Τικ και αυτισμός: Ποια είναι η σύνδεση;

Το παιδί με αυτισμό εμφανίζει ασυνήθιστες συμπεριφορές ή τρόπους συμπεριφοράς; Έχετε αρχίσει να αναρωτιέστε αν αυτές οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή φωνές είναι τικ;

Μπορεί ένα παιδί με αυτισμό να έχει και τικ;

Αν και δεν υπάρχει μια απόλυτη απάντηση σε αυτό το ερώτημα, καθώς κάθε παιδί είναι μοναδικό, η σύντομη απάντηση είναι ναι, τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να έχουν τικ. Οι ερευνητές συνεχίζουν να μελετούν αυτή τη σχέση, καθώς οι διαταραχές του αυτισμού συνδέονται συχνότερα με τικ απ’ ό,τι αναμενόταν τυχαία.

Ποια είναι η σχέση μεταξύ αυτισμού και τικ;

Τα τικ είναι σε μεγάλο βαθμό γενετικής και νευροαναπτυξιακής φύσης.

Αν και πρέπει να διεξαχθούν περισσότερες έρευνες, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι τα τικ συχνά αναπτύσσονται λόγω ανισορροπίας της ντοπαμίνης και άλλων χημικών ουσιών του εγκεφάλου σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, ανισορροπίες στα βασικά γάγγλια, οι οποίες έχουν εντοπιστεί τόσο στα τικ όσο και στον αυτισμό.

Πιστεύεται ότι η σχέση μεταξύ του αυτισμού και των τικ σχετίζεται πιθανότατα τόσο με γενετικούς όσο και με νευροβιολογικούς παράγοντες. Κατά τη μελέτη ατόμων με σύνδρομο Tourette, διαπιστώθηκε ότι περίπου ένα στα πέντε παιδιά πληρούσε επίσης τα κριτήρια για αυτισμό. Ωστόσο, αυτή η έντονη επικάλυψη μπορεί εν μέρει να οφείλεται στη δυσκολία διάκρισης των σύνθετων τικ και των συμπτωμάτων της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού.

Είναι το Tourette μια μορφή αυτισμού;

Όσον αφορά τα τικ και τον αυτισμό, ναι, τα τικ είναι κοινά σε άτομα με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΦ). Τα τικ επηρεάζουν περίπου το 1% του πληθυσμού, το σύνδρομο Tourette προκαλεί τόσο λεκτικά όσο και κινητικά τικ. Αυτά τα τικ πρέπει να είναι παρόντα για τουλάχιστον ένα έτος και μπορεί να εμφανίζονται συχνά κατά τη διάρκεια μιας ημέρας ή πιο σποραδικά. Αυτά τα τικ αναπτύσσονται πριν από την ηλικία των 18 ετών, με αποτέλεσμα δύο ή περισσότερα κινητικά τικ (π.χ. ανοιγοκλείσιμο των ματιών, ανασήκωμα των ώμων κ.λπ.), καθώς και τουλάχιστον ένα λεκτικό τικ (π.χ. βουητό, καθάρισμα του λαιμού, φωνή μιας συγκεκριμένης λέξης ή φράσης κ.λπ.)

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι τικ;

Τα τικ είναι μια ημιεκούσια ή εκούσια αντίδραση σε ακούσια αίσθηση. Μια δυσάρεστη παρόρμηση ή αίσθηση, που ακολουθείται από ένα τικ, το οποίο στη συνέχεια οδηγεί σε ανακούφιση.

Αν και τα τικ ορίζονται ως ξαφνικές συσπάσεις, ήχοι ή κινήσεις, δεν είναι όλα τα τικ ίδια. Στο πλαίσιο του DSM-5, υπάρχουν τρεις διακριτές διαταραχές τικ, οι οποίες διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τον τύπο του τικ που υπάρχει (φωνητικό, κινητικό ή και τα δύο), καθώς και ως προς τη διάρκεια του χρόνου που αυτά τα συμπτώματα είναι παρόντα.

1. Χρόνια κινητική διαταραχή τικ

Αφορά έως και 1 στα 50 άτομα, η διαταραχή αυτή ορίζεται από λεκτικά ή κινητικά τικ που εμφανίζονται για τουλάχιστον ένα έτος. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο θα εμφανίσει ένα ή περισσότερα κινητικά ή φωνητικά τικ, αλλά όχι και τα δύο. Όπως και με το σύνδρομο Tourette, αυτά τα τικ ξεκινούν πριν από την ηλικία των 18 ετών και εμφανίζονται πολλές φορές καθημερινά, σχεδόν κάθε μέρα – ή καθ’ όλη τη διάρκεια μιας περιόδου που διαρκεί περισσότερο από ένα έτος.

2. Παροδική διαταραχή κινητικών τικ

Τα λεκτικά ή κινητικά τικ έρχονται και φεύγουν, με διάρκεια μικρότερη του ενός έτους. Αν και η διαταραχή αυτή επηρεάζει έως και το 10% των παιδιών κατά τα πρώτα σχολικά τους χρόνια, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα τικ είναι πιο συχνά μεταξύ των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, καθώς και μεταξύ των παιδιών με αυτισμό.

Τι είδους τικ είναι πιο συνηθισμένα στα παιδιά με αυτισμό;

Το σύνδρομο Tourette  είναι μια συννοσηρή διαταραχή με τις διαταραχές του φάσματος του αυτισμού.

Παλαιότερα, πίστευαν ότι τα τικ στις διαταραχές του φάσματος του αυτισμού ήταν αποτέλεσμα της νευροληπτικής φαρμακευτικής αγωγής. Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός κλινικών αναφορών και μελετών έχει πλέον διαπιστώσει ότι τα τικ, όπως αυτά που σχετίζονται με το σύνδρομο Tourette, είναι κοινά σε άτομα με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού. Στο πλαίσιο αυτής της μελέτης, διαπιστώθηκε ότι από τα άτομα που είχαν διαγνωστεί με αυτισμό, το 22% εμφάνιζαν επίσης συμπτώματα διαταραχών τικ – το 11% με σύνδρομο Tourette και το 11% με χρόνια κινητική διαταραχή τικ.

Κατά μέσο όρο, η συνηθέστερη ηλικία εμφάνισης είναι από πέντε έως επτά ετών, ενώ η μεγαλύτερη σοβαρότητα παρατηρείται μεταξύ οκτώ και δώδεκα ετών. Τα πιο συνηθισμένα τικ που παρουσιάζονται αρχικά περιλαμβάνουν κινήσεις του προσώπου, καθαρισμό του λαιμού και ανοιγοκλείσιμο των ματιών. Ωστόσο, αυτά τα τικ συχνά αντιδιαστέλλονται με άλλες κινήσεις που σχετίζονται με τον αυτισμό, όπως η διέγερση ή οι στερεοτυπικές συμπεριφορές.

Ποια η διαφορά της διέγερσης και των Τικ στον αυτισμό;

Η διέγερση είναι μια επαναλαμβανόμενη κίνηση που εξυπηρετεί τον σκοπό των ατόμων με αυτισμό να ηρεμούν. Η διέγερση εμφανίζεται όταν το άτομο είναι αγχωμένο, νευρικό ή υπερδιεγερμένο σε ένα περιβάλλον. Τα τικ είναι συνήθως ακούσια και είναι πιο δύσκολο να κατασταλούν. Περιλαμβάνουν μια απροσδόκητη κίνηση τμημάτων του σώματος, όπως το χτύπημα των χεριών, η επανάληψη λέξεων, το κούνημα και το ανοιγοκλείσιμο των ματιών. Το τικ και η διέγερση μοιάζουν πολύ, ωστόσο, στην πραγματικότητα, είναι διαφορετικά.

Ποια είναι η θεραπεία των τικ των παιδιών με αυτισμό;

Όταν στοχεύετε στη θεραπεία του αυτισμού και των διαταραχών τικ στα παιδιά με αυτισμό, υπάρχουν διάφορες τεχνικές και θεραπείες. Η προσέγγιση που θα ακολουθηθεί εξαρτάται από την εκάστοτε περίπτωση. Για παράδειγμα, ο συνδυασμός των τικ του προσώπου και του αυτισμού μπορεί να απαιτεί μια προσαρμοσμένη θεραπευτική μονάδα.

Το πρώτο βήμα στη θεραπεία των τικ είναι η επιλογή των πιο σημαντικών συμπτωμάτων, δηλαδή αυτών που δημιουργούν τα περισσότερα προβλήματα στο πλαίσιο της καθημερινής λειτουργίας του παιδιού. Για ορισμένα άτομα, είναι τα ίδια τα τικ- ενώ σε άλλα, είναι οι συνυπάρχουσες συμπεριφορές που σχετίζονται με τον αυτισμό. Δεδομένου ότι οι ψυχοκοινωνικοί στρεσογόνοι παράγοντες συχνά επιδεινώνουν τα συμπτώματα, συνιστάται συχνά συμβουλευτική ή/και ψυχολογική παρέμβαση.

Η συμπεριφορική θεραπεία συνιστάται συχνά τόσο για τον αυτισμό όσο και για τις διαταραχές τικ στα παιδιά. Πιο συγκεκριμένα, μια μορφή γνωστική συμπεριφορικής προσέγγισης που ονομάζεται θεραπεία αντιστροφής της συνήθειας (HRT). Για τη θεραπεία των διαταραχών τικ, είναι σημαντικό για τα παιδιά να εντοπίζουν τους πιθανούς εκλυτικούς παράγοντες. Για την καλύτερη κατανόηση αυτών των πιθανών εκλυτικών παραγόντων, το παιδί και ο θεραπευτής του θα συζητήσουν για το πώς αισθάνεται το παιδί όταν νιώθει την παρόρμηση που προηγείται ενός επερχόμενου τικ, ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν μια ανταγωνιστική αντίδραση. Για παράδειγμα, την εκμάθηση διαφόρων ασκήσεων αναπνοής και τεχνικών χαλάρωσης για τη μείωση της συχνότητας των τικ.

Δεδομένου ότι υπάρχουν μοναδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αυτισμό, είναι σημαντικό να αναζητήσετε θεραπεία, καθοδήγηση και συνεχή εκπαίδευση από άτομα που έχουν εκπαιδευτεί και κατανοούν αυτή τη διαταραχή του φάσματος.