικά πίσω. Όπως υπογραμμίζει ο Fivush «Οι γονείς είναι τα στοιχεία ταυτότητας των μικρών παιδιών. Τα μικρά παιδιά γοητεύονται από ιστορίες που αφορούν τους γονείς τους όταν ήταν μικροί». Βασικός στόχος είναι να βοηθηθούν τα παιδιά να κατασκευάσουν μια συνεκτική ιστορία που να επικυρώνει τα συναισθήματα τους και να τα βοηθά να σκεφτούν και να πάρουν αποφάσεις.

Παιδιά Γυμνασίου

Τα παιδιά του Γυμνασίου είναι πιο ικανά να κατανοήσουν μεγαλύτερες ιστορίες. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 10 ετών σκέφτονται αφηρημένα και εξαιτίας αυτού είναι απίθανο να ανησυχούν για το μέλλον. Από το στάδιο αυτό και έπειτα τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν τις ιστορίες σε βαθύτερο επίπεδο και δεν χρειάζεται κάθε ιστορία να έχει ένα καλό τέλος. Οι γονείς πλέον μπορούν να εξηγήσουν στο παιδί τους ότι δεν ξέρουμε ακόμα το πώς θα εξελιχθεί η ιστορία του κορωνοϊού, μπορούν να αναφέρουν μερικές ιστορίες που βίωσαν οι παππούδες τους, όμως είναι σημαντικό να διαβεβαιώσουν τα παιδιά τους ότι η οικογένεια τους θα βρει τον τρόπο για να ξεπεράσει αυτή τη κατάσταση.

Τα παιδιά, όταν φτάσουν στην εφηβεία, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, αρχίζουν να σκέφτονται πράγματα για τον εαυτό τους, για το πώς θα είναι η ζωή τους, κάνουν πιο ουσιαστικές ερωτήσεις και η πανδημία ήρθε να ταράξει τις ισορροπίες τους. Κάπου στην ηλικία των 16, οι γονείς μπορούν να αρχίσουν να τους μιλούν για το τι τους άρεσε να κάνουν οι ίδιοι, για τις δικές τους αδυναμίες και ως άνθρωποι και ως γονείς. Δώστε έμφαση στο πώς μπορείτε να δυναμώσετε μαζί, ως οικογένεια και δώστε στα έφηβα παιδιά σας, ένα υποστηρικτικό ρόλο, για τα μικρότερα παιδιά της οικογένειας. Τα ανθρώπινα όντα είναι αλτρουιστικά. Νιώθουμε καλά όταν βοηθάμε άλλους ανθρώπους, ιδιαίτερα ανθρώπους που αγαπάμε. Αυτό θα κάνει όλα τα μέλη της οικογένειας, να αισθάνονται καλύτερα και με τον εαυτό τους και με τους άλλους.

Πέραν από τις σοβαρές ιστορίες και οι ανόητες και αστείες οικογενειακές ιστορίες είναι πολύ πολύτιμες. Τα παιδιά κάθε ηλικίας ενθουσιάζονται να ακούνε για «γκάφες» των γονιών τους και ιδιαίτερα οι έφηβοι τρελαίνονται με τέτοιες ιστορίες. Οι καθημερινές ιστορίες, είναι αυτές που τους διαβεβαιώνουν ότι η ζωή είναι σταθερή. Τους παρέχεται μια αίσθηση συνέχειας, διαρκών σχέσεων και αξιών. Πρέπει να γνωρίζουν ότι προέρχονται από μια σειρά ανθρώπων που είναι δυνατοί, που είναι ανθεκτικοί και γενναίοι.