Ορμονική θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων

Κάποιες φορές, τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής μπορεί να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται παρενέργειες που δυσχεραίνουν την καθημερινότητα του ασθενούς, όπως μικρά κενά μνήμης ή ανικανότητα συγκέντρωσης, αλλά μπορεί ακόμα και να αυξάνουν το ρίσκο υποτροπίασης ενός υποκείμενου νοσήματος. Αυτό ακριβώς το πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, οι οποίοι καλούνται να λάβουν ορμονική θεραπεία, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν και καρδιαγγειακά προβλήματα.

Ποια θεραπεία ακολουθείται για τον καρκίνο του προστάτη όταν έχει δοκιμαστεί η χημειοθεραπεία ή/και ορχεκτομή;

Όταν ο καρκίνος του προστάτη δεν παρουσιάζει βελτίωση ύστερα από εγχείρηση ή χημειοθεραπεία, και φαίνεται να επανέρχεται ή παρατηρείται μετάσταση, η επόμενη στρατηγική προσέγγιση που προτείνουν οι γιατροί είναι η ορμονική θεραπεία, συγκεκριμένα η θεραπεία στέρησης ανδρογόνων (ADT). Τα ανδρογόνα είναι οι ορμόνες που οφείλονται για την ανάπτυξη φυλετικών χαρακτηριστικών στους άνδρες όπως η αυξημένη τριχοφυΐα, και η ανάπτυξη και λειτουργία των γενετικών τους οργάνων. Παράγονται πρωταρχικά από τους όρχεις και σε μικρότερο ποσοστό από τα επινεφρίδια, με το πιο κοινό ανδρογόνο να είναι η τεστοστερόνη.

Πώς αντιδρούν τα καρκινικά κύτταρα στην ADT θεραπεία;

Τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη μπορεί να είναι ανθεκτικά ή ευαίσθητα (ορμονοεξαρτώμενα) στις ορμόνες. Εκείνα που είναι ορμονοεξαρτώμενα, ύστερα από θεραπεία στέρησης ανδρογόνων (ADT) παρατηρείται συρρίκνωση αυτών των κυττάρων, ανακάμπτοντας την ταχύτητα ανάπτυξης του καρκίνου. Σε ασθενείς με μεταστατική νόσο μάλιστα, μπορεί να είναι αποτελεσματική για πολλά χρόνια, δεν αποτελεί όμως θεραπεία ίασης, και η αποτελεσματικότητα της αυξάνεται όταν εφαρμόζεται παράλληλα με ορχεκτομή ή ενέσεις LH-RH αναλόγων.

Ποιες είναι οι παρενέργειες της ADT θεραπείας;

Το πρόβλημα με την ορμονοθεραπεία είναι πως αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων στους άνδρες, ακόμα περισσότερο φυσικά στους ηλικιωμένους ασθενείς που έχουν ιστορικό καρδιαγγειακού επεισοδίου.  Παρότι δεν γνωρίζουμε ακριβώς τον μηχανισμό πίσω από αυτό το φαινόμενο, φαίνεται πως η ραγδαία πτώση της τεστοστερόνης των ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπείες για τον καρκίνο του προστάτη (αμφοτερόπλευρη ορχεκτομή, ορμονοθεραπεία) αυξάνει σταδιακά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Ποιες δραστικές ουσίες αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων;

Τον Μάρτιο του 2016 ξεκίνησε μια παγκόσμιας κλίμακας έρευνα με ερευνητικές ομάδες που περιλάμβαναν ουρολόγους, ογκολόγους και καρδιολόγους, προκειμένου να εξετάσουν μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ 2 φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην ορμονοθεραπεία στον καρκίνο του προστάτη με την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων στους ασθενείς. Το 1^ο φάρμακο έχει ως δραστική ουσία την λευπρορελίνη (Lupron), ένα συνθετικό ανάλογο του φυσικού υποθαλαμικού εκλυτικού παράγοντα LHRH. Αποτέλεσμα της δράσης αυτής της ουσίας είναι η καταστολή της παραγωγής των ορμονών από τους όρχεις, συμπεριλαμβανομένου της τεστοστερόνης. Το 2^ο φάρμακο που εξετάστηκε έχει ως δραστική ουσία την δεγαρελίξη, ένας εκλεκτικός ανταγωνιστής της ορμόνης που διεγείρει την έκλυση των γοναδοτροπινών (GnRH), όπου μέσω ενός καταρράκτη αντιδράσεων μειώνει και την έκλυση της τεστοστερόνης από τους όρχεις.

Η ομάδα των ασθενών που συμμετείχαν τελικά στην έρευνα ήταν 545 άνδρες, με καρκίνο του προστάτη και ιστορικό καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπου για έναν χρόνο ακολούθησαν ADT θεραπεία. Η πλειοψηφία αυτών των ατόμων λάμβαναν κάποια αγωγή για τα καρδιαγγειακά τους προβλήματα, όπως στατίνες και β-αδρενεργικούς αποκλειστές. Οι ερευνητές δεν κατέληξαν σε κάποιο συμπέρασμα, καθώς το δείγμα ατόμων που συμμετείχε δεν ήταν αρκετά μεγάλο και κάποιους από τους συμμετέχοντες άλλαξαν την ορμονοθεραπεία που ακολουθούσαν λόγω νέων φαρμακευτικών αγωγών που προέκυψαν.

Κατεγράφησαν 15 θάνατοι από καρδιαγγειακά επεισόδια ή θανάτους στην ομάδα των ανδρών που λάμβαναν φαρμακευτική αγωγή με δεγαρελίξη και 11 επεισόδια στην ομάδα που λάμβανε λευπρορελίνη. Οι διαφορές όμως δεν ήταν στατιστικά σημαντικές ανάμεσα στις 2 ομάδες. Μια σημαντική επισήμανση που έκαναν οι ειδικοί γιατροί που συμμετείχαν στην έρευνα, είναι το αυξημένο ρίσκο των ανδρών που λαμβάνουν τέτοιου είδους θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη, όσον αφορά μελλοντικά καρδιαγγειακά προβλήματα. Όταν ο καρκίνος του προστάτη είναι σε προχωρημένο στάδιο, τότε τα οφέλη μιας ορμονοθεραπείας είναι πολλά περισσότερα από το ρίσκο για καρδιαγγειακά επεισόδια. Σε ασθενείς όμως όπου ο καρκίνος βρίσκεται σε πρωταρχικά στάδια, δεν είναι ακόμα σίγουρο κατά πόσο μια ορμονοθεραπεία θα τους ωφελήσει αρκετά. Όποια και αν είναι η περίπτωση, είναι σημαντικό ο ασθενής να ελέγχει συχνά την υγεία της καρδιάς του και να ενημερωθεί για ύποπτα συμπτώματα που θα πρέπει να παρακολουθεί, για να προληφθεί ένα σοβαρό καρδιαγγειακό επεισόδιο.