Ατελής οστεογένεση: Υπάρχει ελπίδα για τη θεραπεία της;

Τι είναι η ατελής οστεογένεση;

Ένα πειραματικό φάρμακο μπορεί να βοηθήσει στην οικοδόμηση οστικής μάζας σε ορισμένους ενήλικες με μια σπάνια ασθένεια εύθραυστων οστών, σύμφωνα με μια μικρή προκαταρκτική μελέτη. Η ασθένεια ονομάζεται ατελής οστεογένεση. Προκαλείται από ελαττώματα σε ορισμένα γονίδια που εμπλέκονται στην παραγωγή κολλαγόνου – μιας βασικής πρωτεΐνης του συνδετικού ιστού του σώματος. Η ατελής οστεογένεση (ΑΟ) είναι παρούσα κατά τη γέννηση και μπορεί να αφήσει τα παιδιά με μαλακά οστά που παραμορφώνονται ή σπάνε εύκολα — αν και η σοβαρότητα της πάθησης κυμαίνεται ευρέως.

Τι προκαλεί ατελή οστεογένεση;

Ενώ οι ειδικοί γνωρίζουν τα ένοχα γονίδια που εμπλέκονται στην ατελή οστεογένεση, η νέα μελέτη υποδεικνύει έναν μηχανισμό στη διαδικασία της νόσου: την υπερδραστηριότητα σε μια πρωτεΐνη που ονομάζεται TGF-βήτα. Και όταν οι ερευνητές έκαναν έγχυση σε οκτώ ενήλικες ασθενείς ενός φαρμάκου που αναστέλλει την πρωτεΐνη αυτή, οι πέντε εμφάνισαν αύξηση της οστικής πυκνότητας. Τα ευρήματα είναι προκαταρκτικά και μένει πολλή δουλειά μέχρι να χρησιμοποιηθεί θεραπευτικά. Πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός, γιατί περισσότερο οστό δεν σημαίνει απαραίτητα και καλύτερο οστό. Αλλά η ευρύτερη ελπίδα είναι ότι με την κατανόηση των μηχανισμών της ΑΟ, μπορούν να αναπτυχθούν καλύτερες θεραπείες – ενδεχομένως με οφέλη εκτός των οστών. Δεν πρόκειται μόνο για ασθένεια των οστών, είναι ασθένεια του συνδετικού ιστού. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης, οι άνθρωποι μπορεί επίσης να υποφέρουν από ασταθείς αρθρώσεις, αδύναμους μύες, δέρμα που μελανιάζει εύκολα, απώλεια ακοής ή υπανάπτυκτους πνεύμονες.

Υπάρχει φαρμακευτική αγωγή για την ατελή οστεογένεση;

Σε αυτό το σημείο, είναι άγνωστο αν το φάρμακο που χρησιμοποιήθηκε σε αυτή τη μελέτη, το οποίο ονομάζεται fresolimumab, μπορεί να επηρεάσει αυτού του είδους τα συμπτώματα. Η ατελής οστεογένεση είναι σπάνια, καθώς εμφανίζεται σε 1 στις 10.000 έως 20.000 γεννήσεις παγκοσμίως, σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Δεν υπάρχουν φάρμακα εγκεκριμένα από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων ειδικά για τη νόσο. Αλλά τα φάρμακα για την οστεοπόρωση που ονομάζονται διφωσφονικά αποτελούν βασικό πυλώνα της θεραπείας για τα παιδιά με ατελή οστεογένεση. Τα φάρμακα μπορούν να αυξήσουν την οστική πυκνότητα των παιδιών και να τα βοηθήσουν να είναι πιο δραστήρια. Αλλά τα διφωσφονικά δεν είναι ειδικά σχεδιασμένα για την ΑΟ. Αυτό σημαίνει ότι στοχεύουν σε ένα σύμπτωμα και όχι στην ίδια τη διαδικασία της νόσου. Η ύπαρξη φαρμάκων που στοχεύουν μια “οδό” στη διαδικασία της ΑΟ θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το βασικό πρόβλημα και όχι τα συμπτώματα.

Χρειάζονται μεγαλύτερες μελέτες σε ενήλικες, για να εξεταστεί η ασφάλεια και η μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα του fresolimumab – και για να κατανοηθεί καλύτερα γιατί ορισμένοι ασθενείς μπορεί να ανταποκριθούν, ενώ άλλοι όχι.

Ποια ήταν η μεθοδολογία της έρευνας;

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Journal of Clinical Investigation, περιελάμβανε δύο μέρη. Πρώτον, οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα οστικού ιστού από μια μικρή ομάδα παιδιών με και χωρίς τη νόσο. Σε προηγούμενη έρευνα, είχε διαπιστωθεί ότι η “σηματοδότηση” του TGF-beta αυξάνεται σε εργαστηριακά ποντίκια με μια κατάσταση που μοιάζει με την ΑΟ. Ήθελαν λοιπόν να δουν αν αυτό ισχύει και στα ανθρώπινα οστά που πάσχουν από ΑΟ. Αποδείχτηκε ότι αυτό ισχύει. Στη συνέχεια, οι ερευνητές έδωσαν σε οκτώ ενήλικες ασθενείς μια εφάπαξ έγχυση fresolimumab- ενός εργαστηριακού αντισώματος που αναστέλλει τον TGF-βήτα. Το φάρμακο έχει μελετηθεί ως θεραπεία για ορισμένους καρκίνους, μεταξύ άλλων παθήσεων.

Ποια ήταν τα αποτελέσματα της έρευνας;

Στα οστά, ο TGF-beta φαίνεται να είναι ο “κύριος ενορχηστρωτής” της αναδιαμόρφωσης – της συνεχούς διαδικασίας με την οποία το παλιό οστό διασπάται και σχηματίζεται νέο οστό. Διαπίστωσαν ότι πέντε ασθενείς με πιο μέτρια ΑΟ εμφάνισαν αυξημένη οστική πυκνότητα κατά τους τρεις έως έξι μήνες μετά την έγχυση του fresolimumab. Οι υπόλοιποι τρεις ασθενείς, οι οποίοι είχαν πιο σοβαρή νόσο, δεν παρουσίασαν καμία αλλαγή ή μείωση της οστικής πυκνότητας. Προηγούμενες έρευνες σχετικά με το fresolimumab για άλλες παθήσεις έδειξαν κάποιους πιθανούς κινδύνους, όπως αιμορραγία και όγκους του δέρματος. Σε αυτή τη μελέτη, οι ασθενείς δεν είχαν σοβαρές παρενέργειες από τη μία έγχυση.

Εάν οι μελέτες σε ενήλικες αποδειχθούν θετικές, τότε το ερώτημα θα είναι εάν το φάρμακο μπορεί να ωφελήσει και τα παιδιά με ΑΟ – ενδεχομένως προστιθέμενο στα διφωσφονικά. Προς το παρόν,  οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι ερευνητές εργάζονται για την κατανόηση των μηχανισμών της νόσου και τη μετάφρασή τους σε θεραπεία. Κανείς δεν λέει ότι το fresolimumab, ή οποιοδήποτε άλλο φάρμακο, θα είναι η απάντηση σε μια πολύπλοκη ασθένεια όπως η ΑΟ. Σπάνια στην ιατρική ένα μέγεθος ταιριάζει σε όλους.