Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) του πνεύμονα, είναι μια μορφή καρκίνου του πνεύμονα. Υπάρχουν δύο τυποι καρκίνου του πνεύμονα και συγκεκριμένα ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (SCLC) και ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (NSCLC). Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα ανήκει στον δεύτερο τύπο, δηλαδή θεωρείται μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα. Πρόκειται για έναν τύπο καρκίνου που επηρεάζει κυρίως του άνδρες και προκαλείται κατά κύριο λόγο από το κάπνισμα. (Μικροκυτταρικός Καρκίνος του Πνεύμονα: Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου)

Σε τι διαφέρει το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα από τα άλλα καρκινώματα του πνεύμονα;

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα ξεκινά από τους ιστούς που καλύπτουν τα περάσματα του αέρα στους πνεύμονες, τα οποία ονομάζονται βρόγχοι και τείνει να αναπτύσσεται πιο αργά από άλλες μορφές καρκίνου του πνεύμονα.

Επιπρόσθετα, νοουμένου ότι επηρεάζει μεγαλύτερους ιστούς των πνευμόνων, προκαλεί νωρίτερα συμπτώματα από ότι άλλοι καρκίνοι του πνεύμονα. Ωστόσο, αφού αναπτύσσεται αργά, τείνει να διαγιγνώσκεται όταν ήδη βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. (Καρκίνος πνεύμονα: Η διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού αυξάνει τον κίνδυνο)

Ποια συμπτώματα χαρακτηρίζουν το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα;

Τα βασικότερα συμπτώματα του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος είναι:

• Έντονος και επίμονος βήχας
• Συριγμός
• Πόνος στο στήθος
• Απώλεια όρεξης
• Βήχας με αίμα
• Δυσκολία στην κατάποση
• Αναπνευστικές δυσκολίες
• Πυρετός
• Βραχνάδα στη φωνή
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Κόπωση

Ποιες είναι οι βασικότερες αιτίες του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος;

Η βασικότερη αιτία του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος είναι το κάπνισμα. Έρευνες δείχνουν ότι έως και το 91% των ακανθοκυτταρικών καρκινωμάτων του πνεύμονα αποδίδονται στο κάπνισμα, με τον κίνδυνο να αυξάνεται ανάλογα με το πόσο καπνίζει ο ασθενής στην καθημερινότητά του. (Πώς τα καρκινικά κύτταρα του πνεύμονα αποφεύγουν την επίθεση του ανοσοποιητικού;)

Πέραν από το κάπνισμα, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ακανθοκυτταρικού καρκινώματος όπως:

• Έκθεση στο ροδάνιο (στο σπίτι)
• Έκθεση στο καύσιμο ντίζελ (σε εργασιακό περιβάλλον)
• Έκθεση σε τοξικές αναθυμιάσεις
• Έκθεση στον αμίαντο
• Έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες
• Έκθεση σε μολυσμένο αέρα
• Γενετική (υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ότι το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται σε μέλη οικογενειών με καρκίνο του πνεύμονα)

Πώς γίνεται διάγνωση ακανθοκυτταρικού καρκινώματος;

Ο γιατρός μπορεί να υποψιαστεί ότι ο ασθενής που έχει μπροστά του έχει καρκίνο του πνεύμονα με βάση τα συμπτώματά του, αν καπνίζει, αν είναι παθητικός καπνιστής ή αν εκτίθεται στον αμίαντο και άλλους καρκινογόνους και τοξικούς παράγοντες. (Μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει με έναν πνεύμονα;)

Για να κάνει διάγνωση, θα προβεί στις ακόλουθες εξετάσεις:

• Ακτινογραφία θώρακος
• Μαγνητική τομογραφία (MRI)
• Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET)

Αν μετά τις πιο πάνω εξετάσεις υπάρξουν ενδείξεις καρκίνου, θα πραγματοποιηθούν περεταίρω εξετάσεις όπως:

• Εξέταση δείγματος πτυέλων: Η βλέννα του βήχα ελέγχεται για καρκινικά κύτταρα.
• Βιοψία: Εργαστηριακή εξέταση δείγματος πνευμονικού ιστού για καρκινικά κύτταρα.
• Βρογχοσκόπηση: Εξέταση πνευμόνων μέσω ενός οργάνου (σωλήνα) με κάμερα στην άκρη, το οποίο περνάει από το λαιμό στους πνεύμονες, αναζητώντας σημάδια καρκίνου. Με το ίδιο όργανο, κατά τη διάρκεια της ίδια διαδικασίας, μπορεί να αφαιρεθεί ιστός για βιοψία.
• Μεσοθωρακοσκόπηση: Διαδικασία κατά την οποία χρησιμοποιείται ένα όργανο που μοιαζει με σωλήνα, για βιοψία λεμφαδένων ή όγκων του πνεύμονα.
• Αναρρόφηση μέσω λεπτής βελόνας: Σε περίπτωση που μέσω της αξονικής τομογραφίας παρατηρηθεί κάποια ύποπτη περιοχή καρκίνου, ο γιατρός, χρησιμοποιώντας μια μικροσκοπική βελόνα, την οποία εισάγει στον πνεύμονα, συλλέγει ιστό για εργαστηριακή εξέταση. Με την συγκεκριμένη εξέταση διαπιστώνεται και ο τύπος του καρκίνου.
• Θωρακέντηση: Όταν υπάρχει συσσωρευμένο υγρό στους πνεύμονες, αφαιρείται με τη βοήθεια μιας βελόνας. Στη συνέχεια, το υγρό εξετάζεται για καρκινικά κύτταρα.
• Βιντεοβοηθούμενη θωρακοσκοπική χειρουργική (VATS): Μια διαδικασία κατά την οποία εισάγεται στο στήθος ένας εύκαμπτος σωλήνας με μια βιντεοκάμερα στην άκρη, μέσω μιας μικρής τομής, για να ελεγχθεί το διάστημα ανάμεσα στο θωρακικό τοίχωμα και τους πνεύμονες. Μέσω της ίδιας διαδικασίας συλλέγεται ιστός για βιοψία.

Αφού γίνει διάγνωση καρκίνου θα πρέπει να διαπιστωθεί και το στάδιό του. Τα στάδια του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος δείχνουν το μέγεθος του όγκου και το ποσοστό της εξάπλωσής του. Τα στάδια I, ΙΙ και III χωρίζονται επιπρόσθετα σε κατηγορίες Α και Β.

• Στάδιο Ι: Μικροί όγκοι που δεν έχουν εξαπλωθεί σε άλλα όργανα και κοντινούς ιστούς.
• Στάδιο ΙΙ και ΙΙΙ: Όγκοι που έχουν εξαπλωθεί σε περιβάλλοντες ιστούς, όργανα και λεμφαδένες.
• Στάδιο IV: Όγκοι που έχουν εξαπλωθεί πέραν από τους πνεύμονες.

Πώς θεραπεύεται το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα;

Ο γιατρός επιλέγει τη θεραπεία που χρειάζεται ο ασθενής, ανάλογα με το στάδιο του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Οι θεραπευτικές επιλογές που είναι διαθέσιμες για τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου είναι η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία, η στοχευμένη θεραπεία, η ανοσοθεραπεία ή ένας συνδυασμός αυτών των μεθόδων. (5 oρατές παρενέργειες της θεραπείας του καρκίνου και πώς να τις διαχειριστείτε)

1. Χειρουργική επέμβαση

Για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα υπάρχει η δυνατότητα χειρουργικής επέμβασης.

• Για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα σταδίου ΙΑ, η χειρουργική επέμβαση είναι συνήθως το μόνο πράγμα που χρειάζεται.
• Για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα σταδίου ΙΒ, ΙΙ και ΙΙΙΑ, η χειρουργική επέμβαση αποτελεί επιλογή σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία.
• Για μη εγχειρήσιμα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα, η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται μετά τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία, οι οποίες συρρικνώνουν τον όγκο και διευκολύνουν τη χειρουργική του αφαίρεση.

2. Χημειοθεραπεία

Η χημειοθεραπεία  χρησιμοποιείται είτε μόνη της, είτε σε συνδυασμό με την ακτινοθεραπεία, πριν ή μετά την χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του καρκίνου. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με την ανοσοθεραπεία, ένας συνδυασμός που είναι πιο ωφέλιμος για τους ασθενείς με μετάσταση, σε ότι αφορά το προσδόκιμο ζωής.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του πνεύμονα, ανταποκρίνεται διαφορετικά στα χημειοθεραπευτικά φάρμακα και πιο αποτελεσματικά θεωρούνται όσα έχουν ως βάση τους την πλατίνα. (Χημειοθεραπεία Vs Ακτινοβολία: Σε τι διαφέρουν οι δύο θεραπείες μεταξύ τους;)

Τα πιο κοινά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου είναι τα ακόλουθα:

• Opdivo (σισπλατίνη)
• Keytruda (καρβοπλατίνη)
• Imfinzi (οξαλαπλατίνη)
• Tecentriq (γεμσιταβίνη)

Σημειώνεται ότι τα άτομα που τελικά ανταποκρίνονται θετικά στη χημειοθεραπεία, χρειάζονται θεραπεία συντήρησης με Tarceva (erlotinib) ή Alimta (πεμετρεξίδη).

3. Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία είναι μια μέθοδος κατά την οποία χορηγούνται δέσμες ακτινοβολίας εξωτερικά ή εσωτερικά, τοπικά στο σημείο του όγκου, η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκινώματος ή τον έλεγχο των συμπτωμάτων που παρουσιάζονται όταν το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κάνει μετάσταση. (Ακτινοθεραπεία: Η παρακολούθηση της οξυγόνωσης ενός καρκινικού όγκου συμβάλλει στην επιτυχία της)

4. Στοχευμένη Θεραπεία

Τα στοχευμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των μεταλλάξεων EGFR του αδενοκαρκινώματος του πνεύμονα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη θεραπεία του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος του πνεύμονα, εκμεταλλευόμενα έναν διαφορετικό μηχανισμό. Αντί να στοχευθούν οι μεταλλάξεις EGFR, τα φάρμακα αντισωμάτων EGFR συνδέονται με τον EGFR στο εξωτερικό περίβλημα των καρκινικών κυττάρων, διακόπτοντας το σήμα ανάπτυξης που λαμβάνουν, έτσι σταματούν να αναπτύσσονται. Τέτοια φάρμακα είναι το Portrazza (necitumumab), που χρησιμοποιείται μαζί με τη χημειοθεραπεία για προχωρημένους καρκίνους πλακωδών κυττάρων και το Gilotrif (αφατινίμπη), που χρησιμοποιείται επίσης μαζί με τη χημειοθεραπεία, κυρίως για ασθενείς που δεν μπορούν να υποβληθούν σε ανοσοθεραπεία. (Στοχευμένη θεραπεία pralsetinib: Ενθαρρυντικά αποτελέσματα για προχωρημένους καρκίνους)

5. Ανοσοθεραπεία

Το 2015 εγκρίθηκαν τα πρώτα ανοσοθεραπευτικά φάρμακα. Τα ανοσοθεραπευτικά φάρμακα που είναι εγκεκριμένα για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του πνεύμονα είναι:

• Opdivo (nivolumab)
• Keytruda (pembrolizumab)
• Imfinzi (durvalumab)
• Tecentriq (ατεζολιζουμάμπη)

Οι πιο πάνω θεραπείες ενισχύουν την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να καταπολεμά τα καρκινικά κύτταρα. (Αντοχή καρκίνου στην ανοσοθεραπεία: Υπάρχει ελπίδα ανταπόκρισης;)

Ποιο είναι το ποσοστό επιβίωσης του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος του πνεύμονα;

Το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος ανέρχεται μόλις στο 24%, αλλά η πρόγνωση των ασθενών τείνει να βελτιώνεται ανάλογα με το πόσο νωρίς έχει γίνει διάγνωση και πόσο έγκαιρα άρχισε η θεραπεία. (Καρκίνος πνεύμονα: 7+1 ασθένειες με παρόμοια συμπτώματα)