Αναφυλαξία: Γιατί κάθε αναφυλακτική αντίδραση είναι επείγον περιστατικό;

Λίγα πράγματα είναι πιο τρομακτικά από το να έχεις ή να γίνεις μάρτυρας μιας αναφυλακτικής αντίδρασης. Τα συμπτώματα μπορεί να γίνουν πολύ γρήγορα από άσχημα σε χειρότερα και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• δυσκολία στην αναπνοή
• κνίδωση
• πρήξιμο του προσώπου
• έμετο
• γρήγορο καρδιακό παλμό
• λιποθυμία

Εάν γίνετε μάρτυρες αναφυλακτικών συμπτωμάτων σε κάποιον ή εάν έχετε συμπτώματα εσείς οι ίδιοι, καλέστε αμέσως τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Εάν είχατε σοβαρή αλλεργική αντίδραση στο παρελθόν, ο γιατρός σας μπορεί να σας έχει συνταγογραφήσει μια επείγουσα ένεση επινεφρίνης. Το να κάνετε μια ένεση επείγουσας επινεφρίνης το συντομότερο δυνατό μπορεί να σας σώσει τη ζωή – αλλά τι συμβαίνει μετά την επινεφρίνη; Στην ιδανική περίπτωση, τα συμπτώματά σας θα αρχίσουν να βελτιώνονται. Μερικές φορές μπορεί ακόμη και να υποχωρήσουν εντελώς. Αυτό μπορεί να σας κάνει να πιστέψετε ότι δεν διατρέχετε πλέον κανέναν κίνδυνο. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει. Εξακολουθεί να απαιτείται μία επίσκεψη στα επείγοντα περιστατικά, ανεξάρτητα από το πόσο καλά αισθάνεστε μετά την αναφυλακτική σας αντίδραση.

Πότε πρέπει να χρησιμοποιήσετε επινεφρίνη;

Η επινεφρίνη συνήθως ανακουφίζει γρήγορα τα πιο επικίνδυνα συμπτώματα της αναφυλαξίας – συμπεριλαμβανομένου του πρηξίματος του λαιμού, της δυσκολίας στην αναπνοή και της χαμηλής αρτηριακής πίεσης. Είναι η θεραπεία εκλογής για όποιον αντιμετωπίζει αναφυλαξία. Αλλά πρέπει να χορηγήσετε επινεφρίνη τα πρώτα λεπτά μετά την έναρξη της αλλεργικής αντίδρασης για να είναι πιο αποτελεσματική. Να θυμάστε ότι πρέπει να χορηγείτε επινεφρίνη μόνο σε άτομο στο οποίο έχει συνταγογραφηθεί το φάρμακο. Θα πρέπει επίσης να ακολουθείτε προσεκτικά τις οδηγίες. Οι δόσεις ποικίλλουν και οι μεμονωμένες ιατρικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αντιδρά σε αυτό. Για παράδειγμα, η επινεφρίνη θα μπορούσε να προκαλέσει καρδιακή προσβολή σε κάποιον με καρδιακή νόσο. Αυτό συμβαίνει επειδή επιταχύνει τον καρδιακό ρυθμό και αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Δώστε μια ένεση επινεφρίνης εάν κάποιος έχει εκτεθεί σε ένα αλλεργικό ερέθισμα και:

• δυσκολεύεται να αναπνεύσει
• έχει πρήξιμο ή σφίξιμο στο λαιμό
• αισθάνεται ζάλη

Δώστε επίσης μια ένεση σε παιδιά που έχουν εκτεθεί σε αλλεργικό ερέθισμα και:

• έχουν λιποθυμήσει
• κάνουν επανειλημμένα εμετό μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου στο οποίο είναι αλλεργικά
• βήχουν πολύ και δυσκολεύονται να αναπνεύσουν
• έχουν πρήξιμο στο πρόσωπο και τα χείλη
• έχουν φάει ένα τρόφιμο στο οποίο είναι γνωστό ότι είναι αλλεργικοί

Πώς πρέπει να χορηγήσετε επινεφρίνη;

Πριν χρησιμοποιήσετε τον αυτόματο εγχυτήρα, διαβάστε τις οδηγίες χρήσης. Κάθε συσκευή είναι λίγο διαφορετική. Όταν παραλάβετε τη συνταγή του αυτόματου εγχυτήρα επινεφρίνης από το φαρμακείο, ΠΡΙΝ τον χρειαστείτε, εξετάστε τον για τυχόν παραμορφώσεις. Συγκεκριμένα, κοιτάξτε τη θήκη μεταφοράς και βεβαιωθείτε ότι δεν έχει παραμορφωθεί και ότι ο αυτόματος εγχυτήρας θα βγαίνει εύκολα. Επίσης, εξετάστε το καπάκι ασφαλείας (συνήθως μπλε) και βεβαιωθείτε ότι δεν είναι ανασηκωμένο. Θα πρέπει να είναι στο ίδιο επίπεδο με τις πλευρές του αυτόματου εγχυτήρα. Εάν κάποιος από τους αυτόματους εγχυτήρες σας δεν γλιστράει εύκολα από τη θήκη ή το καπάκι ασφαλείας είναι ελαφρώς ανασηκωμένο, πηγαίνετε τον πίσω στο φαρμακείο για αντικατάσταση. Αυτές οι παραμορφώσεις μπορεί να προκαλέσουν καθυστέρηση στη χορήγηση του φαρμάκου και οποιαδήποτε καθυστέρηση σε μια αναφυλακτική αντίδραση μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Επομένως, και πάλι, ΠΡΙΝ το χρειαστείτε, εξετάστε τον αυτόματο εγχυτήρα και βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παραμορφώσεις. Σε γενικές γραμμές, για να κάνετε μια ένεση επινεφρίνης, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:

1. Βγάλτε τον αυτόματο εγχυτήρα από τη θήκη μεταφοράς.
2. Πριν από τη χρήση, πρέπει να αφαιρεθεί το κάλυμμα ασφαλείας (συνήθως μπλε). Για να το κάνετε αυτό σωστά, κρατήστε το σώμα του αυτόματου εγχυτήρα στο κυρίαρχο χέρι σας και με το άλλο σας χέρι τραβήξτε το καπάκι ασφαλείας κατ’ ευθείαν προς τα πάνω με το άλλο σας χέρι. ΜΗΝ προσπαθήσετε να κρατήσετε το στυλό με το ένα χέρι και να ανασηκώσετε το καπάκι με τον αντίχειρα του ίδιου χεριού.
3. Κρατήστε τον εγχυτήρα στη γροθιά σας με το πορτοκαλί άκρο προς τα κάτω και το χέρι σας στο πλάι.
4. Περιστρέψτε το χέρι σας προς το πλάι και στη συνέχεια γρήγορα προς τα κάτω στο πλάι σας, έτσι ώστε η του να μπει κατευθείαν στο μηρό σας στο πλάι με κάποια δύναμη.
5. Κρατήστε το εκεί και πιέστε και κρατήστε το για 3 δευτερόλεπτα.
6. Αφαιρέστε τον αυτόματο εγχυτήρα από το μηρό σας.
7. Τοποθετήστε τον αυτόματο εγχυτήρα πίσω στη θήκη του και ΠΗΓΑΙΝΕΤΕ ΑΜΕΣΑ στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του πλησιέστερου νοσοκομείου για εξέταση από γιατρό και απόρριψη του αυτόματου εγχυτήρα σας.

Αφού κάνετε την ένεση, καλέστε το 166 ή τις τοπικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, εάν δεν το έχετε ήδη κάνει. Ενημερώστε τον ανταποκριτή του ΕΚΑΒ για την αναφυλακτική αντίδραση.

Τι να κάνετε όσο περιμένετε το ΕΚΑΒ;

Όσο περιμένετε την άφιξη ιατρικής βοήθειας, λάβετε τα παρακάτω μέτρα για να διατηρήσετε τον εαυτό σας ή το άτομο που έχει την αντίδραση ασφαλή:

• Απομακρύνετε την πηγή της αλλεργίας. Για παράδειγμα, εάν το τσίμπημα μέλισσας προκάλεσε την αντίδραση, αφαιρέστε το κεντρί χρησιμοποιώντας ένα τσιμπιδάκι.
• Εάν το άτομο αισθάνεται ότι πρόκειται να λιποθυμήσει ή λιποθυμά, ξαπλώστε το άτομο ανάσκελα και σηκώστε τα πόδια του, ώστε να μπορεί να φτάσει το αίμα στον εγκέφαλό του. Μπορείτε να το σκεπάσετε με μια κουβέρτα για να το κρατήσετε ζεστό.
• Αν κάνει εμετό ή έχει δυσκολία στην αναπνοή, ειδικά αν είναι έγκυος, βάλτε τον να καθήσει και μάλιστα με τον κορμό να έχει πρόσθια κλίση αν είναι δυνατόν, ή ξαπλώστε το στο πλάι.
• Αν το άτομο χάσει τις αισθήσεις του, ξαπλώστε το με το κεφάλι του γερμένο προς τα πίσω, ώστε να μην κλείσει ο αεραγωγός του και ελέγξτε για σφυγμό. Εάν δεν υπάρχει σφυγμός και το άτομο δεν αναπνέει, δώστε δύο γρήγορες αναπνοές και ξεκινήστε τις θωρακικές συμπιέσεις ΚΑΡΠΑ.
• Δώστε άλλα φάρμακα, όπως ένα αντιισταμινικό ή έναν εισπνευστήρα, αν έχουν συριγμό.
• Εάν τα συμπτώματα δεν βελτιωθούν, δώστε στο άτομο άλλη μια ένεση επινεφρίνης. Οι δόσεις θα πρέπει να λαμβάνουν χώρα με διαφορά 5 έως 15 λεπτών.

Ποιος είναι ο κίνδυνος αναφυλαξίας μετά από επείγουσα χορήγηση επινεφρίνης;

Μια ένεση επείγουσας επινεφρίνης θα μπορούσε να σώσει τη ζωή ενός ατόμου μετά από μια αναφυλακτική αντίδραση. Ωστόσο, η ένεση είναι μόνο ένα μέρος της θεραπείας. Όλοι όσοι είχαν μια αναφυλακτική αντίδραση πρέπει να εξεταστούν και να παρακολουθούνται σε μια αίθουσα επειγόντων περιστατικών. Αυτό συμβαίνει επειδή η αναφυλαξία δεν είναι πάντα μια μεμονωμένη αντίδραση. Τα συμπτώματα μπορεί να ανακάμψουν, επιστρέφοντας ώρες ή ακόμη και ημέρες μετά την ένεση επινεφρίνης. Οι περισσότερες περιπτώσεις αναφυλαξίας συμβαίνουν γρήγορα και υποχωρούν πλήρως μετά την αντιμετώπισή τους. Ωστόσο, μερικές φορές τα συμπτώματα βελτιώνονται και στη συνέχεια αρχίζουν ξανά λίγες ώρες αργότερα. Μερικές φορές δεν βελτιώνονται ώρες ή ημέρες αργότερα. Οι αναφυλακτικές αντιδράσεις συμβαίνουν σε τρία διαφορετικά μοτίβα:

• Μονοφασική αντίδραση. Αυτός ο τύπος αντίδρασης είναι ο πιο συνηθισμένος. Τα συμπτώματα κορυφώνονται μέσα σε 30 λεπτά έως μία ώρα μετά την έκθεσή σας στο αλλεργιογόνο. Τα συμπτώματα βελτιώνονται εντός μιας ώρας, με ή χωρίς θεραπεία, και δεν επιστρέφουν.
• Διφασική αντίδραση. Οι διφασικές αντιδράσεις συμβαίνουν όταν τα συμπτώματα υποχωρούν για μια ώρα ή περισσότερο, αλλά στη συνέχεια επανέρχονται χωρίς να εκτεθείτε εκ νέου στο αλλεργιογόνο.
• Παρατεταμένη αναφυλαξία. Αυτός ο τύπος αναφυλαξίας είναι σχετικά σπάνιος. Η αντίδραση μπορεί να διαρκέσει για ώρες ή ακόμη και ημέρες χωρίς να υποχωρήσει εντελώς.

Οι συστάσεις της Joint Task Force (JTF)  για τις παραμέτρους πρακτικής συμβουλεύουν ότι τα άτομα που είχαν αναφυλακτική αντίδραση πρέπει να παρακολουθούνται στα επείγοντα περιστατικά για 4 έως 8 ώρες μετά. Συνιστά επίσης να στέλνονται στο σπίτι τους με συνταγή για αυτόματο ενέσιμο ένεση επινεφρίνης – και ένα σχέδιο δράσης για το πώς και πότε θα το χορηγούν – λόγω της πιθανότητας υποτροπής.

Ποια είναι η κατάλληλη φροντίδα μετά την αναφυλαξία;

Ο κίνδυνος αναφυλακτικής αντίδρασης καθιστά την κατάλληλη ιατρική αξιολόγηση και φροντίδα ζωτικής σημασίας, ακόμη και για άτομα που αισθάνονται καλά μετά τη θεραπεία με επινεφρίνη. Όταν πηγαίνετε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών για να αντιμετωπιστεί η αναφυλαξία, ο γιατρός θα σας εξετάσει πλήρως. Το ιατρικό προσωπικό θα ελέγξει την αναπνοή σας και θα σας χορηγήσει οξυγόνο, αν χρειαστεί. Εάν συνεχίσετε να έχετ συριγμό και να έχετε δυσκολία στην αναπνοή, μπορεί να σας χορηγηθούν άλλα φάρμακα από το στόμα, ενδοφλεβίως ή με εισπνευστήρα ή νεφελοποιητή για να σας βοηθήσουν να αναπνεύσετε πιο εύκολα. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• βρογχοδιασταλτικά
• στεροειδή
• αντιισταμινικά

Θα λάβετε επίσης περισσότερη επινεφρίνη, εάν τη χρειαστείτε. Θα παρακολουθείτε προσεκτικά και θα σας δοθεί άμεση ιατρική φροντίδα εάν τα συμπτώματά σας επανέλθουν ή επιδεινωθούν. Τα άτομα με πολύ σοβαρές αντιδράσεις μπορεί να χρειαστούν αναπνευστικό σωλήνα ή χειρουργική επέμβαση για να ανοίξουν οι αεραγωγοί τους. Όσοι δεν ανταποκρίνονται στην επινεφρίνη μπορεί να χρειαστεί να λάβουν αυτό το φάρμακο μέσω φλέβας.

Πώς να προλάβετε μελλοντικές αναφυλακτικές αντιδράσεις;

Αφού αντιμετωπιστεί επιτυχώς μια αναφυλακτική αντίδραση, στόχος σας θα πρέπει να είναι να αποφύγετε άλλη. Ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχετε αυτό είναι να μείνετε μακριά από τον εκλυτικό παράγοντα της αλλεργίας σας. Εάν δεν είστε σίγουροι για το τι προκάλεσε την αντίδρασή σας, επισκεφθείτε έναν αλλεργιολόγο για να σας κάνει μια δερματική παρακέντηση ή μια εξέταση αίματος για να εντοπίσει τον εκλυτικό σας παράγοντα. Αν είστε αλλεργικοί σε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο, διαβάστε τις ετικέτες των προϊόντων για να βεβαιωθείτε ότι δεν τρώτε τίποτα που το περιέχει. Όταν τρώτε έξω, ενημερώστε τον σερβιτόρο για τις αλλεργίες σας. Αν είστε αλλεργικοί στα έντομα, να φοράτε εντομοαπωθητικό όποτε βγαίνετε έξω το καλοκαίρι και να είστε καλά καλυμμένοι με μακριά μανίκια και μακριά παντελόνια. Εξετάστε τις επιλογές ελαφρών ενδυμάτων για τους εξωτερικούς χώρους που σας καλύπτουν αλλά σας δροσίζουν. Μην χτυπάτε ποτέ τις μέλισσες ή τις σφήκες. Αυτό μπορεί να τις προκαλέσει να σας τσιμπήσουν. Αντ’ αυτού, απομακρυνθείτε αργά από αυτές. Αν είστε αλλεργικοί σε φάρμακα, ενημερώστε κάθε γιατρό που επισκέπτεστε για την αλλεργία σας, ώστε να μη σας συνταγογραφήσει το συγκεκριμένο φάρμακο. Ενημερώστε επίσης τον φαρμακοποιό σας. Εξετάστε το ενδεχόμενο να φοράτε ένα ιατρικό βραχιόλι συναγερμού για να ενημερώνετε τους διασώστες έκτακτης ανάγκης ότι έχετε αλλεργία σε φάρμακα. Έχετε πάντα μαζί σας ένα αυτόματο ενέσιμο φάρμακο επινεφρίνης, σε περίπτωση που αντιμετωπίσετε την αλλεργία σας στο μέλλον. Εάν δεν το έχετε χρησιμοποιήσει εδώ και καιρό, ελέγξτε την ημερομηνία για να βεβαιωθείτε ότι δεν έχει λήξει.