Τι είναι η κοιλιοκάκη;

Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση ασθένεια του πεπτικού συστήματος που σχετίζεται με την μη φυσιολογική απόκριση του οργανισμού στη γλουτένη. Το ανοσοποιητικό σύστημα δεν αντιδρά με σωστό τρόπο στην παρουσία γλουτένης στο έντερο, προκαλώντας μια αυτοάνοση απόκριση που βλάπτει το λεπτό έντερο. Τα βραχυχρόνια συμπτώματα της κοιλιοκάκης περιλαμβάνουν πρήξιμο και πόνο στο στομάχι, ναυτία, διάρροια και δυσκοιλιότητα, ενώ μακροπρόθεσμα η κοιλιοκάκη μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση, να δημιουργήσει προβλήματα στο νευρικό σύστημα και να επηρεάσει την αναπαραγωγική ικανότητα.

Οι επιστήμονες θεωρούν πως η εμφάνιση της κοιλιοκάκης έχει κληρονομική βάση, καθώς τα ευρήματά τους δείχνουν ότι συγκεκριμένες ομάδες γονιδίων και αυτοαντισωμάτων, τα οποία είναι κληρονομήσιμα, ευθύνονται για την πρόκλησή της. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι πιθανότατα η κοιλιοκάκη επηρεάζεται και από άλλους, μη γενετικούς παράγοντες. Έτσι μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι ορισμένοι άνθρωποι, παρόλο που έχουν προδιάθεση λόγω οικογενειακού ιστορικού, δεν εμφανίζουν ποτέ κοιλιοκάκη.

Νέες έρευνες υποστηρίζουν πως υπάρχει σύνδεση μεταξύ της έκθεσης σε ανθεκτικούς οργανικούς ρύπους και της κοιλιοκάκης στους νέους.

Τι είναι οι ανθεκτικοί οργανικοί ρύποι;

Οι ανθεκτικοί οργανικοί ρύποι συναντώνται σε ποικίλους τομείς της καθημερινής ζωής. Χρησιμοποιούνται ως επιβραδυντικά φλόγας σε έπιπλα, ηλεκτρονικές συσκευές, απορρυπαντικά, φυτοφάρμακα και αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη. Λόγω της αποδεδειγμένης επίδρασής τους στην ανθρώπινη υγεία αλλά και στο περιβάλλον, έχουν σταδιακά αρχίσει να αποσύρονται από την αγορά. Όμως, η αδυναμία των ανθεκτικών ρύπων να διασπαστούν τους κάνει να παραμένουν στο περιβάλλον, δημιουργώντας εξελισσόμενα προβλήματα στην υγεία. Όσον αφορά τον ανθρώπινο οργανισμό, διαταράσσουν τα επίπεδα των ορμονών και την ορθή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης ενός αυτοάνοσου νοσήματος.

Πώς οι ανθεκτικοί οργανικοί ρύποι επιδεινώνουν τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης;

Για τον συσχετισμό των οργανικών ρύπων και της κοιλιοκάκης, διεξήχθη μια έρευνα στο νοσοκομείο παίδων Langone Hassenfeld του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Οι συμμετέχοντες ήταν κάτω των 21 ετών, ελέγχονταν τακτικά για την εμφάνιση κοιλιοκάκης και ακολουθούσαν δίαιτα που περιείχε γλουτένη. Από τους 88 συμμετέχοντες, οι 30 διαγνώστηκαν με κοιλιοκάκη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι έπασχαν από κοιλιοκάκη είχαν μεγαλύτερη συγκέντρωση οργανικών ρύπων στο αίμα τους σε σχέση με όσους δεν έπασχαν, με ένα μεγάλο ποσοστό να προέρχεται από φυτοφάρμακα. Διαπίστωσαν επίσης ότι το φύλο ίσως αποτελεί καθοριστικό παράγοντα, καθώς οι γυναίκες είχαν 8 φορές περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από κοιλιοκάκη αν στο αίμα τους εντοπιζόταν υψηλή συγκέντρωση οργανικών ρύπων, και 5 με 9 φορές περισσότερες πιθανότητες αν στο αίμα τους εντοπίζονταν χημικές ουσίες από αντικολλητικά σκεύη. Από την άλλη πλευρά, άντρες με υψηλή συγκέντρωση οργανικών ρύπων είχαν διπλάσιες πιθανότητες να διαγνωστούν με κοιλιοκάκη σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν οργανικούς ρύπους στο αίμα τους.

Ωστόσο, οι μηχανισμοί με τους οποίους οι οργανικοί ρύποι προκαλούν την εμφάνιση κοιλιοκάκης δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητοί. Βέβαια, έρευνες σε ποντίκια που εξέτασαν τις ενδοκρινικές διαταραχές χημικών ουσιών πιθανώς συμβάλουν στην αποκωδικοποίηση των μηχανισμών αυτών. Μια από τις έρευνες αυτές έδειξε ότι η έκθεση σε πολυχλωριωμένα διφαινύλια, που χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα χρωμάτων, συσχετίστηκε με διαταραχές στους συνδέσμους του επιθηλίου του εντέρου. Όλες οι προαναφερθείσες χημικές ουσίες οδηγούν το έντερο σε μια κατάσταση κατά την οποία τα γονίδια που ευθύνονται για την εμφάνιση της κοιλιοκάκης προκαλούν ανοσοαπόκριση.

Οι οργανικοί ρύποι, επιπλέον, ενισχύουν την ανοσοαπόκριση όταν η γλιαδίνη, μια πρωτεΐνη που αποτελεί τμήμα της γλουτένης, διαπεράσει το έντερο, λόγω του ότι προσδένονται σε υποδοχείς οιστρογόνων. Οι υποδοχείς οιστρογόνων βρίσκονται σε όλους τους τύπους κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος και επιτρέπουν στα οιστρογόνα να μεταβάλλουν τον αριθμό, τον τύπο και τη λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Συνεπώς, οι επιβλαβείς χημικές ουσίες μπορούν με αυτό τον τρόπο να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν ποικίλα αυτοάνοσα νοσήματα. Επίσης, είναι πιθανό οι οργανικοί ρύποι να παίζουν ρόλο στη διαφοροποίηση μεταξύ ασυμπτωματικών και συμπτωματικών πασχόντων, καθώς και στη σοβαρότητα της εντερικής φλεγμονής που αναπτύσσουν όσοι πάσχουν από κοιλιοκάκη.

Παρόλο που το δείγμα της έρευνας ήταν σχετικά μικρό, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπάρχει όντως συσχέτιση μεταξύ των οργανικών ρύπων και της εμφάνισης κοιλιοκάκης. Φυσικά, απαιτείται περισσότερη έρευνα γύρω από αυτό τη ζήτημα, προκειμένου να καθοριστούν ακριβώς οι παράγοντες που επιδεινώνουν την κοιλιοκάκη και να βρεθεί ο ακριβής ρόλος των οργανικών ρύπων στο φαινόμενο αυτό. Με αυτό τον τρόπο, θα επιταχυνθεί η ανάπτυξη μιας θεραπείας για την κοιλιοκάκη, αφού η μόνη τρέχουσα θεραπεία συνίσταται στην απουσία της γλουτένης από τη δίαιτα.