Το άγχος και οι αγχώδεις διαταραχές επηρεάζουν κάθε χρόνο εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, με αποτέλεσμα να αποτελούν ένα από τα συχνότερα θέματα ψυχικής υγείας. Αν και το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε στρεσογόνες καταστάσεις, αυτό μετατρέπεται σε παθολογικό όταν πλέον επηρεάζει αρνητικά τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου και τη ζωή του. Χαρακτηριστικά συναισθήματα των ανθρώπων που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές αποτελούν η επίμονη και υπερβολική ανησυχία και ο φόβος για διάφορες καταστάσεις, όπως επίσης και οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού.

Η χρήση φαρμακευτικής αγωγής και η ψυχοθεραπεία αποτελούν τους πλέον συμβατικούς τρόπους αντιμετώπισης των αγχωδών διαταραχών. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μια αυξημένη ζήτηση για φυσικούς τρόπους θεραπείας αυτών. Ορισμένα φαρμακευτικά βότανα φαίνεται από μελέτες να παρουσιάζουν σημαντικά οφέλη στην αντιμετώπιση του άγχους και για το λόγο αυτό έχουν αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο τομέα της ψυχικής υγείας.

Ποια φαρμακευτικά βότανα έχουν την ικανότητα να δρουν αγχολυτικά;

1. Λεβάντα (Lavandula angustifolia)

Το άνθος της λεβάντας χρησιμοποιείται ευρύτατα στην αρωματοθεραπεία, λόγω της ηρεμιστικής δράσης που θεωρείται πως έχει το άρωμά του. Η λιναλοόλη και ο οξικός λιναλοϋλεστέρας, που περιέχει το αιθέριο έλαιο λεβάντας, σύμφωνα με μελέτες μπορεί να είναι υπεύθυνα για την ηρεμιστική δράση της λεβάντας στον εγκέφαλο, η οποία προσφέρει ανακούφιση από το άγχος και τα προβλήματα ύπνου.

Πολλές μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει επίσης πως η χρήση του Silexan®, ενός προϊόντος που προέρχεται από απόσταξη των ανθών λεβάντας με ατμό, έχει το ίδιο θετικά αποτελέσματα, όσον αφορά την ανακούφιση από το άγχος, με συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως η παροξετίνη και η λοραζεπάμη.

2. Πασιφλόρα (Passiflora incarnate)

Η πασιφλόρα έχει μακρά ιστορία χρήσης από τους ιθαγενείς πληθυσμούς της Αμερικής, ως φάρμακο για τη βελτίωση του ύπνου και μείωση των επιπέδων του άγχους.

Τα φύλλα της πασιφλόρας έχουν αναγνωριστεί ως το μέρος του φυτού με τη σημαντικότερη αγχολυτική δράση και το κύριο δραστικό συστατικό που σχετίζεται με αυτή θεωρείται πως είναι μια ένωση γνωστή ως βενζοφλαβόνη.

Άλλα βιοδραστικά συστατικά της πασιφλόρας που πιθανότατα σχετίζονται με την αγχολυτική της δράση είναι διάφορα αλκαλοειδή β-καρβολίνης και φλαβονοειδή, όπως η χρυσίνη.

3. Χαμομήλι (Matricaria recutita)

Τα άνθη του χαμομηλιού καταναλώνονται ευρέως στις μέρες μας, κυρίως σε μορφή τσαγιού, για τις ηρεμιστικές και χαλαρωτικές τους ιδιότητες.

Σε μια μελέτη του 2009, το εκχύλισμα χαμομηλιού παρουσίασε επίσης μέτρια αγχολυτική δράση σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο, όταν χορηγήθηκε σε άτομα με ήπια έως μέτρια γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (ΓΑΔ).

4. Βαλεριάνα (Valeriana officinalis)

Η βαλεριάνα είναι ένα βότανο γνωστό για τις ηρεμιστικές και υπνωτικές του ιδιότητες. Το τσάι βαλεριάνας μάλιστα χρησιμοποιείται ευρύτατα για τη χαλάρωση και αντιμετώπιση προβλημάτων ύπνου, όπως η αϋπνία.

Κύρια δραστικά συστατικά της βαλεριάνας αποτελούν διάφορα σεσκιτερπενοειδή (πχ. βαλερενικό οξύ) και βαλεποτριικά, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην αγχολυτική της δράση.

Το εκχύλισμα ρίζας της βαλεριάνας έχει φανεί να παρουσιάζει σημαντική αγχολυτική δράση, η οποία είναι παρόμοια με αυτή του φαρμάκου διαζεπάμη, σε ασθενείς με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (ΓΑΔ).

5. Ροδιόλα (Rhodiola rosea)

Η ροδιόλα είναι ένα βότανο που χρησιμοποιείται παραδοσιακά ευρέως για τη βελτίωση της σωματικής αντοχής και της πνευματικής απόδοσης. Μελέτες έχουν δείξει επίσης πως εκχυλίσματα από τη ρίζα του φυτού έχουν την ικανότητα να μειώνουν τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης σε ασθενείς, όπως η κόπωση, η ευερεθιστικότητα και η γνωστική δυσλειτουργία.

Η σαλιδροσίδη, η ροζαβίνη και οι φαινολικές ουσίες που περιέχει η ροδιόλα θεωρούνται υπεύθυνες για την αγχολυτική της δράση, η οποία σχετίζεται με τη ρύθμιση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) και την επακόλουθη τροποποίηση της απόκρισης στο στρες.