Τι προκαλεί ζάλη και πώς να την αντιμετωπίσετε

Γενικά

Η ζάλη είναι το αίσθημα της ατονίας, της σύγχυσης, ή της αστάθειας. Επηρεάζει τα αισθητήρια όργανα, ιδίως τα μάτια και τα αυτιά, συνεπώς κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσει λιποθυμία. Η ζάλη δεν είναι κάποια πάθηση, είναι μάλλον σύμπτωμα άλλων διαταραχών.

Ο ίλιγγος  και η ανισορροπία ίσως να προκαλέσουν ζάλη, αν και οι δύο αυτοί όροι περιγράφουν διαφορετικά συμπτώματα. Ο ίλιγγος χαρακτηρίζεται από το αίσθημα στροβιλίσματος, σαν να περιστρέφεται το δωμάτιο.

Μπορεί επίσης να προσομοιάζει με ζάλη ή με το αίσθημα ότι κλίνετε προς μια πλευρά. Η ανισορροπία είναι η απώλεια σταθερότητας ή ισορροπίας. Η πραγματική ζάλη είναι το αίσθημα σύγχυσης ή σχεδόν λιποθυμίας.

Η ζάλη είναι πολύ κοινό σύμπτωμα και η υποβόσκουσα αιτία συνήθως δεν είναι σοβαρή. Η ζάλη κατά περίσταση δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχήσετε. Ωστόσο, θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον γιατρό σας αν βιώνετε επαναλαμβανόμενα επεισόδια ζάλης χωρίς προφανή λόγο ή για παρατεταμένες περιόδους.

Αιτίες της ζάλης

Οι κοινές αιτίες ζάλης περιλαμβάνουν την ημικρανία, την χρήση ουσιών και την κατανάλωση αλκοόλ. Μπορεί να προκληθεί επίσης και από κάποιο πρόβλημα στο εσωτερικό του αυτιού, όπου ρυθμίζεται η ισορροπία.

Η ζάλη συχνά είναι το αποτέλεσμα του ιλίγγου. Η πιο κοινή αιτία του ιλίγγου και της ζάλης που σχετίζεται με τον ίλιγγο είναι ο καλοήθης ίλιγγος θέσης (BPV). Προκαλεί βραχυπρόθεσμη ζάλη όταν κάποιος αλλάζει στάση σώματος πολύ γρήγορα, ακριβώς όπως όταν σηκωνόμαστε από το κρεβάτι ενώ ήμαστε ξαπλωμένοι.

Η ζάλη και ο ίλιγγος μπορεί να πυροδοτηθούν και από την νόσο του Meniere. Στην περίπτωση αυτή συσσωρεύεται υγρό στο αυτί και σχετίζεται με την πληρότητα του αυτιού, την απώλεια ακοής και με εμβοές. Άλλη πιθανή αιτία του ιλίγγου και της ζάλης είναι το ακουστικό νεύρωμα, το οποίο είναι ένας μη καρκινικός όγκος που σχηματίζεται στο νεύρο που συνδέει το εσωτερικό τμήμα του αυτιού με τον εγκέφαλο.  

Άλλες πιθανές αιτίες της ζάλης περιλαμβάνουν επίσης:

• απροσδόκητη μείωση της πίεσης
• μυοκαρδιοπάθεια
• μείωση της ροής του αίματος
• διαταραχές άγχους
• αναιμία (χαμηλός σίδηρος)
• υπογλυκαιμία (χαμηλό σάκχαρο)
• μόλυνση του αυτιού
• αφυδάτωση
• θερμοπληξία
• έντονη άσκηση
• ζάλη κατά την κίνηση

Σε σπάνιες περιπτώσεις, η ζάλη μπορεί να οφείλεται σε πολλαπλή σκλήρυνση, εγκεφαλικό, κακοήθη όγκο, ή άλλη διαταραχή του εγκεφάλου.

Συμπτώματα ζάλης

Τα άτομα που βιώνουν αίσθημα ζάλης μπορεί να αισθάνονται κι άλλα, όπως:

• ατονία ή αίσθημα λιποθυμίας
• ψευδές αίσθημα στροβιλισμού
• αστάθεια
• απώλεια ισορροπίας
• εντύπωση ότι επιπλέουν ή κολυμπούν

Κάποιες φορές, η ζάλη συνοδεύεται από ναυτία, εμετό ή λιποθυμία. Αναζητήστε ιατρική βοήθεια επειγόντως σε περίπτωση που βιώνετε αυτά τα συμπτώματα για παρατεταμένες περιόδους.

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας σχετικά με την ζάλη

Θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας αν βιώνετε επαναλαμβανόμενε περιόδους ζάλης. Θα πρέπει επίσης να τον ειδοποιήσετε αν βιώσετε απροσδόκητη ζάλη ταυτόχρονα με:

• τραυματισμό στο κεφάλι
• πονοκέφαλο
• πόνο στον αυχένα
• υψηλό πυρετό
• θολή όραση
• απώλεια ακοής
• δυσκολία στην ομιλία
• μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• χαλάρωση των ματιών ή του στόματος
• απώλεια συναίσθησης
• στηθάγχη
• συνεχόμενο εμετό

Αυτά τα συμπτώματα ίσως να υποδεικνύουν την παρουσία ενός σοβαρού προβλήματος υγείας, είναι σημαντικό συνεπώς να αναζητήσετε ιατρική μέριμνα το συντομότερο δυνατό.

Τι να περιμένετε κατά την ιατρική εξέταση

Ο γιατρός σας μπορεί να περιορίσει την αιτία της ζάλης και όποιων άλλων συμπτωμάτων με μια κλινική εξέταση. Θα σας κάνουν κάποιες ερωτήσεις σχετικά με το αίσθημα ζάλης που βιώνετε, όπως:

• πότε εμφανίζεται
• υπό ποίες συνθήκες
• ποια είναι η σοβαρότητα των συμπτωμάτων
• αν υπάρχουν άλλα συμπτώματα ταυτόχρονα με την ζάλη

Ο γιατρός σας ίσως να εξετάσει τα μάτια και τα αυτιά σας, να κάνει μια κλινική εξέταση νευρολογικής φύσεως, να εξετάσει την στάση του σώματος σας για να ελέγξει την ισορροπία σας. Ανάλογα με την αιτία που υποπτεύεται, μπορεί να σας προτείνει κάποια απεικονιστική εξέταση, όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Σε κάποιες περιπτώσεις, η αιτία της ζάλης είναι αδύνατο να καθοριστεί.

Αντιμετώπιση της ζάλης

Η θεραπεία της ζάλης επικεντρώνεται στην υποβόσκουσα αιτία. Σε πολλές περιπτώσεις, οι σπιτικές θεραπείες μπορούν να ελέγξουν την αιτία της ζάλης. Για παράδειγμα:

• Προβλήματα σχετικά με το εσωτερικό του αυτιού μπορούν να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή και με ασκήσεις στο σπίτι που υποβοηθούν στον έλεγχο της ισορροπίας/
• Ο καλοήθης ίλιγγος θέσης (BPV) δύναται να επιλυθεί με ελιγμούς που μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Στους ασθενείς που δεν μπορούν να καταπραΰνουν με άλλο τρόπο τον καλοήθη ίλιγγο θέσης προτείνεται χειρουργική επέμβαση.
• Η νόσος του Meniere αντιμετωπίζεται με υγιεινή διατροφή χαμηλή σε άλατα, ενέσεις κατά περίσταση, ή εγχείρηση στο αυτί.
• Οι ημικρανίες αντιμετωπίζονται με φαρμακευτική αγωγή και με αλλαγή του τρόπου ζωής, όπως το να μάθετε να αναγνωρίζετε και να αποφεύγετε οτιδήποτε τις πυροδοτεί.
• Η φαρμακευτική αγωγή και και οι τεχνικές μείωσης του άγχους μπορούν να βοηθήσουν στις διαταραχές άγχους
• Η κατανάλωση πολλών υγρών μπορεί να βοηθήσει όταν η ζάλη έχει προκληθεί από έντονη άσκηση, ζέστη ή αφυδάτωση.

Τι μπορείτε να κάνετε για την ζάλη

Ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές αν βιώνετε επαναλαμβανόμενα περιστατικά ζάλης:

• Καθίστε ή ξαπλώστε αμέσως όταν νιώσετε ζάλη και ξεκουραστείτε μέχρι η ζάλη να εξαφανιστεί. Έτσι αποφεύγετε να χάσετε την ισορροπία σας, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πτώση και σοβαρό τραυματισμό.
• Χρησιμοποιείστε ένα μπαστούνι ή περιπατητήρα για σταθερότητα, αν είναι απαραίτητο.
• Χρησιμοποιείτε πάντα την κουπαστή όταν ανεβαίνετε ή κατεβαίνετε τις σκάλες.
• Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που βελτιώνουν την ισορροπία, όπως η γιόγκα και το Τάι Τσι.
• Αποφύγετε να κινείστε ή να αλλάζετε στάση σώματος ξαφνικά.
• Αποφύγετε να οδηγείτε ή να λειτουργείτε μεγάλα μηχανήματα αν βιώνετε συχνά και απροειδοποίητα αίσθημα ζάλης.
• Αποφύγετε την κατανάλωση καφεΐνης, αλκοόλ ή καπνού. Η κατανάλωση αυτών των ουσιών μπορεί να πυροδοτήσει την ζάλη ή να την χειροτερεύσει.
• Καταναλώστε τουλάχιστον οχτώ ποτήρια νερό ημερησίως, κοιμηθείτε εφτά ή περισσότερες ώρες και αποφύγετε αγχωτικές καταστάσεις.
• Κάνετε υγιεινή διατροφή η οποία να αποτελείται από λαχανικά, φρούτα και άπαχες πρωτεΐνες ώστε να βοηθηθείτε και να αποφύγετε την ζάλη.
• Αν υποπτεύεστε ότι η ζάλη είναι αποτέλεσμα λήψης φαρμακευτικής αγωγής, συζητήστε με τον γιατρό σας ώστε να σας μειώσει την δοσολογία ή να σας αλλάξει φαρμακευτική αγωγή.
• Λάβετε μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως μεκλιζίνη (αντιστρεπτή) ή κάποιο αντιισταμινικό, αν νιώσετε ναυτία ταυτόχρονα με την ζάλη. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία, συνεπώς μην τα λαμβάνετε αν είναι απαραίτητο να είστε δραστήριοι ή παραγωγικοί.
• Ξεκουραστείτε κάπου δροσερά αν η ζάλη σας οφείλεται σε υπερθέρμανση ή αφυδάτωση.

Σε κάθε περίπτωση, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν σας ανησυχεί η συχνότητα ή η σοβαρότητα της ζάλης σας.

Γενικότερη εκτίμηση σχετικά με την ζάλη

Οι περισσότερες περιπτώσεις ζάλης υποχωρούν μόλις αντιμετωπιστεί η υποβόσκουσα αιτία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η ζάλη ίσως να είναι σημάδι κάποιου σοβαρότερου προβλήματος υγείας.

Η ζάλη μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές όταν προκαλεί λιποθυμία ή απώλεια ισορροπίας. Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνο αν το άτομο οδηγεί ή λειτουργεί βαρέα μηχανήματα. Να είστε προσεκτικοί αν θεωρείτε ότι πλησιάζει κάποιο επεισόδιο ζάλης. Αν ζαλιστείτε, σταματήστε την οδήγηση άμεσα ή αναζητήστε ένα ασφαλές μέρος για να σταθεροποιηθείτε μέχρι να υποχωρήσει.