Μέσα στο σπίτι μας, συγκεκριμένα στην σκόνη που συσσωρεύεται στις επιφάνειες, συμβιώνουν μια ποικιλία μικροοργανισμών η οποία καθορίζει, σε έναν βαθμό, αν θα έχουμε εποχικές αλλεργίες ή όχι.

Η άνοιξη και το καλοκαίρι είναι οι εποχές που παρατηρείται έξαρση των αλλεργιών. Η αλλεργία είναι ουσιαστικά η αντίδραση του οργανισμού στα αλλεργιογόνα, περιβαλλοντικές ουσίες οι οποίες είναι αβλαβείς, όπως η γύρη φυτών, οι τρίχες των ζώων και η σκόνη. Παράλληλα παρατηρείται και αύξηση περιστατικών αλλεργικού άσθματος, καθώς και ατοπίας, μια κληρονομική προδιάθεση για διάφορες μορφές αλλεργίας  κατά την επαφή με κοινά αλλεργιογόνα. Ακόμα, είναι συχνά και τα περιστατικά εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας, με συμπτώματα όπως το συνάχι και το φτέρνισμα.

Πώς οι αλλεργίες και το άσθμα μπορεί να συνδέονται με την σκόνη στο σπίτι μας;

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2020 στο PubMed, εξέτασε αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των βακτηριακών πληθυσμών στην σκόνη αγροτικών οικιών στην Αμερική με την πιθανότητα εκδήλωσης αλλεργιών και άσθματος, συλλέγοντας δείγματα σκόνης από 879 σπίτια. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως ανάλογα τους βακτηριακούς πληθυσμούς μπορεί να αυξάνεται ή να μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης ατοπίας, άσθματος και αλλεργικής ρινίτιδας. Συγκεκριμένα, αν το μικροβίωμα της σκόνης περιείχε μεγάλο ποσοστό από το φύλο βακτηρίων Firmicutes, τα άτομα που διέμεναν στο σπίτι δεν εμφάνιζαν συχνά αλλεργίες και είχα καλύτερα ελεγχόμενο αλλεργικό άσθμα. Σε αντίθεση, οι κάτοικοι των σπιτιών που είχαν μεγάλα ποσοστά των Cyanobacteria, Bacteroidetes και Fusobacteria, είχαν σε μεγαλύτερο ποσοστό τις προαναφερθείσες αλλεργικές παθήσεις. Γενικά, όσο πιο πλούσιο σε ποικιλομορφία είναι το μικροβίωμα της σκόνης ενός σπιτιού, πιθανολογείται πως επιδρά θετικά στην μη ευαισθητοποίηση του οργανισμού σε διάφορα αλλεργιογόνα. Άλλη μια περίπτωση λοιπόν, όπου βλέπουμε πως η ποικιλομορφία των οργανισμών επιδρά θετικά στην υγεία των ανθρώπων.

Τι ορίζει η “Υπόθεση της Υγιεινής” και γιατί είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν κατοικίδια;

Τα παραπάνω ευρήματα ενισχύουν την “Υπόθεση της Υγιεινής”, μια θεωρία που προσπαθεί να εξηγήσει την προοδευτική αύξηση της επίπτωσης των χρόνιων φλεγμονοδών νοσημάτων στις ανεπτυγμένες χώρες. Αυτά τα νοσήματα ίσως να οφείλονται στην εξάλειψη από τον άνθρωπο των μικροοργανισμών που υπήρχαν στο περιβάλλον του, χάρη στους οποίους εξελίχθηκε το ανοσοποιητικό του σύστημα κατά την Παλαιολιθική Περίοδο. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2018 της Urban Environment and Childhood Asthma (URECA) έδειξε πως τα παιδιά που από την βρεφική τους ηλικία έρχονταν σε επαφή με κατοικίδια ζώα και άλλους αλλεργιογόνους παράγοντες, είχαν χαμηλότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν άσθμα μέχρι την ηλικία των 7 ετών. Επιπλέον παρατηρήθηκαν συγκεκριμένοι βακτηριακοί πληθυσμοί στα κόπρανα των βρεφών, οι οποίοι σχετίζονται με την εμφάνιση ή όχι αλλεργιών και άσθματος στην παιδική ηλικία. Επομένως, οι ερευνητές κατέληξαν πως το μικροβίωμα του περιβάλλοντος μπορεί να επηρεάσει το μικροβίωμα του εντέρου του ανθρώπου και αυτό εν συνεχεία, σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον, τις ανοσοαποκρίσεις του.

Ποια είναι η σύνδεση μεταξύ των αυξημένων ποσοστών αυτοκτονίας την άνοιξη και των αλλεργιών;

Για κάποιες ομάδες ανθρώπων, οι εποχικές αλλεργίες είναι κάτι παραπάνω από καταρροή ή ξηρότητα στους οφθαλμούς. Μια σειρά μελετών που ξεκινάει από το 2008, προσπαθεί να βρει την σύνδεση που μπορεί να υπάρχει στους αυξημένους θανάτους από αυτοκτονία την άνοιξη και το καλοκαίρι με τις εποχικές αλλεργίες. Θα αναμέναμε οι αυτοκτονίες να είναι αυξημένες τον χειμώνα, όπου η διάρκεια της ημέρας μειώνεται και οι άνθρωποι απομονώνονται περισσότερο στο σπίτι. Και ενώ η αυτοκτονία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, φαίνεται πως οι αλλεργίες μπορεί να διαδραματίζουν κάποιο ρόλο. Συγκεκριμένα, κατά την ανοσολογική μας απόκριση στην φλεγμονή, η οποία προκαλείται και από συνεχής έκθεση σε αλλεργιογόνα, εκκρίνονται κυτοκίνες, μόρια τα οποία ουσιαστικά δίνουν το μήνυμα στον εγκέφαλο πως ο οργανισμός αντιμετωπίζει μια παθογόνο κατάσταση, και ο εγκέφαλος δρα ανάλογα, με εμφάνιση πυρετού, μείωση όρεξης και σε κάποια άτομα, μειωμένη διάθεση και κατάθλιψη, συνεπάγοντας κοινωνική απομόνωση. Σε εγκεφάλους θυμάτων αυτοκτονιών βρέθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις IL-4 σε γυναίκες και IL-13 σε άντρες, συγκεκριμένοι τύποι κυτοκινών οι οποίες ερμηνεύονται ως δείκτες φλεγμονής. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να συνδέσουμε απόλυτα τις αλλεργίες με τις αυξήσεις αυτοκτονιών, καθώς όπως προαναφέραμε, είναι μια κατάσταση που επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες. Ωστόσο, χάρη στην παρατηρητικότητα και περιέργεια των ερευνητών, ίσως καταφέρουμε να βοηθήσουμε, όσο γίνεται, άτομα που έχουν τέτοιες τάσεις, σώζοντας περισσότερες ζωές.