Σε περιόδους ιώσεων οι άνθρωποι συχνά αναζητούν τροφές ή συμπληρώματα διατροφής για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού τους συστήματος. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι αρκετά περίπλοκο και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, εκτός από τη διατροφή. Ωστόσο, μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα, σε συνδυασμό με έναν υγιεινό τρόπο ζωής, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον επαρκή ύπνο, την τακτική σωματική άσκηση και τα χαμηλά επίπεδα στρες, συνεισφέρει σημαντικά στην καλύτερη αντιμετώπιση λοιμώξεων και ασθενειών.

Τι είναι το ανοσοποιητικό σύστημα;

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα περίπλοκο δίκτυο με πολλά στάδια και μονοπάτια, το οποίο λειτουργεί συνεχώς για να προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό από ξένους εισβολείς, όπως βακτήρια, τοξίνες, παράσιτα, ιούς, κλπ. Το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου περιλαμβάνει δύο γραμμές άμυνας: την έμφυτη και την προσαρμοστική ανοσία.

Η έμφυτη ανοσία είναι η πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού ενάντια στους ξένους εισβολείς και επιτυγχάνεται μέσω των προστατευτικών φραγμών του σώματος, όπως το δέρμα, οι βλεννογόνοι, το στομαχικό οξύ και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που επιτίθενται σε κάθε παθογόνο που εισέρχεται στο σώμα.

Στην περίπτωση που η απειλή δεν αντιμετωπιστεί μέσω της έμφυτης ανοσίας, τότε ενεργοποιείται η προσαρμοστική ανοσία. Το επίκτητο ή προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα αποτελείται από εξειδικευμένα κύτταρα και πρωτεΐνες, οι οποίες στοχεύουν στο συγκεκριμένο παθογόνο. Επιπλέον, το προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα έχει την ικανότητα να «θυμάται» το παθογόνο, με αποτέλεσμα να μπορεί να δράσει ταχύτερα και αποτελεσματικότερα για την αντιμετώπισή του, σε περίπτωση που το ξανασυναντήσει.

Μπορεί η διατροφή να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα;

Αρκετές μελέτες δείχνουν πως η διατροφή ενός ανθρώπου μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό του σύστημα, μέσω επιρροής του μικροβιώματος, της λειτουργίας του εντερικού φραγμού, των φλεγμονωδών διεργασιών και της δράση των λευκών αιμοσφαιρίων.

Ορισμένες δίαιτες και μεμονωμένα τρόφιμα έχουν συσχετιστεί με την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων ασθενειών, αλλεργίας και μειωμένης ανοσολογικής απόκρισης. Για παράδειγμα, η δυτικού τύπου διατροφή τείνει να περιέχει υψηλά επίπεδα κορεσμένων λιπαρών, πρόσθετων σακχάρων, αλατιού και εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων, τα οποία έχουν συνδεθεί με τον αυξημένο κίνδυνο φλεγμονής και τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού, που οδηγούν στην ανάπτυξη ασθενειών όπως ο σακχαρώδης διαβήτης.

Επιπλέον, οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε πρόσθετα σάκχαρα και επεξεργασμένους υδατάνθρακες μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται διάφορες πεπτικές διαταραχές. Εκτός από αυτό όμως, τα βακτήρια του εντέρου παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα η διατήρηση της ισορροπίας τους στο έντερο να είναι εξαιρετικά σημαντική για την καλή υγεία.

Αντιθέτως, δίαιτες πλούσιες σε λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, όσπρια και θαλασσινά, που δεν περιέχουν εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή και να ενισχύουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η ανεπαρκής πρόσληψη ορισμένων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, όπως η βιταμίνη D, ο ψευδάργυρος και η βιταμίνη C, μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ποια είδη διατροφής βοηθούν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος;

Σύμφωνα με μελέτες, η μεσογειακή διατροφή, η οποία είναι πλούσια σε λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως, ελαιόλαδο και άλλες υγιεινές τροφές, μπορεί να μειώσει τους δείκτες φλεγμονής, να ευνοήσει τα «καλά» βακτήρια του εντέρου και να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων ασθενειών.

Γενικότερα, οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες προάγουν την παραγωγή λιπαρών οξέων βραχείας αλυσίδας (SCFAs), τα οποία αποτελούν τελικά προϊόντα της βακτηριακής ζύμωσης στο έντερο και έχουν σημαντικά οφέλη για την υγεία. Συγκεκριμένα, τα ευεργετικά αυτά λιπαρά οξέα βελτιώνουν τη λειτουργία του εντερικού επιθηλιακού φραγμού, ο οποίος παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην προστασία από τους παθογόνους μικροοργανισμούς και σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε υγιεινά λιπαρά, φυτικές ίνες, βιταμίνες, πρωτεΐνη, μέταλλα και άλλες ευεργετικές φυτικές ενώσεις βοηθά σε σημαντικό βαθμό στη μείωση της συστηματικής φλεγμονής, προαγωγή της ισορροπίας της εντερικής μικροχλωρίδας, μείωση του οξειδωτικού στρες και της κυτταρικής βλάβης, καθώς και βελτίωση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα και της ευαισθησίας στην ινσουλίνη. Όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι εξαιρετικά σημαντικοί για την υγιή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Τέλος, η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά, όπως η βιταμίνη D, ο ψευδάργυρος και η βιταμίνη C, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη βελτίωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και μείωση του κινδύνου ασθένειας.