Η πανδημία που προκάλεσε ο ιός SARS-CoV-2 έχει επιφέρει πολλές προσαρμογές στον τρόπο ζωής μας. Οι μάσκες και οι αντισηπτικές συνθήκες θεωρούνται πλέον δεδομένες, ενώ οι περισσότερες χώρες έχουν μπει τουλάχιστον μια φορά σε συνθήκες απαγόρευσης κυκλοφορίας με σκοπό τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Πώς όμως οι προσαρμογές αυτές έχουν επηρεάσει την υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος;

Είναι όλοι οι μικροοργανισμοί εχθρικοί προς τον άνθρωπο;

Παρόλο που τα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα βασίζεται στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ μικροοργανισμού και ξενιστή, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η υγιεινή, με τον τρόπο που την αντιλαμβάνεται το ευρύ κοινό, ευθύνεται για μεταβολές στην έκθεση σε μικροοργανισμούς. Λόγω του ότι οι ιοί, όπως ο SARS-CoV-2, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντιβιοτικά, η καθαριότητα και η αποστείρωση είναι ουσιαστικές για τον περιορισμό της διασποράς τους. Με αυτό τον τρόπο, πολλές ασθένειες όπως το κρυολόγημα αντιμετωπίζονται πιο ήπια από τον οργανισμό με το πέρασμα του χρόνου. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, όπως η εντατική καθαριότητα, η αυξημένη χρήση αντιβιοτικών, η διαφορετική διατροφή κτλ. έχουν αλλάξει και το πόσο εκτεθειμένοι είμαστε σε μικροοργανισμούς. Οι παράγοντες αυτοί έχουν συμβάλλει σημαντικά στην εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων, οι οποίες προκαλούν τα γνωστά συμπτώματα του πυρετού, του εκζέματος κτλ. Βέβαια, έχει καταρριφθεί η υπόθεση ότι η υπέρμετρη τήρηση των κανόνων υγιεινής είναι η ριζική αιτία της αύξησης των αλλεργιών.

Πώς επηρεάζονται τα παιδιά από τις νέες συνθήκες υγιεινής;

Πολλοί γονείς προσπαθώντας να προστατέψουν τα παιδιά τους από το να μολυνθούν με τον ιό SARS-CoV-2, επιμένουν σε αυστηρότερες συνθήκες υγιεινής. Ωστόσο, η έκθεση σε μικροοργανισμούς είναι απαραίτητη, ειδικά κατά την παιδική ηλικία, διότι αλληλεπιδρούν με ρυθμιστικά συστήματα που διατηρούν την ισορροπία του ανοσοποιητικού συστήματος και αποτρέπουν μελλοντικές υπερβολικές αντιδράσεις. Αν ο οργανισμός κατά την παιδική ηλικία δεν έρθει σε επαφή με ένα μεγάλο εύρος μικροοργανισμών, ώστε το ανοσοποιητικό του σύστημα να “εξοικειωθεί”, οι ρυθμιστικοί του μηχανισμοί αδυνατούν να λειτουργήσουν με τον τρόπο που πρέπει. Ως αποτέλεσμα, το ανοσοποιητικό σύστημα αρχίζει να επιτίθεται όχι μόνο σε μικροοργανισμούς που προκαλούν μολύνσεις, αλλά και σε ουσίες αβλαβείς για τον οργανισμό, όπως η σκόνη, η γύρη και αλλεργιογόνα τροφίμων, κάνοντας με αυτό τον τρόπο πιο ευάλωτο τον οργανισμό. Υπολογίζεται ότι οι ραγδαίες αυξήσεις περιστατικών άσθματος, αλλεργιών και άλλων αυτοάνοσων ασθενειών τα τελευταία 30 χρόνια οφείλονται στην περιορισμένη έκθεση των ανθρώπων σε μολυσματικούς παράγοντες. Επομένως, είναι υγιές και ωφέλιμο για τα παιδιά να παίζουν στο πάτωμα, να λερώνονται, να έρχονται σε επαφή με ανθρώπους από διαφορετικά περιβάλλοντα, καθώς το αποτέλεσμα των αλληλεπιδράσεων αυτών είναι ένα δυνατότερο ανοσοποιητικό σύστημα και μια πιο ισορροπημένη μικροχλωρίδα του εντέρου. Φυσικά, λόγω της πανδημίας που διανύουμε αυτό δεν είναι πάντα δυνατό.

Η ψυχική υγεία επηρεάζει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος;

Είναι γεγονός ότι οι ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας έχουν αντίκτυπο και στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Έρευνες έχουν δείξει ότι άνθρωποι που ζουν σε απομονωμένες συνθήκες ή δεν κοινωνικοποιούνται συχνά έχουν περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από κοινές ασθένειες όπως ένα κρυολόγημα αλλά ακόμα και να πεθάνουν. Η μοναξιά και το άγχος, τα οποία βιώνει πλήθος ανθρώπων ως αποτέλεσμα της κοινωνικής αποστασιοποίησης, ευθύνονται για την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος. Το άγχος πυροδοτεί μια σειρά αντιδράσεων στον οργανισμό, τις οποίες ελέγχουν ορμόνες που εμποδίζουν την ορθή λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης, ψυχικές νόσοι όπως η κατάθλιψη που εντείνονται λόγω του εγκλεισμού επιδεινώνουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και καθιστούν τους ανθρώπους πιο επιρρεπείς σε καρδιακές παθήσεις.

Όπως είναι λογικό, η σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα θα επιφέρει ξανά αλλαγές στη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Παρόλο που δεν είναι τόσο πιθανό να νοσήσετε από ένα κρυολόγημα τη στιγμή που θα βγείτε έξω, η επαφή με άλλους ανθρώπους σίγουρα θα φέρει ξανά τον οργανισμό σας σε επαφή με μια ποικιλία μικροοργανισμών. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα και να επιστρέψετε στους φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής με ασφάλεια.