Ενδομητρίωση

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης;

Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης ποικίλουν. Κάποιες γυναίκες βιώνουν ήπια συμπτώματα, ενώ άλλες μέτρια ως σοβαρά. Η ένταση του πόνου δεν υποδεικνύει το βαθμό της πάθησης. Μπορεί να έχετε μια ήπια μορφή ενδομητρίωσης, αλλά να βιώνετε εξουθενωτικό πόνο. Επίσης, είναι πιθανό να είστε μια σοβαρή περίπτωση και να αισθάνεστε μια μικρή δυσφορία.

Ο πυελικός πόνος είναι το πιο κοινό σύμπτωμα ενδομητρίωσης. Επίσης, μπορεί να εμφανίζετε κάποιο/α από τα παρακάτω:

• Επώδυνη εμμηνορρυσία
• Έντονη αιμορραγία κατά την εμμηνορρυσία ή αιμορραγία μεταξύ των περιόδων
• Κράμπες μία με δύο βδομάδες κοντά στην εμμηνορρυσία
• Πόνο στη μέση που μπορεί να εμφανιστεί οποτεδήποτε κατά τον έμμηνο κύκλο
• Πόνο στην κάτω κοιλιακή χώρα πριν και μετά από την εμμηνορρυσία
• Πόνο μετά τη σεξουαλική επαφή
• Δυσφορία με τις κινήσεις του εντέρου

Είναι πιθανό, βέβαια, να μην εμφανίσετε καθόλου συμπτώματα. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να πραγματοποιείτε τακτικούς γυναικολογικούς ελέγχους, ώστε να παρατηρηθούν έγκαιρα οποιεσδήποτε αλλαγές. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν έχετε δύο ή περισσότερα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η ενδομητρίωση;

Είναι κατανοητό ότι επιθυμείτε άμεση ανακούφιση από τον πόνο και τα έτερα συμπτώματα της ενδομητρίωσης. Αν η πάθηση δεν αντιμετωπιστεί, θα επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη ζωή σας. Η ενδομητρίωση δεν έχει ίαση, αλλά τα συμπτώματα είναι διαχειρίσιμα.

Ιατρικές και χειρουργικές επιλογές είναι διαθέσιμες για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη διαχείριση πιθανών επιπλοκών. Ο γιατρός πρωτίστως θα δοκιμάσει συντηρητικές θεραπείες. Αν η κατάσταση δεν βελτιώνεται, θα σας προτείνει χειρουργείο.

Ο καθένας ανταποκρίνεται διαφορετικά στην εκάστοτε θεραπεία. Για αυτό, ο γιατρός θα σας βοηθήσει να βρείτε ποια είναι η καταλληλότερη για εσάς.

Εξαιτίας των προβλημάτων γονιμότητας, του πόνου και του φόβου ότι δεν υπάρχει ίαση, πολλές φορές η ενδομητρίωση είναι δύσκολο να διαχειριστεί από ψυχολογικής άποψης. Θα ήταν βοηθητικό να βρείτε μια ομάδα υποστήριξης ή να μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε για την πάθησή σας.

Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

Παυσίπονα

Δοκιμάστε μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα, όπως η ιβουπροφαίνη, αλλά να θυμάστε ότι δεν είναι αποτελεσματικά σε όλες τις περιπτώσεις.

Ορμονοθεραπεία

Η λήψη συμπληρωμάτων ορμονών μπορεί μερικές φορές να ανακουφίσει από τον πόνο και να σταματήσει την εξέλιξη της ενδομητρίωσης. Η ορμονοθεραπεία βοηθά το σώμα να ρυθμίσει τις μηνιαίες ορμονικές αλλαγές που προάγουν την ιστική ανάπτυξη που συμβαίνει όταν έχετε ενδομητρίωση.

Ορμονικά αντισυλληπτικά

Τα ορμονικά αντισυλληπτικά μειώνουν τη γονιμότητα αποτρέποντας τη μηνιαία ανάπτυξη και συσσώρευση ενδομήτριου ιστού. Από του στόματος χορηγούμενα αντισυλληπτικά, αντισυλληπτικά επιθέματα και κολπικοί δακτύλιοι μπορούν να μειώσουν ή ακόμη και να εξαλείψουν τον πόνο σε λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις ενδομητρίωσης.

Η ένεση μεδροξυπρογεστερόνης είναι επίσης αποτελεσματική στη διακοπή της εμμηνορρυσίας και σταματά την ανάπτυξη των ενδομήτριων εμφυτευμάτων, ανακουφίζοντας από τον πόνο και άλλα συμπτώματα. Μπορεί, όμως, να μην είναι η πρώτη σας επιλογή εξαιτίας του κινδύνου ελαττωμένης παραγωγής οστίτη ιστού, της αύξησης βάρους και των αυξημένων πιθανοτήτων κατάθλιψης σε κάποιες περιπτώσεις.

Αγωνιστές και ανταγωνιστές της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών (GnRH)

Οι γυναίκες λαμβάνουν αγωνιστές και ανταγωνιστές της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών προκειμένου να παρεμποδίσουν την παραγωγή οιστρογόνων, τα οποία ενεργοποιούν τις ωοθήκες. Τα οιστρογόνα είναι οι υπεύθυνες ορμόνες για την ανάπτυξη θηλυκών αναπαραγωγικών χαρακτηριστικών. Η παρεμπόδιση της παραγωγής τους αποτρέπει την εμμηνορρυσία και δημιουργεί μια τεχνητή εμμηνόπαυση.

Η θεραπεία με GnRH έχει παρενέργειες, όπως κολπική ξηρότητα και εξάψεις. Η παράλληλη λήψη χαμηλής δόσης οιστρογόνων και προγεστερόνης μπορεί να περιορίσει ή να αποτρέψει αυτά τα συμπτώματα.

Δαναζόλη

Η δαναζόλη είναι ένα ακόμη φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη διακοπή της εμμηνορρυσίας και την ελάττωση των συμπτωμάτων. Ενώ λαμβάνετε δαναζόλη, η ενδομητρίωση μπορεί να συνεχίσει να εξελίσσεται. Το συγκεκριμένο φάρμακο φέρει παρενέργειες, όπως ακμή και δασυτριχισμό (ανώμαλη ανάπτυξη τριχών στο πρόσωπο και το σώμα).

Έτερα φάρμακα μελετώνται για τη βελτίωση των συμπτωμάτων και την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.

Συντηρητική χειρουργική επέμβαση

Η συντηρητική χειρουργική επέμβαση αφορά στις γυναίκες που θέλουν να μείνουν έγκυες ή βιώνουν έντονο πόνο για τον οποίο οι θεραπείες με ορμόνες δεν φέρουν αποτελέσματα. Ο στόχος της συντηρητικής χειρουργικής επέμβασης είναι να αφαιρέσει ή να καταστρέψει τον έκτοπο ενδομήτριο ιστό χωρίς να προκαλέσει βλάβες στα αναπαραγωγικά όργανα.

Η λαπαροσκόπηση, μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική, χρησιμοποιείται και για την απεικόνιση και για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης, καθώς και για την αφαίρεση του ενδομήτριου ιστού. Ο χειρουργός πραγματοποιεί μικρές τομές στην κοιλιακή χώρα για να αφαιρέσει τα ενδομήτρια εμφυτεύματα ή να τα καυτηριάσει. Πλέον, χρησιμοποιείται ευρέως το λέιζερ για αυτή τη διαδικασία.

Το τελευταίο καταφύγιο: η υστερεκτομή

Πολύ σπάνια, ο γιατρός θα προτείνει ολική υστερεκτομή ως την έσχατη λύση, αν η κατάσταση δεν βελτιώνεται αλλιώς.

Κατά τη διάρκεια αυτής της χειρουργικής επέμβασης, ο χειρουργός αφαιρεί τη μήτρα και τον τράχηλο. Επιπλέον, αφαιρεί τις ωοθήκες, επειδή τα όργανα αυτά παράγουν οιστρογόνα, τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν την ανάπτυξη ενδομήτριου ιστού. Απομακρύνονται επίσης και οποιαδήποτε ορατά ενδομήτρια εμφυτεύματα.

Η υστερεκτομή δεν θεωρείται αντιμετώπιση ή θεραπεία της ενδομητρίωσης. Δεν θα μπορείτε να μείνετε έγκυος μετά από αυτή την επέμβαση. Για αυτό, πριν καταλήξετε στην τελική σας απόφαση, καλό θα ήταν να λάβετε μια δεύτερη γνώμη και να συζητήσετε με το σύντροφό σας.

Αίτια

Τι προκαλεί την ενδομητρίωση;

Κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού έμμηνου κύκλου, το σώμα αποβάλλει το τοίχωμα της μήτρας. Αυτό επιτρέπει στο αίμα της περιόδου να περάσει από τη μήτρα μέσω ενός μικρού ανοίγματος στον τράχηλο και να απομακρυνθεί από τον κόλπο.

Η ακριβής αιτία της ενδομητρίωσης δεν είναι γνωστή και υπάρχουν αρκετές θεωρίες γύρω από αυτή, παρόλο που καμία δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά μέχρι στιγμής.

Μία από τις παλαιότερες θεωρίες αναφέρει πως η ενδομητρίωση συμβαίνει εξαιτίας μιας διαδικασίας που ονομάζεται παλίνδρομη εμμηνόρροια. Η παλίνδρομη εμμηνόρροια λαμβάνει χώρα όταν το αίμα της περιόδου κινείται προς τα πίσω μέσω των σαλπίγγων προς την πυελική χώρα, αντί να εξέρχεται από το σώμα μέσω του κόλπου.

Μία άλλα θεωρία υποστηρίζει ότι οι ορμόνες μετατρέπουν τα κύτταρα που βρίσκονται εκτός της μήτρας σε κύτταρα παρόμοια με αυτά του τοιχώματος της μήτρας (ενδομήτρια κύτταρα).

Άλλοι πιστεύουν ότι η ενδομητρίωση μπορεί να αναπτυχθεί αν μικρές περιοχές της κοιλιακής χώρας μετατραπούν σε ενδομήτριο ιστό. Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή τα κύτταρα στην κοιλιά αναπτύσσονται από εμβρυονικά κύτταρα τα οποία μπορούν να αλλάξουν σχήμα και να αποκτήσουν «συμπεριφορά» ενδομήτριων κυττάρων. Δεν είναι γνωστό μέχρι στιγμής γιατί κάτι τέτοιο συμβαίνει.

Αυτά τα λανθασμένα τοποθετημένα ενδομήτρια κύτταρα μπορεί να εντοπίζονται στα τοιχώματα της πυέλου ή στις επιφάνειες των πυελικών οργάνων, όπως στην ουροδόχο κύστη, στις ωοθήκες ή στον πρωκτό. Παρόλο που βρίσκονται σε αυτές τις θέσεις, συνεχίζουν να αναπτύσσονται, να σκληραίνουν και να αιμορραγούν κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου, ως απόκριση στις ορμονικές αλλαγές.

Είναι πιθανό αίμα περιόδου να διαρρεύσει στην πυελική κοιλότητα μέσω μιας χειρουργικής τομής, συνήθως μετά από καισαρική τομή.

Μία ακόμη θεωρία αναφέρει πως τα ενδομήτρια κύτταρα μεταφέρονται έξω από τη μήτρα μέσω του λεμφικού συστήματος.

Έτερη θεωρία υποστηρίζει ότι η ενδομητρίωση οφείλεται σε λάθος του ανοσοποιητικού συστήματος που δεν κατέστρεψε τα έκτοπα ενδομήτρια κύτταρα.

Κάποιοι θεωρούν ότι η ενδομητρίωση ξεκινά στην εμβρυϊκή ηλικία με τον λανθασμένα τοποθετημένο ιστό να ανταποκρίνεται στις ορμόνες της εφηβείας. Αυτή συχνά καλείται “Mullerian theory”. Η ανάπτυξη ενδομητρίωσης μπορεί να σχετίζεται και με γονίδια, ακόμη και με περιβαλλοντικές τοξίνες.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες της ενδομητρίωσης;

Σύμφωνα με το τμήμα Ιατρικής του Johns Hopkins, το 2-10% των γυναικών που βρίσκονται σε γόνιμη ηλικία στις ΗΠΑ μεταξύ 25 και 40 ετών έχει ενδομητρίωση. Η πάθηση συνήθως αναπτύσσεται χρόνια μετά την έναρξη του έμμηνου κύκλου. Η ενδομητρίωση είναι επώδυνη, αλλά η κατανόηση των προδιαθεσικών παραγόντων θα σας βοηθήσει να αντιληφθείτε αν είστε επιρρεπείς στη διαταραχή και πότε πρέπει να μιλήσετε στο γιατρό σας.

Ηλικία

Οι γυναίκες όλων των ηλικιών βρίσκονται σε κίνδυνο ενδομητρίωσης. Συνήθως επηρεάζονται γυναίκες ηλικίας 25 με 40 ετών, αλλά τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινήσουν στην εφηβεία.

Οικογενειακό ιστορικό

Μιλήστε στο γιατρό σας αν έχετε μέλος της οικογένειας με ενδομητρίωση. Μπορεί να βρίσκεστε σε υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.

Ιστορικό εγκυμοσύνης

Η εγκυμοσύνη μπορεί προσωρινά να ελαττώσει τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης. Οι γυναίκες που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της διαταραχής. Παρόλα αυτά, η ενδομητρίωση μπορεί να εκδηλωθεί ακόμη και σε γυναίκες που έχουν παιδιά. Αυτό υποστηρίζει την αντίληψη ότι οι ορμόνες επηρεάζουν την εκδήλωση και εξέλιξη της πάθησης.

Ιστορικό εμμηνόρροιας

Μιλήστε στο γιατρό σας αν έχετε οποιοδήποτε πρόβλημα με τον έμμηνο κύκλο σας. Τέτοια προβλήματα μπορεί να περιλαμβάνουν συντομότερο κύκλο, έντονες ή παρατεταμένες περιόδους ή έναρξη της εμμηνόρροιας σε πολύ μικρή ηλικία. Οι εν λόγω παράγοντες μπορεί να σας θέτουν σε μεγαλύτερο κίνδυνο ενδομητρίωσης.

Στάδια

Ποια είναι τα στάδια της ενδομητρίωσης;

Η ενδομητρίωση έχει 4 στάδια:

• Ελάχιστο
• Ήπιο
• Μέτριο
• Σοβαρό

Διαφορετικοί παράγοντες καθορίζουν το στάδιο της διαταραχής και περιλαμβάνουν τη θέση, τον αριθμό, το μέγεθος και το βάθος των ενδομήτριων εμφυτευμάτων.

Στάδιο 1: Ελάχιστο

Στην ελάχιστη ενδομητρίωση υπάρχουν μικρές πληγές και ρηχά ενδομήτρια εμφυτεύματα στην ωοθήκη. Επίσης, μπορεί να υπάρχει φλεγμονή μέσα ή γύρω από την πυελική κοιλότητα.

Στάδιο 2: Ήπιο

Η ήπια ενδομητρίωση περιλαμβάνει μικρές πληγές και ρηχά εμφυτεύματα την ωοθήκη και στο πυελικό τοίχωμα.

Στάδιο 3: Μέτριο

Η μέτρια ενδομητρίωση περιλαμβάνει βαθιά εμφυτεύματα στην ωοθήκη και το πυελικό τοίχωμα. Επίσης μπορεί να παρατηρηθούν πολλές πληγές.

Στάδιο 4: Σοβαρό

Το πιο σοβαρό στάδιο ενδομητρίωσης περιλαμβάνει βαθιά εμφυτεύματα στο πυελικό τοίχωμα και στις ωοθήκες. Μπορεί επίσης να υπάρχουν πληγές στις σάλπιγγες και στο παχύ έντερο.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η ενδομητρίωση;

Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι παρόμοια με αυτά άλλων παθήσεων, όπως οι κύστες στις ωοθήκες ή η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου. Η αντιμετώπιση του πόνου απαιτεί άμεση διάγνωση.

Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες εξετάσεις:

Λεπτομερές ιατρικό ιστορικό

Ο γιατρός θα καταγράψει τα συμπτώματά σας και το προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό ενδομητρίωσης. Μία γενική αξιολόγηση της υγείας σας επίσης θα πραγματοποιηθεί για να καθοριστεί αν υπάρχουν άλλες ενδείξεις μακροχρόνιας διαταραχής.

Κλινική εξέταση

Κατά τη διάρκεια της πυελικής εξέτασης, ο γιατρός θα εξετάσει με τα χέρια την κοιλιακή χώρα για τυχόν κύστες ή ουλώδη ιστό πίσω από τη μήτρα.

Υπερηχογράφημα

Ο γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα διακολπικό υπερηχογράφημα ή έναν υπέρηχο κοιλίας. Στο διακολπικό υπερηχογράφημα, ο μετατροπέας υπερήχων εισάγεται στον κόλπο.

Και οι δύο τύποι υπερηχογραφήματος παρέχουν εικόνα των αναπαραγωγικών οργάνων. Βοηθούν το γιατρό να εντοπίσει κύστες που σχετίζονται με την ενδομητρίωση, αλλά δεν είναι αποτελεσματικοί στον αποκλεισμό άλλων παθήσεων.

Λαπαροσκόπηση

Η μόνη έγκυρη μέθοδος για την ταυτοποίηση της ενδομητρίωσης είναι η άμεση επαφή με τα ενδομήτρια εμφυτεύματα. Αυτό γίνεται με την ελάχιστα επεμβατική μέθοδο της λαπαροσκόπησης. Μόλις γίνει η διάγνωση, ο ιστός μπορεί να αφαιρεθεί με την ίδια διαδικασία.

Επιπλοκές

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της ενδομητρίωσης;

Τα προβλήματα υπογονιμότητας είναι μια σοβαρή επιπλοκή της ενδομητρίωσης. Οι γυναίκες με πιο ήπιες μορφές της νόσου μπορεί να είναι σε θέση να συλλάβουν και να κυοφορήσουν ένα έμβρυο. Σύμφωνα με την Κλινική Mayo, περίπου το 30-40% των γυναικών με ενδομητρίωση παρουσιάζουν πρόβλημα να μείνουν έγκυες.

Η φαρμακευτική αγωγή δεν βελτιώνει τη γονιμότητα. Κάποιες γυναίκες μπορούν να συλλάβουν μετά τη χειρουργική αφαίρεση του έκτοπου ενδομήτριου ιστού. Αν αυτό δεν ισχύει στη δική σας περίπτωση, μπορεί να επιθυμείτε να δοκιμάσετε θεραπείες γονιμότητας ή εξωσωματική γονιμοποίηση για τη βελτίωση των πιθανοτήτων σύλληψης.

Επίσης, μπορεί να επιθυμείτε να αποκτήσετε παιδιά συντομότερα από ότι το προγραμματίζατε αν διαγνωσθείτε με ενδομητρίωση. Τα συμπτώματα της πάθησης μπορεί να επιδεινώνονται με την πάροδο του καιρού, κάτι που καθιστά δύσκολη τη σύλληψη. Θα πρέπει να αξιολογηθεί η κατάστασή σας από το γιατρό σας τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της κύησης.

Ακόμη και αν η γονιμότητα δεν είναι κάτι το οποίο σας απασχολεί, η διαχείριση του χρόνιου πόνου είναι δύσκολη. Η κατάθλιψη, το άγχος και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας δεν είναι κάτι ασύνηθες στις γυναίκες με ενδομητρίωση. Ρωτήστε το γιατρό σας πώς μπορείτε να διαχειριστείτε αυτές τις παρενέργειες. Πιθανώς να ήταν βοηθητικό να συμμετέχετε σε μια ομάδα υποστήριξης.

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση της ενδομητρίωσης;

Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια πάθηση δίχως ίαση. Μέχρι στιγμής δεν είναι πλήρως κατανοητά τα αίτιά της.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η διαταραχή πρέπει να επηρεάζει την καθημερινή σας ζωή. Αποτελεσματικές επιλογές αντιμετώπισης είναι διαθέσιμες για τη διαχείριση του πόνου και των προβλημάτων γονιμότητας, όπως φάρμακα, ορμονοθεραπεία και χειρουργική επέμβαση. Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης συνήθως βελτιώνονται μετά την εμμηνόπαυση.