Τι είναι η ντροπαλότητα;

Η ντροπαλότητα είναι ένα αίσθημα φόβου ή δυσφορίας που προκαλείται από άλλα άτομα, ιδιαίτερα σε καινούργιες καταστάσεις ή μεταξύ αγνώστων. Είναι ένα δυσάρεστο αίσθημα αμηχανίας – φόβος για το τι άλλα άτομα πιστεύουν ή σκέφτονται.

Ο φόβος μπορεί να αποτρέψει την ικανότητα ενός ατόμου να πει ή να κάνει αυτό που θέλει. Επίσης αποτρέπει την ανάπτυξη υγιών σχέσεων.

Η ντροπαλότητα συχνά συνδέεται με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ακόμη, μπορεί να είναι μία από τις αιτίες κοινωνικού άγχους.

Ποιοι είναι οι τύποι ντροπαλότητας;

Η ντροπαλότητα ποικίλλει σε ένταση. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να αισθανθούν κάποια στιγμή ήπιο αίσθημα ντροπαλότητας, το οποίο ξεπερνιέται εύκολα. Άλλοι αισθάνονται υπερβολικό φόβο σε κοινωνικές περιστάσεις, και ο φόβος αυτός μπορεί να είναι εξουθενωτικός. Οι αναστολές, η απομάκρυνση από κοινωνικές δραστηριότητες, το άγχος και η κατάθλιψη είναι αποτελέσματα της ντροπαλότητας.

Η ντροπαλότητα εμπερικλείει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών. Είναι φυσιολογικό για τα παιδιά μερικές φορές να αισθάνονται ντροπαλότητα σε νέα περιβάλλοντα ή νέες καταστάσεις. Διαφορετικές αντιλήψεις γύρω από την ντροπαλότητα σχετίζονται και με κοινωνικοπολιτισμικές πεποιθήσεις.

Μερικές κουλτούρες, όπως πολλές στις Ηνωμένες Πολιτείες, τείνουν να θεωρούν την ντροπαλότητα αρνητικό χαρακτηριστικό. Αντιθέτως άλλες, όπως κάποιες Ασιατικές κουλτούρες, τείνουν να θεωρούν την ντροπαλότητα θετική.

Ποιες είναι οι αιτίες της ντροπαλότητας;

Περίπου 15% των βρεφών γεννιούνται με μία τάση προς την ντροπαλότητα. Έρευνες έχουν δείξει βιολογικές διαφορές στους εγκεφάλους των ντροπαλών ατόμων.

Όμως, η εκδήλωση ντροπαλότητας επίσης επηρεάζεται από κοινωνικές εμπειρίες. Θεωρείται ότι τα περισσότερα παιδιά εμφανίζουν ντροπαλότητα λόγω των αλληλεπιδράσεων με τους γονείς.

Γονείς που είναι αυταρχικοί ή υπερπροστατευτικοί μπορεί να προκαλέσουν ντροπαλότητα στα παιδιά. Παιδιά στα οποία δεν επιτρέπεται να βιώσουν εμπειρίες μπορεί να έχουν δυσκολία στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.

Αυτά τα παιδιά μπορούν να νιώσουν πιο άνετα μέσω μιας ζεστής και φιλικής προσέγγισης.

Το σχολείο, οι γειτονιές, οι κοινότητες και η κουλτούρα, όλα διαμορφώνουν ένα παιδί. Οι συνθέσεις και οι αλληλεπιδράσεις που ένα παιδί πραγματοποιεί μέσα σε αυτά τα δίκτυα συνεισφέρουν στην ανάπτυξή του. Παιδιά με ντροπαλούς γονείς μπορεί να μιμούνται αυτή τη συμπεριφορά.

Στους ενήλικες, ένα εργασιακό περιβάλλον που ασκεί πολύ έντονη κριτική και ο δημόσιος εξευτελισμός μπορεί να οδηγήσει σε ντροπαλότητα.

Ποιες ενδείξεις πρέπει να αναζητήσετε

Δεν σημαίνει ότι, αν κάποιο παιδί παίζει μόνο του, είναι ντροπαλό. Ο φόβος και το άγχος είναι στοιχεία ντροπαλότητας.

Μία από τις πρώτες ενδείξεις ντροπαλότητας του παιδιού που θα πρέπει να σας ανησυχήσει είναι ότι δεν θέλει να φεύγει από κοντά σας.

Τα παιδιά που δεν έχουν καλές επιδόσεις στο σχολείο ή δυσκολεύονται να κάνουν φίλους θα πρέπει να αξιολογηθούν για ντροπαλότητα. Όσοι υφίστανται ρατσισμό ή bullying βρίσκονται σε κίνδυνο εμφάνισης ντροπαλότητας.

Τα παιδιά που διαρκώς γελοιοποιούνται μπορεί να παρουσιάσουν επιθετική συμπεριφορά ως υπεραντιστάθμιση της ντροπαλότητας. Τα παιδιά που βιώνουν παραμέληση βρίσκονται επίσης σε αυξημένο κίνδυνο.

Πώς διαγιγνώσκεται η ντροπαλότητα;

Μερικές φορές τα ντροπαλά παιδιά δεν χρειάζονται διάγνωση και θεραπεία. Σε αντίθεση με πολλές άλλες συναισθηματικές διαταραχές, η ντροπαλότητα συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα στο παιδί. Συχνά, δεν υπάρχουν εκρήξεις θυμού ή επιθετική συμπεριφορά που να χρήζουν θεραπείας.

Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Ψυχικών Ασθενειών των ΗΠΑ, η αγωνία – η οποία είναι κάτι περισσότερο από ντροπαλότητα – επηρεάζει περίπου 7% των παιδιών ηλικίας 3 έως 17 ετών.

Οι ψυχοθεραπευτές μπορούν να αξιολογήσουν ένα παιδί για ντροπαλότητα μέσω δραστηριοτήτων, όπως επιτραπέζια παιχνίδια. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιήσουν κούκλες και άλλα παιχνίδια, ώστε το παιδί να ανοιχτεί.

Πώς αντιμετωπίζεται η ντροπαλότητα;

Ένα παιδί θα πρέπει να ξεπεράσει την υπερβολική ντροπαλότητα, ώστε να αναπτύξει υγιή αυτοεκτίμηση. Η ντροπαλότητα μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στην σχολική απόδοση, καθώς και στο σχηματισμό σχέσεων.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να αντιμετωπίσει την ντροπαλότητα. Θα του μάθει κοινωνικές δεξιότητες, πώς να αναγνωρίζει την ντροπαλότητα και τρόπους να κατανοεί πότε η ντροπαλότητα είναι το αποτέλεσμα λανθασμένης σκέψης.

Οι τεχνικές χαλάρωσης, όπως η βαθιά αναπνοή, μπορούν να βοηθήσουν παιδιά και ενήλικες να αντιμετωπίσουν την αγωνία, η οποία μπορεί να προκαλείται από ντροπαλότητα. Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης είναι επίσης επιβοηθητική τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες.

Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για ενήλικες με άγχος που έχουν δυσκολία στην πραγματοποίηση καθημερινών δραστηριοτήτων. Όμως, το έντονο άγχος συχνά δεν αντιμετωπίζεται.

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να παρέχει προσωρινή ανακούφιση από την ντροπαλότητα.

Πώς μπορεί να προληφθεί η ντροπαλότητα;

Για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση της ντροπαλότητας, γονείς και εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν τις ακόλουθες δεξιότητες:

• Να αντιμετωπίζουν την αλλαγή
• Να διαχειρίζονται το θυμό τους
• Να χρησιμοποιούν χιούμορ
• Να δείχνουν συμπάθεια
• Να είναι δυναμικά
• Να είναι ευγενικά
• Να βοηθούν τους άλλους
• Να κρατούν μυστικά

Όλες αυτές οι ικανότητες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να νιώθουν άνετα μεταξύ συνομηλίκων τους.

Βιβλιογραφία

Anxiety disorders. (2017).
nami.org/learn-more/mental-health-conditions/anxiety-disorders

Painful shyness in children and adults. (n.d.).
apa.org/helpcenter/shyness.aspx

Social anxiety disorder. (n.d.).
adaa.org/understanding-anxiety/social-anxiety-disorder

Shyness in children. (2009).
healthychildren.org/English/ages-stages/gradeschool/Pages/Shyness-in-Children.aspx