Είναι γνωστό ότι η μοναχικότητα και η κοινωνική απομόνωση τροφοδοτούν τη γνωστική εξασθένηση και προαγγέλουν την εκδήλωση άνοιας, ενώ αντιθέτως η κοινωνικοποίηση εμποδίζει την εμφάνισή της. Επίσης, έρευνες δείχνουν ότι η σωματική άσκηση, οι δραστηριότητες που ενισχύουν τη γνωστική λειτουργία και η ακολούθηση μιας υγιεινής, μεσογειακής διατροφής μειώνουν τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης.

Πρόσφατη κλινική έρευνα μελέτησε τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνικές επαφές και ο τρόπος ζωής επιδρούν στις γνωστικές ικανότητες στο διάστημα μιας πενταετίας. O Ming Wen, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα και επικεφαλής της εν λόγω έρευνας, δήλωσε έκπληκτος πως ορισμένα άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή εμφάνισαν ξανά φυσιολογικές γνωστικές δεξιότητες μετά το πέρας των 5 χρόνων.

Η έρευνα εστίασε στον τρόπο με τον οποίο τα διάφορα επίπεδα κοινωνικής δραστηριότητας σχετίζονται με προβλήματα μνήμης και ορθής σκέψης κατά την ήπια γνωστική διαταραχή, η οποία είναι συχνά προάγγελος της άνοιας. Οι ερευνητές εντόπισαν ότι τα άτομα που έπασχαν από τη διαταραχή αυτή αλλά διατηρούσαν υψηλά επίπεδα κοινωνικής δραστηριότητας είχαν υψηλότερες πιθανότητες να έχουν και υγιή εγκέφαλο. Από όλους τους παράγοντες που εξετάστηκαν, βρέθηκε ότι η κοινωνικοποίηση ήταν ο μοναδικός προγνωστικός παράγοντας που είχε ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση της φυσιολογικής γνωστικής λειτουργίας κατά το τέλος της έρευνας.

Η πορεία της κλινικής μελέτης

Για τις απαιτήσεις της μελέτης, οι ερευνητές συγκέντρωσαν δεδομένα από τα χρονικά διαστήματα 2010-2011 και 2015-2016 από το Εθνικό Πρόγραμμα Κοινωνικής Ζωής, Υγείας και Γήρανσης (NSHAP) των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην έρευνα συμμετείχαν 2,192 άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας Αμερικάνικης υπηκοότητας. Οι συμμετέχοντες αρχικά υποβλήθηκαν σε αξιολόγηση της γνωστικής τους λειτουργίας με τη χρήση ειδικών εργαλείων, με τη βοήθεια του οποίου κατατάσσονται σε “φυσιολογικοί”, με ήπια γνωστική λειτουργία ή με αρχή άνοιας.

Η κοινωνικοποίηση κάθε ατόμου αξιολογήθηκε με τη βοήθεια ερωτηματολογίων, στα οποία συμπεριλήφθηκε ο εθελοντισμός, η συμμετοχή σε οργανωμένες ομαδικές συναντήσεις και η επαφή με φίλους και συναδέλφους. Ο τρόπος ζωής των συμμετεχόντων αποτέλεσε έναν εξίσου σημαντικό παράγοντα προς εξέταση. Συγκεκριμένα, οι πτυχές της καθημερινότητας που έπαιξαν ρόλο στην έρευνα ήταν το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και η έντονη σωματική άσκηση. Επιπλέον, οι ερευνητές έλαβαν υπόψη και ένα πλήθος από δημογραφικούς παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο και το εισόδημα του κάθε συμμετέχοντα.

Εξετάζοντας τα δεδομένα του 2015-2016 χωρίς να τα συγκρίνουν με τα παλαιότερα δεδομένα, η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι η επαρκής κοινωνικοποίηση, η διακοπή του καπνίσματος και η κατανάλωση αλκοόλ συσχετίστηκαν σε μεγάλο βαθμό με τις φυσιολογικές γνωστικές λειτουργίες. Έπειτα, η ομάδα μελέτησε τα δεδομένα ανθρώπων που είχαν διαγνωστεί με ήπια γνωστική διαταραχή στην πρώτη περίοδο συλλογής δεδομένων (2010-2011). Οι συμμετέχοντες με υψηλότερα επίπεδα κοινωνικοποίησης, όταν επανεξετάστηκαν, εμφάνισαν βελτιωμένη γνωστική λειτουργία σε σχέση με τους συμμετέχοντες που δεν είχαν κοινωνικοποιηθεί επαρκώς. Επίσης, βρέθηκε ότι κανένας άλλος παράγοντας του τρόπου ζωής δεν επηρέασε σε σημαντικό βαθμό την γνωστική λειτουργία.

Πώς η κοινωνικοποίηση επιδρά θετικά στην καλή υγεία του εγκεφάλου;

Ως προς το τι προκαλεί τελικά την εξασθένηση της γνωστικής ικανότητας, οι ειδικοί έχουν καταλήξει στο ότι η έκπτωση της μνήμης οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων, μεταξύ των οποίων η γήρανση, η γενετική προδιάθεση και ο τρόπος ζωής. Παράλληλα, η επιστημονική κοινότητα γνωρίζει ότι η κοινωνικοποίηση, ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες, είναι ουσιώδης για την καλή υγεία του εγκεφάλου. Όμως πώς η κοινωνικοποίηση συμβάλλει στη διατήρηση των γνωστικών ικανοτήτων;

Κάθε κοινωνική επαφή περιλαμβάνει τόσο την ενεργή αλληλεπίδραση όσο και την επεξεργασία πληροφοριών, ενώ βελτιώνει την ψυχική αλλά και σωματική υγεία, αποτελώντας έτσι το έναυσμα της γνωστικής λειτουργίας. Οι κοινωνικές επαφές απαιτούν τη χρήση πολύπλοκων νευρωνικών δικτύων για να διατηρηθούν- όλα εκείνα τα ονόματα και τα γεγονότα των διαπροσωπικών μας σχέσεων που πρέπει να θυμόμαστε αποτελούν γυμναστική για τον εγκέφαλο. Ευρήματα προηγούμενων μελετών έχουν μάλιστα δείξει ότι η υψηλή κοινωνικοποίηση συνδέεται ισχυρά με το αυξημένο προσδόκιμο ζωής.

Στο τέλος της κλινικής μελέτης, οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι τόσο ο τρόπος ζωής όσο και η κοινωνικοποίηση επηρεάζουν σημαντικά τη γνωστική λειτουργία, ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες. Ωστόσο, η ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων φαίνεται ότι με το πέρασμα του χρόνου είναι καταλυτική για τη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας στα άτομα που πάσχουν από ήπια γνωστική διαταραχή.

Φυσικά, η συγκεκριμένη έρευνα είχε αρκετούς περιορισμούς που πιθανόν να επηρεάζουν την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα, το δείγμα του αμερικάνικου πληθυσμού που μελετήθηκε ενδεχομένως να είναι αντιπροσωπευτικό και για άλλους πληθυσμούς. Απαιτείται, όμως, περαιτέρω έρευνα πάνω σε αυτό τον τομέα ώστε να εξακριβωθεί η σχέση μεταξύ γνωστικής λειτουργίας και κοινωνικοποίησης.