Τι είναι ημιανοψία;

Η ημιανοψία είναι η απώλεια όρασης στο μισό οπτικό πεδίο στο ένα ή και τα δύο μάτια. Κοινές αιτίες είναι:

• Το εγκεφαλικό
• Ένας εγκεφαλικός όγκος
• Τραύμα στον εγκέφαλο

Φυσιολογικά, το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου λαμβάνει οπτικές πληροφορίες από τη δεξιά πλευρά και των δύο οφθαλμών και αντίστροφα.

Μέρος των πληροφοριών από το οπτικό νεύρο διασταυρώνεται στο άλλο μισό του εγκεφάλου μέσω μίας δομής σε σχήμα Χ που ονομάζεται οπτικό χίασμα. Όταν οποιοδήποτε μέρος αυτού του συστήματος υποστεί βλάβη, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μερική ή πλήρης απώλεια της όρασης στο οπτικό πεδίο.

Ποιες είναι οι αιτίες της ημιανοψίας;

Η ημιανοψία μπορεί να εμφανιστεί όταν υπάρχει βλάβη:

• Στο οπτικό νεύρο
• Στο οπτικό χίασμα
• Στις περιοχές επεξεργασίας των οπτικών πληροφοριών στον εγκέφαλο

Οι πιο κοινές αιτίες εγκεφαλικής βλάβης που μπορούν να οδηγήσουν σε ημιανοψία είναι:

• Το εγκεφαλικό
• Οι όγκοι
• Οι τραυματισμοί της κεφαλής

Λιγότερο συχνά, εγκεφαλική βλάβη μπορεί να προκληθεί από:

• Ανεύρυσμα
• Λοίμωξη
• Έκθεση σε τοξίνες
• Νευροεκφυλιστικές διαταραχές
• Παροδικά γεγονότα, όπως οι επιληπτικές κρίσεις ή οι ημικρανίες

Ποιοι είναι οι τύποι ημιανοψίας;

Στην ημιανοψία, μπορείτε να δείτε μόνο μέρος του οπτικού πεδίου κάθε οφθαλμού. Η ημιανοψία ταξινομείται με βάση το μέρος του οπτικού πεδίου που απουσιάζει:

• Αμφικροταφική: απουσιάζει το εξωτερικό μέσω κάθε οπτικού πεδίου
• Ομώνυμη: απουσιάζει το ίδιο μισό κάθε οπτικού πεδίου
• Δεξιά ομώνυμη: απουσιάζει το δεξί μισό κάθε οπτικού πεδίου
• Αριστερή ομώνυμη: απουσιάζει το αριστερό μισό κάθε οπτικού πεδίου
• Ανώτερη: απουσιάζει το άνω μισό κάθε οπτικού πεδίου
• Κατώτερη: απουσιάζει το κάτω μισό κάθε οπτικού πεδίου

Ποιες ενδείξεις πρέπει να αναζητήσω στην ημιανοψία;

Τα συμπτώματα εύκολα συγχέονται με αυτά άλλων διαταραχών, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις μερικής ημιανοψίας. Αν πιστεύετε ότι έχετε ημιανοψία, επισκεφτείτε το γιατρό σας. Αν η ημιανοψία εμφανιστεί γρήγορα ή ξαφνικά, αναζητήστε άμεσα ιατρική φροντίδα.

Η συμπτωματολογία περιλαμβάνει:

• Αίσθηση ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την όρασή σας
• Σκοντάφτετε σε αντικείμενα ενώ περπατάτε, ιδιαίτερα σε πόρτες και άτομα
• Δυσκολία στην οδήγηση, ιδιαίτερα όταν αλλάζετε λωρίδες ή αποφεύγετε αντικείμενα στην άκρη του δρόμου
• Χάνετε το πού βρίσκεστε όταν διαβάζετε ή δυσκολεύεστε να βρείτε την αρχή ή το τέλος μιας σειράς σε ένα κείμενο
• Δυσκολία να βρείτε ή να φτάσετε αντικείμενα στο γραφείο, το κομοδίνο ή την ντουλάπα σας

Πώς διαγιγνώσκεται η ημιανοψία;

Η ημιανοψία μπορεί να εντοπιστεί μέσω ενός ελέγχου οπτικού πεδίου. Εσείς εστιάζετε σε ένα σημείο σε μια οθόνη, ενώ φωτάκια εμφανίζονται πάνω, κάτω, δεξιά και αριστερά από το σημείο εστίασης.

Καθορίζοντας ποια φώτα μπορείτε να δείτε, ο γιατρός θα εντοπίσει ποιο μέρος του οπτικού σας πεδίου έχει υποστεί βλάβη.

Εάν μέρος του οπτικού πεδίου έχει βλάβη, συνήθως προτείνεται μαγνητική τομογραφία. Αυτή η απεικονιστική εξέταση μπορεί να αναδείξει εάν υπάρχει εγκεφαλική βλάβη στις περιοχές που είναι υπεύθυνες για την όραση.

Πώς αντιμετωπίζεται η ημιανοψία;

Ο γιατρός σας προτείνει μία θεραπεία που διευθετεί την υποκείμενη πάθηση της ημιανοψίας. Σε κάποιες περιπτώσεις, η ημιανοψία βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου. Όταν έχει συμβεί εγκεφαλική βλάβη, η ημιανοψία συνήθως είναι μόνιμη, αλλά υπάρχουν ορισμένες θεραπείες που μπορεί να βοηθήσουν.

Ο βαθμός της λειτουργικότητας που μπορεί να αποκατασταθεί εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητα της βλάβης.

Θεραπεία αποκατάστασης όρασης (VRT)

Η θεραπεία αποκατάστασης όρασης δρα διεγείροντας επανειλημμένα τις άκρες του χαμένου παιδιού όρασης. Ένας ενήλικος εγκέφαλος έχει κάποια ικανότητα να επιδιορθωθεί. Η θεραπεία αποκατάστασης όρασης προκαλεί την ανάπτυξη νέων συνδέσεων στον εγκέφαλο γύρω από τις περιοχές που έχουν υποστεί βλάβη, ώστε να αποκατασταθεί η χαμένη λειτουργικότητα.

Έχει βρεθεί ότι αποκαθίστανται έως και πέντε βαθμοί του χαμένου πεδίου όρασης σε κάποια άτομα.

Βοηθήματα επέκτασης οπτικού πεδίου

Σε ειδικά γυαλιά εισάγεται ένα πρίσμα σε κάθε φακό. Το πρίσμα προκαλεί διάθλαση του εισερχόμενου φωτός, ώστε να φτάνει στο τμήμα του οπτικού πεδίου που δεν έχει υποστεί βλάβη.

Θεραπεία οπτικής σάρωσης

Η θεραπεία οπτικής σάρωσης σάς μαθαίνει να αναπτύξετε κινήσεις των οφθαλμών ώστε να κοιτάτε στο μέρος του οπτικού πεδίου που δεν μπορείτε να δείτε. Η στροφή της κεφαλής επίσης επεκτείνει το διαθέσιμο πεδίο όρασης.

Με την εκμάθηση αυτής της συνήθειας, θα μάθετε να κοιτάτε πάντα με το οπτικό πεδίο που έχει παραμείνει ανέπαφο.

Στρατηγικές διαβάσματος

Μία πληθώρα στρατηγικών μπορούν να κάνουν το διάβασμα λιγότερο απαιτητικό. Μπορείτε να εντοπίζετε μεγάλες λέξεις και να τις χρησιμοποιείτε σαν σημείο αναφοράς. Ένας χάρακας μπορεί να σας βοηθήσει να μη χάνεστε μέσα στο κείμενο.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Αν έχετε ημιανοψία, ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν:

• Όταν περπατάτε μαζί με κάποιο άλλο άτομο, τοποθετείστε το στη δική σας πάσχουσα πλευρά. Έτσι, θα αποφύγετε να σκόνταφτε σε αντικείμενα που βρίσκονται εκτός του πεδίου όρασής σας.
• Όταν βρίσκεστε στο σινεμά, καθίστε προς την πάσχουσα πλευρά ώστε οθόνη να βρίσκεται κυρίως στη μη πάσχουσα πλευρά. Αυτό μεγιστοποιεί την επιφάνεια της οθόνης που μπορείτε να δείτε.
• Η ικανότητα οδήγησης ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Ο γιατρός μπορεί να καθορίσει αν είστε σε θέση να οδηγήσετε.

Βιβλιογραφία

Goodrich G. (2010). What is hemianopsia and why does it happen after TBI?
brainline.org/content/2010/02/ask-the-expert-what-is-hemianopsia-and-why-does-it-happen-after-tbi.html

Hemianopsia. (n.d.).
winchesterhospital.org/health-library/article?id=648217

Homonymous hemianopsia. (2015).
my.clevelandclinic.org/health/diseases/15766-homonymous-hemianopsia-

Warren M. (2009). Pilot study on activities of daily living limitations in adults with hemianopsia. DOI:
10.5014/ajot.63.5.626

Yoshihara MK, et al. (2020). Neuroanatomy, bitemporal hemianopsia. Stat Pearls.
ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545213/