Οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης αντανακλούν το πόση προσπάθεια καταβάλλει η καρδιά για να οξυγονώσει το σώμα και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι αρτηρίες. Όταν ένας άνθρωπος ασκείται έντονα, η καρδιά του εργάζεται πιο εντατικά για να μπορέσει να καλύψει την αυξημένη ζήτηση οξυγόνου στο σώμα. Με κάθε χτύπο της καρδιάς, το αίμα ωθείται στις αρτηρίες, αναγκάζοντας τα τοιχώματα τους να επεκτείνονται σαν μια ελαστική ζώνη. Όταν η ροή του αίματος μειωθεί, η καρδιά επανέρχεται στον κανονικό της ρυθμό και οι αρτηρίες επιστρέφουν στο κανονικό τους σχήμα. Όσο πιο ελαστικά είναι τα αιμοφόρα αγγεία, τόσο πιο εύκολα προωθείται το αίμα μέσα τους και η καρδιά πιέζεται λιγότερο. Ωστόσο, οι αρτηρίες που είναι άκαμπτες συσσωρεύουν μέσα τους πλάκα, πράγμα που αυξάνει την αρτηριακή πίεση και πιέζει την καρδιά (γιατί το αίμα δυσκολεύεται να περάσει από μέσα τους), οδηγώντας μακροπρόθεσμα σε υπέρταση και άλλες επιπλοκές.

Γιατί είναι σημαντικό να μετράμε την αρτηριακή μας πίεση;

Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί είναι τόσο σημαντική η μέτρηση της αρτηριακής σας πίεσης; Η απάντηση στο εν λόγω ερώτημα είναι πολύ απλή. Συγκεκριμένα, οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης δίνουν στον γιατρό μια εικόνα για το πώς λειτουργεί το κυκλοφορικό σας σύστημα. Οι αυξημένοι αριθμοί των μετρήσεων, δείχνουν ότι η καρδιά καταβάλλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να  αντλήσει την ποσότητα του αίματος που χρειάζεται το σώμα. Αυτή η επιπλέον προσπάθεια, μακροπρόθεσμα, μπορεί να οδηγήσει σε συμπύκνωση του καρδιακού μυ, σε καρδιακή, νεφρική και εγκεφαλική βλάβη. Επιπρόσθετα, η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να προκαλέσει βλάβη στις αρτηρίες, ενώ το αδιάκοπο χτύπημα του αίματος στα τοιχώματα των αρτηριών οδηγεί σε συσσώρευση χοληστερίνης, η οποία μειώνει τη ροή του αίματος και κάλλιστα μπορεί να προκαλέσει καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή νεφρική ανεπάρκεια.

Πώς ρυθμίζεται η αρτηριακή πίεση από το ίδιο το σώμα;

Η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας και αυτό είναι φυσιολογικό. Το βράδυ, κατά τη διάρκεια του ύπνου, η αρτηριακή πίεση είναι συνήθως χαμηλότερη, καθώς το σώμα έχει λιγότερες απαιτήσεις παροχής αίματος, ενώ το πρωί, με το που ξυπνάτε, η αρτηριακή πίεση αρχίζει να αυξάνεται, γιατί το σώμα χρειάζεται να οξυγονωθεί περισσότερο για να κινηθεί. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται σημαντικά, γιατί η καρδιά καλείται να αντλήσει περισσότερο αίμα και θρεπτικά συστατικά στους μυς του σώματος. Πέραν, από αυτές τις φυσιολογικές διακυμάνσεις, το ίδιο το σώμα μπορεί να ρυθμίσει την αρτηριακή πίεση μέσα σε λίγα λεπτά, μέσω πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων μεταξύ του κεντρικού νευρικού συστήματος, των ορμονών και των ουσιών που παράγονται στα αιμοφόρα αγγεία.

Ειδικότερα, τα νευρικά κύτταρα του σώματος που ανιχνεύουν την πίεση στο καρδιαγγειακό σύστημα (βαρηορηγορητικά κύτταρα), παρακολουθούν συνεχώς την αρτηριακή πίεση και όταν διαπιστώσουν ότι είναι πολύ υψηλή ή πολύ χαμηλή, αναμεταδίδουν αυτές τις πληροφορίες στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, το οποίο πυροδοτεί μια αλυσίδα συμβάντων που έχουν σχεδιαστεί για την αποκατάσταση της αρτηριακής πίεσης σε κανονικά επίπεδα.

Επιπρόσθετα, το εσωτερικό τοίχωμα των αιμοφόρων αγγείων, γνωστό ως ενδοθήλιο, παίζει βασικό ρόλο στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, εκκρίνοντας μια δόση ουσιών που αλληλεπιδρούν με το αίμα που κυκλοφορεί και το κυτταρικό στρώμα που υπάρχει κάτω από αυτό.

Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικά για την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης είναι τα αγγειοδιασταλτικά (νιτρικό οξείδιο και προστακυκλίνη) και τα αγγειοσυσταλτικά (αγγειοτενσίνη ΙΙ και ενδοθηλίνη-1). Αυτοί οι χημικοί αγγελιοφόροι διατάζουν τα αιμοφόρα αγγεία να διευρυνθούν ή να περιοριστούν, ανάλογα με τις ανάγκες ροής αίματος που έχει το σώμα ανά λεπτό.  Σημειώνεται ότι όσο η αρτηριακή πίεση βρίσκεται στο κανονικά επίπεδα, τα υγιή αγγεία τείνουν να είναι διασταλμένα (ευρεία).

Τι σημαίνουν οι αριθμοί στις μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης;

Η πίεση του αίματος μετριέται σε χιλιοστόμετρα υδραργύρου (mm Hg). Ο ανώτερος αριθμός, ή αλλιώς η συστολική πίεση, είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς φεύγει από την καρδιά για να μεταβεί στα ζωτικά όργανα του σώματος. Ο κατώτερος αριθμός ή αλλιώς η διαστολική πίεση, είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών όταν η καρδιά ξεκουράζεται και γεμίζει ξανά με αίμα (η πίεση που καταγράφεται ανάμεσα στους χτύπους της καρδιάς).

Πότε η αρτηριακή πίεση θεωρείται φυσιολογική;

Η αρτηριακή πίεση που είναι κάτω από 120/80 mm Hg, θεωρείται φυσιολογική. Για να διατηρήσετε την πίεση σας σε φυσιολογικά επίπεδα ακολουθείστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, ο οποίος θα περιλαμβάνει:

• Άσκηση
• Απώλεια βάρους εάν χρειάζεται
• Ελάχιστη κατανάλωση αλατιού
• Υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
• Ελάχιστη κατανάλωση αλκοόλ

Πότε η αρτηριακή πίεση θεωρείται χαμηλή;

Όταν η συστολική πίεση είναι κάτω από 120 και η διαστολική κάτω από 80, τότε η αρτηριακή πίεση θεωρείται χαμηλή (υπόταση). Σημειώνεται ότι ο κίνδυνος καρδιακής νόσου αυξάνεται όταν η πίεση είναι χαμηλότερη από 115/75 mm Hg. Επιπρόσθετα, εάν παρατηρήσετε ότι η πίεση σας πέφτει δραματικά όταν σηκώνεστε, τότε ενδεχομένως να πάσχετε από ορθοστατική υπόταση, κατά την οποία το αίμα που φτάνει στον εγκέφαλο μειώνεται για μικρό χρονικό διάστημα, προκαλώντας ζάλη και θολή όραση.

Πότε η αρτηριακή πίεση θεωρείται υψηλή;

• Υπέρταση: Όταν η συστολική πίεση είναι 120 – 129 και η διαστολική πίεση είναι μικρότερη από 80, τότε η αρτηριακή πίεση θεωρείται αυξημένη. Για να διαπιστώσετε αν πάσχετε από υπέρταση επισκεφτείτε τον γιατρό σας, ο οποίος για να κάνει διάγνωση θα πραγματοποιήσει μετρήσεις σε δυο διαφορετικές χρονικές περιόδους. Για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, συνήθως συνιστώνται μόνο αλλαγές στον τρόπο ζωής, εάν δεν υπάρχουν υποκείμενες καταστάσεις υγείας.
• Υπέρταση σταδίου 1: Υπέρταση σταδίου 1 έχετε όταν η συστολική σας πίεση είναι 130-139 ή η διαστολική σας πίεση είναι 80-89 ή και τα δύο. Αν δεν πάσχετε από άλλες ασθένειες, όπως καρδιακή νόσο, διαβήτη, νεφρική νόσο και δεν έχετε ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, τότε ο γιατρός σας θα σας συστήσει αλλαγές στον τρόπο ζωής σας και θα σας συνταγογραφήσει το κατάλληλο φάρμακο. Σημειώνεται, ότι αρχικά θα σας αφήσει να δοκιμάσετε να διαχειριστείτε την αρτηριακή σας πίεση μόνο με αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, για 2-3 μήνες, ώστε να διαπιστωθεί εάν μπορεί να αποφευχθεί η φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, εάν αυτό δεν καταστεί εφικτό, τότε θα σας συνταγογραφήσει το φάρμακο που ενδείκνυται για την περίπτωσή σας.
• Υπέρταση σταδίου 2: Υπέρταση σταδίου 2 έχετε όταν η συστολική σας πίεση είναι τουλάχιστον 140 mm Hg ή η διαστολική σας τουλάχιστον 90 mm Hg ή και τα δύο. Σε αυτή την περίπτωση, εκτός από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει τουλάχιστον 2 φάρμακα.

Συμπερασματικά

Να θυμάστε ότι ανεξάρτητα από τις μετρήσεις της αρτηριακής σας πίεσης, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, η άσκηση και ο υγιεινός τρόπος διατροφής, θα πρέπει πάντα να αποτελούν τη βάση της θεραπείας σας.