Ασθένειες αναπαραγωγικού συστήματος

Κίνδυνος
!!!Η κατάσταση αυτή είναι επείγουσα και απαιτείται ιατρική φροντίδα!!!

Αζωοσπερμία

Ως αζωοσπερμία χαρακτηρίζεται η έλλειψη σπερματοζωαρίων από το σπέρμα, μια πάθηση που αφορά περίπου το 1% των ανδρών παγκοσμίως και ευθύνεται για πολλές περιπτώσεις υπογονιμότητας. Το σπέρμα φυσιολογικά αποτελείται από τα σπερματοζωάρια, που παράγονται στους όρχεις, και το προστατικό υγρό που παράγεται στον σπερματαγωγό, επομένως στην περίπτωση της αζωοσπερμίας το σπέρμα που εξέρχεται από τον οργανισμό κατά την εκσπερμάτιση περιέχει μόνο προστατικό υγρό. Διακρίνονται δύο χαρακτηριστικές κατηγορίες αζωοσπερμίας:

Μη αποφρακτική αζωοσπερμία: Οφείλεται στην μειωμένη παραγωγή ορμονών που είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία σπέρματος (κυρίως τεστοστερόνη) ή σε τυχόν ανωμαλίες στη λειτουργία ή τη δομή των όρχεων.

Αποφρακτική αζωοσπερμία: Οφείλεται σε δυσκολίες στην εκσπερμάτιση λόγω απόφραξης στην αναπαραγωγική οδό. 

Συμπτώματα Αίτια Διάγνωση Θεραπεία Πρόληψη

Συμπτώματα

Μπορεί να μην έχετε συμπτώματα ή να μην γνωρίζετε ότι έχετε αζωοσπερμία έως ότου οι προσπάθειές σας για τεκνοποιηση αποτύχουν. Οποιαδήποτε συμπτώματα που βιώνετε μπορεί να σχετίζονται κυρίως με τις υποκείμενες αιτίες, όπως οι ορμονικές διαταραχές ή γενετικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες.

Ωστόσο, μερικά κοινά πιθανά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

Αίτια

Κάθε τύπος αζωοσπερμίας οφείλεται σε διαφορετικούς πιθανούς παράγοντες ή καταστάσεις. Ωστόσο, οι γενετικές παθήσεις που αφορούν το χρωμόσωμα Υ, που καθορίζει το αρσενικό φύλο, ευθύνονται για το 10-15% των περιπτώσεων χαμηλής ή μηδενικής ποσότητας σπέρματος.

Προ-ορχική αζωοσπερμία

Ο μη αποφρακτικός τύπος αζωοσπερμίας μπορεί να προκληθεί από ορισμένες γενετικές διαταραχές. Για παράδειγμα, το σύνδρομο Kallmann επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να παράγει ορμόνη απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης (GnRH) και με τη σειρά του επηρεάζεται η παραγωγή σπέρματος. Ποικίλες εγκεφαλικές παθήσεις, όπως βλάβη στον υποθάλαμο ή την υπόφυση, ευθύνονται επίσης για  αυτόν τον τύπο αζωοσπερμίας. Παράλληλα, η αζωοσπερμία μπορεί να προκληθεί και από την λήψη ορισμένων φαρμάκων ή την θεραπεία ακτινοβολίας για τον καρκίνο.

Ορχική αζωοσπερμία

Η ορχική αζωοσπερμία, με τη σειρά της, οφείλεται σε ένα διαφορετικό πλήθος παραγόντων. Μερικοί από αυτούς περιλαμβάνουν:

  • απουσία όρχεων (ανορχία)

  • όρχεις που παραμένουν εντός της κοιλιακής χώρας (κρυψορχία)

  • όρχεις που δεν παράγουν σπέρμα (σύνδρομο μονοκυττάρων του Sertoli)

  • όρχεις που δεν παράγουν ώριμο σπέρμα (σπερματογόνος διακοπή)

  • παρωτίτιδα στα τέλη της εφηβείας

  • καρκινικοί όγκοι

  • έκθεση σε μεγάλη ποσότητα ακτινοβολίας

  • διαβήτης

  • χειρουργική επέμβαση

  • αντίδραση σε ορισμένα φάρμακα

  • κιρσοκήλη (διεσταλμένες φλέβες που προέρχονται από τους όρχεις)

Το σύνδρομο Klinefelter, το οποίο προκύπτει όταν ένα αρσενικό άτομο γεννιέται με χρωμοσώματα ΧΧΥ αντί για ΧΥ, αποτελεί επίσης κυρίαρχη αιτία αζωοσπερμίας.

Μετα-ορχική αζωοσπερμία

Ο αποφρακτικός τύπος αφορά περίπου 40% των περιπτώσεων αζωοσπερμίας. Η απόφραξη μπορεί να συμβεί λόγω κακής σύνδεσης δύο ή περισσότερων δομών της αναπαραγωγικής οδού, όπως η επιδιδυμίδα ή οι σωλήνες vas deferens που κινούνται και αποθηκεύουν σπέρμα. Η  απόφραξη μπορεί επίσης να προκληθεί από συγγενείς παθήσεις. Για παράδειγμα, η συγγενής διμερής απουσία του vas deferens (CBAVD) είναι μια γενετική κατάσταση όπου οι αγωγοί vas deferens που μεταφέρουν σπέρμα από τους όρχεις απουσιάζουν. Η αζωοσπερμία συνδέεται επιπλέον με την κυστική ίνωση, ακόμα και αν το άτομο φέρει τα γονίδια αυτά χωρίς να πάσχει. Άλλες αιτίες της αποφρακτικής αζωοσπερμίας περιλαμβάνουν λοιμώξεις στο παρελθόν ή στο παρόν, κύστες, τραυματισμούς ή αγγειεκτομή.

Διάγνωση

Ο πιο βασικός τρόπος με τον οποίο μπορεί να διαγνωστεί η αζωοσπερμία είναι μέσω ανάλυσης σπέρματος. Ο γιατρός σας θα σας ζητήσει να εκσπερματώσετε σε ένα δοχείο και να υποβάλει το δείγμα σε εργαστηριακή ανάλυση. Εάν δεν παρατηρηθεί ζωντανό σπέρμα στην εκσπερμάτωση, είναι πιθανό να έχετε αζωοσπερμία. Επιπλέον, θα σας κάνει ερωτήσεις σχετικά με το ιατρικό ιστορικό σας, όπως:

Άλλα διαγνωστικά εργαλεία μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • εξετάσεις αίματος για την αξιολόγηση των επιπέδων ορμονών ή γενετικών παθήσεων

  • υπερηχογράφημα απεικόνισης του όσχεου και άλλων μερών της αναπαραγωγικής οδού

  • εγκεφαλογράφημα για τον εντοπισμό δυσλειτουργίας του υποθαλάμου ή της υπόφυσης

  • βιοψίες αναλυτικής εξέτασης της παραγωγής σπέρματος

Θεραπεία

Η αποφρακτική αζωοσπερμία μπορεί να αντιμετωπιστεί είτε με την επανασύνδεση είτε με την ανακατασκευή των αγωγών που αποτρέπουν τη ροή του σπέρματος, με χειρουργική επέμβαση ή άλλες διαδικασίες. Αν η υποκείμενη αιτία είναι η χαμηλή παραγωγή ορμονών, οι ορμονικές θεραπείες και φάρμακα μπορούν επίσης να αποδειχθούν αποτελεσματικές. 

Η μη αποφρακτική αζωοσπερμία μπορεί και να μην ανταποκρίνεται στην ιατρική περίθαλψη. Αν σκέφτεστε να αποκτήσετε παιδί και η αζωοσπερμία σας εμποδίζει, υπάρχουν πλέον ποικίλοι εναλλακτικοί τρόποι τεκνοποίησης. Για παράδειγμα, είναι πιθανό να αποκτήσετε βιολογικό παιδί μέσω γονιμοποίησης in vitro ή ενδοκυτταροπλασματικής ένεσης σπέρματος.

Κατά την τελευταία διαδικασία, ο γιατρός εξαγάγει σπέρμα από τους όρχεις με τη χρήση βελόνας, μια διαδικασία που μπορεί να λειτουργήσει ακόμη και αν έχετε εξαιρετικά χαμηλή ποσότητα σπέρματος στους όρχεις. Εάν επιλέξετε να ακολουθήσετε αυτήν τη μέθοδο, είναι σημαντικό να λάβετε γενετική καθοδήγηση.

Πρόληψη

Αν και εν γένει η αζωοσπερμία οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες ή ιατρικές παθήσεις, υπάρχουν τρόποι να την αποτρέψετε σε περιπτώσεις που προκαλείται από τραυματισμό, ορισμένα φάρμακα ή έκθεση σε επιβλαβείς παράγοντες. Για παράδειγμα, προσπαθήστε να:

  • Αποφύγετε δραστηριότητες, όπως σκληρά αθλήματα, που μπορεί να επιφέρουν τραυματισμό των όρχεων και της αναπαραγωγικής οδού.

  • Περιορίστε την έκθεσή σας σε ακτινοβολία.

  • Μιλήστε με το γιατρό σας σχετικά με τα οφέλη και τους κινδύνους των φαρμάκων που μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή σπέρματος.

  • Αποφύγετε δραστηριότητες που ενδέχεται να εκθέσουν τους όρχεις σας σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως σάουνες ή ατμόλουτρα.