Μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για αυτήν

Τι είναι η μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή;

Όταν σκεφτόμαστε τις μαθησιακές διαταραχές, τείνουμε να σκεφτόμαστε τη δυσλεξία και άλλες διαταραχές που αφορούν τη γλώσσα, δηλαδή τα παιδιά που δυσκολεύονται να αποκωδικοποιήσουν τη γλώσσα και να μάθουν να διαβάζουν.

Υπάρχει όμως και ένας άλλος, λιγότερο γνωστός τύπος μαθησιακής διαταραχής που δεν αφορά τη λεκτική επικοινωνία – γι’ αυτό και ονομάζεται μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή. Θα δείτε ότι αναφέρεται ως NVLD ή NLD. Δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση όπως η ΔΕΠΥ και ο αυτισμός – στην πραγματικότητα πολλά παιδιά που έχουν μη λεκτικές μαθησιακές δυσκολίες έχουν αυτές τις διαγνώσεις. Αλλά οι ειδικοί λένε ότι η εστίαση στην μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή εξηγεί τι συμβαίνει με τα παιδιά -και πώς να τα βοηθήσετε να μάθουν- καλύτερα από αυτές τις διαγνώσεις.

Ποια είναι τα μοτίβα της μη λεκτικής μαθησιακής διαταραχής;

Τα παιδιά που έχουν μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή δεν έχουν πρόβλημα με την αποκωδικοποίηση της γλώσσας, την ανάγνωση ή την εκμάθηση πληροφοριών με απομνημονευμένο τρόπο. Σκεφτείτε το σαν το αντίθετο της δυσλεξίας. Τα προβλήματα που έχουν αυτά τα παιδιά αφορούν όλα τα άλλα είδη μάθησης. Όλα τα πράγματα που αφορούν την κατανόηση των πληροφοριών – σχέσεις, έννοιες, ιδέες, μοτίβα.

Αυτά τα ελλείμματα –όλα τα πράγματα που σχετίζονται με το δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου- μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενός παιδιού να κάνει μια εκπληκτική ποικιλία πραγμάτων. Ο σωματικός συντονισμός, η κοινωνική αλληλεπίδραση, η επίλυση προβλημάτων, η οργάνωση των σκέψεων, ο προγραμματισμός – όλα αυτά τα πράγματα μπορεί να αποτελούν πρόκληση. Φαίνονται πολύ διαφορετικά, αλλά το ενοποιητικό θέμα είναι ότι το καθένα απαιτεί την ικανότητα αναγνώρισης μοτίβων ή εννοιών και στη συνέχεια την εφαρμογή τους σε νέες καταστάσεις.

Ποιοι είναι οι 5 τομείς της μη λεκτικής μαθησιακής διαταραχής;

Υπάρχουν πέντε τομείς στους οποίους τα παιδιά με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή παρουσιάζουν αδυναμία. Δεν έχουν όλα τα παιδιά αδυναμίες σε όλους τους τομείς.

1. Οπτική και χωρική αντίληψη:

Πολλά παιδιά με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή έχουν πρόβλημα στην κατανόηση των οπτικών εικόνων. Για παράδειγμα, όταν τους ζητείται να αντιγράψουν ένα σχήμα όπως ένας κύβος, παράγουν βαθιές παραμορφώσεις. Αυτά τα παιδιά δεν μπορούν να αντιληφθούν με ακρίβεια τον κύβο, τις μορφές που τον αποτελούν και τις μεταξύ τους σχέσεις. Ως εκ τούτου, δεν μπορούν να τον αντιγράψουν.

Δυσκολεύονται επίσης να αξιολογήσουν τις οπτικοχωρικές πληροφορίες. Αυτό σημαίνει ότι δυσκολεύονται να αντιληφθούν τις σχέσεις μεταξύ των πραγμάτων που βλέπουν και να έχουν σαφή αίσθηση του πού βρίσκονται. Αυτό μπορεί να τους κάνει σωματικά αδέξιους.

2. Κατανόηση ανώτερης τάξης

Η κατανόηση ανώτερης τάξης είναι η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς την κύρια ιδέα σε κάτι, τις λεπτομέρειες που υποστηρίζουν την κύρια ιδέα και τις σχέσεις μεταξύ τους. Αυτό επηρεάζει την ικανότητα των παιδιών να κατανοούν την ανάγνωση και να γράφουν ή να αφηγούνται αποτελεσματικά μια ιστορία.

Επηρεάζει επίσης τη λήψη σημειώσεων. Μερικά παιδιά ουσιαστικά σημειώνουν ό,τι λέει ο δάσκαλος, επειδή δεν ξέρουν τι είναι σημαντικό και τι δεν πρέπει να σημειώνουν. Άλλα παιδιά δεν ξέρουν τι είναι σημαντικό, οπότε δεν σημειώνουν τίποτα και οι άνθρωποι νομίζουν ότι δεν δίνουν προσοχή. Ή γράφουν συνέχεια τα λάθος πράγματα.

3. Κοινωνική επικοινωνία

Τα περισσότερα παιδιά με μη λεκτικές μαθησιακές διαταραχές δυσκολεύονται να διαβάσουν τα συναισθήματα στα στοιχεία του προσώπου και στη γλώσσα του σώματος, οπότε συχνά δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Τους διαφεύγουν τα κοινωνικά μοτίβα που τα άλλα παιδιά λαμβάνουν αυτόματα, οπότε δεν γνωρίζουν ποια είναι η κατάλληλη συμπεριφορά σε μια δεδομένη κατάσταση.

Οι δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία είναι ένας λόγος για τον οποίο τα παιδιά με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή συχνά επικεντρώνονται -μερικές φορές εμμονικά- στην τεχνολογία. Στις συνομιλίας ή σε ένα βιντεοπαιχνίδι δεν χρειάζεται να ασχοληθούν με όλα τα μη λεκτικά πράγματα.

4. Μαθηματικές έννοιες

Πολλά παιδιά με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή είναι πολύ καλά στην απομνημόνευση και είναι σε θέση να τα πάνε καλά στα μαθηματικά απλώς απομνημονεύοντας δεδομένα. Αλλά καθώς μεγαλώνουν δυσκολεύονται να λύσουν πιο προχωρημένα μαθηματικά προβλήματα που βασίζονται στην αναγνώριση εννοιών και μοτίβων. Ακόμη και με ένα πρόβλημα που έχουν ξαναδεί, αν προσεγγιστεί διαφορετικά ή τροποποιηθεί ελαφρώς, δυσκολεύονται να το αναγνωρίσουν.

5. Εκτελεστικές λειτουργίες

Οι εκτελεστικές λειτουργίες είναι ένα σύνολο δεξιοτήτων που χρησιμοποιούμε για να οργανώνουμε τη σκέψη μας, να σχεδιάζουμε και να εκτελούμε ενέργειες και να καταλαβαίνουμε πώς να λύνουμε προβλήματα. Τα περισσότερα παιδιά με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή έχουν αδυναμίες σε αυτές τις λειτουργίες οργάνωσης και σχεδιασμού. Για παράδειγμα, δυσκολεύονται να αναλύσουν ένα έργο σε μικρότερα κομμάτια ή να συλλάβουν τα βήματα που πρέπει να γίνουν για να γίνει κάτι.

Αυτά τα παιδιά δυσκολεύονται να καταλάβουν τα πράγματα -στην πραγματικότητα δεν ξέρουν τι σημαίνει να καταλαβαίνουν κάτι. Πρέπει να τα βοηθήσουμε να μάθουν να το κάνουν αυτό.

Πώς εκδηλώνονται ελλείμματα στα παιδιά με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή;

Εκτός από τους διαφορετικούς συνδυασμούς συμπτωμάτων, τα παιδιά με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή ποικίλλουν επίσης σε ένα φάσμα σοβαρότητας.

Από τη μία πλευρά υπάρχουν παιδιά που είναι εξαιρετικά υψηλά λειτουργικά αλλά κοινωνικά αδέξια, λίγο αδέξια, αποδιοργανωμένα – αυτό που αποκαλείται ως « τύπος του αφηρημένου καθηγητή». Άλλα παιδιά είναι πιο διάχυτα επηρεασμένα και λειτουργούν με μεγαλύτερη δυσκολία σε πολλούς τομείς. Αυτά τα παιδιά συχνά δυσκολεύονται να μάθουν οτιδήποτε δεν είναι απομνημονευμένο ή κυριολεκτικό.

Στο Winston Prep, μια μελέτη σε περισσότερους από 100 μαθητές με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή έδειξε ότι υπήρχαν 6 συνδυασμοί των 5 ελλειμμάτων. Η μεγαλύτερη ομάδα είχε και τα πέντε ελλείμματα, αλλά η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα είχε μόνο δύο: κοινωνική επικοινωνία και εκτελεστικές λειτουργίες.

Πότε γίνονται αισθητά τα ελλείμματα στα παιδιά με μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή;

Πολλά παιδιά με συμπτώματα μη λεκτικής μαθησιακής διαταραχής μπορούν να τα πάνε αρκετά καλά στο δημοτικό σχολείο, επειδή είναι πολύ καλά στην απομνημόνευση. Είναι σύνηθες για αυτά να αντιμετωπίζουν προβλήματα γύρω στο γυμνάσιο, όταν η δυσκολία τους με τη συλλογιστική ανώτερης τάξης – να καταλάβουν την κύρια ιδέα, τις λεπτομέρειες και τις σχέσεις – τα κάνει να μένουν πίσω. Στην πέμπτη δημοτικού σταματάτε να μαθαίνετε για να διαβάζετε και έπειτα ξεκινάτε να διαβάζετε για να μαθαίνετε, και τότε είναι που αυτά τα παιδιά καταρρέουν.

Σχεδόν όλα αυτά τα παιδιά φαίνονται απρόσεκτα και ανοργάνωτα, ειδικά όσο μεγαλώνουν. Όσο περισσότερο οι σχολικές εργασίες, οι μαθηματικές έννοιες και η κοινωνικοποίηση γίνονται σύνθετες και όχι απομνημονευμένες, τόσο περισσότερο αρχίζουν να εμφανίζονται αυτές οι δυσκολίες.

Πώς γίνεται η διάγνωση της μη λεκτικής μαθησιακής διαταραχής;

Η μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή δεν είναι μία από τις επίσημες διαγνώσεις που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας και τα σχολεία για να κατηγοριοποιήσουν τα παιδιά με ψυχιατρικά ή μαθησιακά προβλήματα. Τα παιδιά που την έχουν συνήθως έχουν και άλλες διαγνώσεις –συχνά αυτισμό ή ΔΕΠΥ. Αλλά ενώ αυτές οι διαγνώσεις απαριθμούν τα συμπτώματα ή τις συμπεριφορές τους, δεν τα εξηγούν πλήρως.

Για παράδειγμα, αν ένα παιδί είναι αποδιοργανωμένο και απρόσεκτο, είναι πιθανό να διαγνωστεί με ΔΕΠΥ. Αλλά μπορεί κάλλιστα να είναι αποδιοργανωμένο και απρόσεκτο επειδή δεν καταλαβαίνει τι συζητείται, τι διαβάζει ή το πρόβλημα που του ζητείται να λύσει. Σε αυτό το σημείο εμφανίζεται η μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή. Δεν μπορείτε να δώσετε προσοχή αν δεν μπορείτε να καταλάβετε.

Παρομοίως, ένα παιδί που διαγιγνώσκεται με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού θα περιγραφεί ως ένα παιδί με κοινωνικά και επικοινωνιακά ελλείμματα. Αυτές οι συμπεριφορές, επίσης, μπορεί να αντανακλούν μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή – το να μην είναι σε θέση να αναγνωρίσει τα μοτίβα στην έκφραση του προσώπου, τη γλώσσα του σώματος και άλλες μορφές μη λεκτικής επικοινωνίας μπορεί να κάνει τα παιδιά να μην ανταποκρίνονται κοινωνικά.

Τα παιδιά στη μελέτη Winston Prep που είχαν και τα πέντε ελλείμματα: Τα περισσότερα από αυτά είχαν διαγνωστεί είτε με ΔΕΠΥ είτε με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Αλλά αυτές οι διαγνώσεις δεν προσδιορίζουν τρεις σημαντικούς τομείς στους οποίους δυσκολεύονται: την κατανόηση ανώτερης τάξης, τις μαθηματικές έννοιες και τις οπτικές και χωρικές σχέσεις. Αν δεν αναγνωριστεί η μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή τους, δεν είναι πιθανό να λάβουν βοήθεια που θα ενισχύσει ή θα αντισταθμίσει τις αδυναμίες σε αυτούς τους βασικούς τομείς.