Καθώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος γερνάει με την πάροδο του χρόνου αλλάζει δομικά. Η «ηλικία του εγκεφάλου» μπορεί να προβλεφθεί μέσω μιας μεθόδου που χρησιμοποιεί μηχανική μάθηση (machine learning) βασισμένη σε μαγνητική τομογραφία (MRI) για να συγκρίνει τη νευροανατομία του εγκεφάλου ενός ατόμου με ένα σύνολο αναφοράς υγιών εγκεφάλων.

Η διαφορά μεταξύ της «ηλικίας του εγκεφάλου» ενός ατόμου και της χρονολογικής ηλικίας του, ονομάζεται προβλεπόμενη από τον εγκέφαλο διαφορά ηλικίας (brain-PAD). Σύμφωνα με μελέτες, η brain-PAD μπορεί να προβλέψει τη θνησιμότητα των ηλικιωμένων, αλλά και να υποδείξει τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υγείας, όπως η άνοια, η σκλήρυνση κατά πλάκας και η κατάθλιψη.

Σε μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο The Lancet Healthy Longevity, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η brain-PAD συνδέεται με το νευροεκφυλισμό και τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, γεγονός το οποίο μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμο για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας της γήρανσης.

Πώς συνδέονται μεταξύ τους η υγεία της καρδιάς και του εγκεφάλου;

Για τη μελέτη της σχέσης μεταξύ της καρδιαγγειακής υγείας και της υγείας του εγκεφάλου, οι ερευνητές της μελέτης, που αναφέρθηκε παραπάνω, συνέλεξαν δεδομένα από 456 άτομα που γεννήθηκαν την ίδια εβδομάδα του 1946 στη Μεγάλη Βρετανία. Καθένα από τα άτομα αυτά υποβλήθηκε, κατά τη διάρκεια των ετών, σε 24 αξιολογήσεις για διάφορους παράγοντες, όπως:

• Γνωστική ικανότητα κατά την παιδική ηλικία
• Γνωστική ικανότητα κατά την ενήλικη ζωή
• Κοινονικοοικονομική κατάσταση στην ενήλικη ζωή
• Δείκτες καρδιαγγειακής υγείας (αρτηριακή πίεση, ιστορικό διαβήτη, κλπ)
• Δείκτης πολυγονιδιακού κινδύνου (εργαλείο πρόγνωσης γενετικών παραγόντων κινδύνου που αυξάνουν τις πιθανότητες για εμφάνιση διαφόρων ασθενειών)
• Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου μεταξύ του 2015 και 2018

Ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων τη στιγμή πραγματοποίησης της μελέτης ήταν 70,7 ετών, ενώ η μέση προβλέψιμη ηλικία του εγκεφάλου ήταν 67,9 έτη. Οι γυναίκες, που συμμετείχαν στη μελέτη, είχαν κατά μέσο όρο 5,4 χρόνια μικρότερη brain-PAD σε σχέση με τους άντρες.

Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως η μεγαλύτερη ηλικία του εγκεφάλου συνδέεται σε σημαντικό βαθμό με τον υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής ασθένειας, τις χειρότερες γνωστικές επιδόσεις και το μικρότερο όγκο του εγκεφάλου.

Η brain-PAD συνδέθηκε επίσης με τη μελλοντική ατροφία του ιππόκαμπου, η οποία αποτελεί πρώιμο σημάδι της νόσου του Alzheimer. Παρόλα αυτά, δεν εντοπίστηκε κάποια επιπλέον σχέση με άλλους βιοδείκτες της νόσου.

Τέλος, οι ερευνητές ανέφεραν πως δεν παρατηρήθηκε κάποια σημαντική σχέση μεταξύ της brain-PAD και της γνωστικής απόδοσης σε παιδική ηλικία, του επιπέδου εκπαίδευσης και της κοινονικοοικονομικής κατάστασης.

Πώς επηρεάζει η καρδιά την υγεία του εγκεφάλου;

Στην προσπάθεια να εξηγήσει τη σχέση μεταξύ της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος και της γήρανσης του εγκεφάλου, ο Dr. Aaron Wagen, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, υποστήριξε πως οποιαδήποτε βλάβη στο καρδιαγγειακό σύστημα, που επηρεάζει την παροχή του οξυγόνου στον εγκέφαλο, μπορεί να έχει αρνητική επίπτωση στην υγεία του τελευταίου. Για παράδειγμα, η μη σωστή οξυγόνωση του εγκεφάλου μπορεί να οδηγήσει στη νόσο Moyamoya, σε αλλοιώσεις της λευκής ουσίας και ατροφία του εγκεφάλου. Παρόλο που οι αλλαγές αυτές συμβαίνουν ούτως ή άλλως, ως μέρος της φυσιολογικής γήρανσης, ο Dr. Aaron Wagen υποστηρίζει πως η κακή υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος μπορεί να επιταχύνει την εμφάνισή τους.

Παρόλα αυτά, οι μηχανισμοί που συνδέουν την καρδιαγγειακή υγεία με την πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου θεωρούνται εξαιρετικά περίπλοκοι και απαιτείται παραπάνω μελέτη για την κατανόησή τους εις βάθος.

Σε τι οφείλονται οι διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ του γυναικείου και αντρικού φύλου;

Η διαφορά στην ηλικία του εγκεφάλου μεταξύ γυναικών και αντρών είναι προφανής από τα αποτελέσματα της μελέτης και όπως φαίνεται η μικρότερη προβλεπόμενη υγεία του εγκεφάλου των γυναικών μπορεί να σχετίζεται με την καλύτερη γνωστική επίδοσή τους, αλλά και το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής τους σε σχέση με τους άντρες.

Παρόλο που οι μηχανισμοί που κρύβονται πίσω από αυτό δεν είναι απόλυτα κατανοητοί και χρειάζεται περισσότερη μελέτη, φαίνεται πως η υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος μπορεί να συμβάλει στη διαφορά αυτή.

Συμβουλές για την πρόληψη της πρόωρης γήρανσης του εγκεφάλου

Δεδομένης της σχέσης που έχει ανακαλυφθεί μεταξύ της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος και της υγείας του εγκεφάλου, η μείωση των παραγόντων κινδύνου για την εμφάνιση καρδιακών παθήσεων θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη της πρόωρης γήρανσης του εγκεφάλου.

Η σωματική άσκηση, η σωστή διαχείριση των υπαρχόντων προβλημάτων υγείας, η υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, η αποτελεσματική διαχείριση του άγχους και η καλή κοινωνική ζωή είναι όλοι παράγοντες που έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην καρδιαγγειακή και εγκεφαλική υγεία.