Τέτανος

Αίτια

Ποια είναι η αιτία του τετάνου;

Το βακτήριο Clostridium tetani προκαλεί τέτανο. Σπόρια του βακτηρίου μπορεί να βρεθούν στη σκόνη, στη σκουριά, στη βρωμιά και στα περιττώματα ζώων. Τα σπόρια είναι μικροσκοπικά αναπαραγωγικά σωματίδια που παράγονται από συγκεκριμένους μικροοργανισμούς και συχνά είναι ανθεκτικά σε αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες, όπως η υψηλή θερμοκρασία.

Ένα άτομο μπορεί να μολυνθεί όταν τα σπόρια εισέλθουν στην αιματική κυκλοφορία μέσω ενός κοψίματος ή μιας πληγής. Στη συνέχεια, μπορούν να εξαπλωθούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) και να παράγουν μια τοξίνη που καλείται τετανοσπασμίνη. Η τοξίνη αυτή είναι ένα δηλητήριο που μπλοκάρει τα νευρικά σήματα του νωτιαίου μυελού από το να φτάσουν στους μύες. Έτσι, μπορεί να οδηγήσει σε έντονους μυϊκούς σπασμούς.

Ο τέτανος έχει σχετιστεί με:

• Εγκαύματα
• Αυτοκινητιστικά ατυχήματα
• Πληγή διάτρησης από τατουάζ, piercing, ένεση ναρκωτικών ή τραυματισμό
• Πληγές μολυσμένες με βρωμιά, κόπρανα ή σάλιο
• Τραυματισμούς με νεκρό ιστό

Λιγότερο συχνά σχετίζεται με:

• Τσιμπήματα εντόμων
• Δαγκώματα ζώων
• Χρόνιες πληγές και μολύνσεις
• Οδοντικές μολύνσεις

Ο τέτανος δεν είναι μεταδοτικός. Η μόλυνση εκδηλώνεται παγκοσμίως, αλλά είναι περισσότερο συχνή σε θερμά και υγρά κλίματα με πλούσιο χώμα. Επιπλέον, είναι πιο συχνή σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα του τετάνου;

Ο τέτανος επηρεάζει τα νεύρα που ελέγχουν τους μύες, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία στην κατάποση. Επίσης, μπορεί να βιώσετε σπασμούς και ακαμψία σε διάφορους μύες, ειδικά στη γνάθο, στο λαιμό, στο στήθος και στην πλάτη.

Άλλα κοινά συμπτώματα του τετάνου είναι:

• Η εφίδρωση
• Η ταχυπαλμία
• Ο πυρετός
• Η υψηλή αρτηριακή πίεση

Η περίοδος επώασης – ο χρόνος μεταξύ της έκθεσης στο βακτήριο και της έναρξης των συμπτωμάτων – είναι μεταξύ 3 και 21 ημερών. Τα συμπτώματα τυπικά εκδηλώνονται μέσα σε 14 ημέρες από την αρχική μόλυνση. Οι μολύνσεις που συμβαίνουν πιο σύντομα μετά την έκθεση είναι τυπικά πιο σοβαρές και έχουν χειρότερη πρόγνωση.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται ο τέτανος;

Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει μια κλινική εξέταση για να ελέγξει τα συμπτώματα του τετάνου, όπως η μυϊκή ακαμψία και οι επώδυνοι σπασμοί.

Σε αντίθεση με πολλές άλλες ασθένειες, ο τέτανος δεν διαγιγνώσκεται μέσω εργαστηριακών αναλύσεων. Παρόλα αυτά, οι εξετάσεις αυτές μπορεί να πραγματοποιηθούν για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων με παρόμοια συμπτώματα. Οι εν λόγω παθήσεις περιλαμβάνουν τη μηνιγγίτιδα, μία βακτηριακή μόλυνση που επηρεάζει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυαλό, ή τη λύσσα, μια ιική λοίμωξη που προκαλεί διόγκωση του εγκεφάλου.

Ο γιατρός θα στηριχτεί και στο ιστορικό ανοσίας για να κάνει τη διάγνωση για τον τέτανο. Βρίσκεστε σε αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης αν δεν έχετε ανοσοποιηθεί ή αν έχετε παραλείψει την αναμνηστική σας δόση.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται ο τέτανος;

Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας. Ο τέτανος γενικά αντιμετωπίζεται με μια πληθώρα θεραπειών και φαρμάκων, όπως:

• Αντιβιοτικά, όπως η πενικιλλίνη, για τη θανάτωση των βακτηρίων στο σώμα
• Μυοχαλαρωτικά για τον έλεγχο των μυϊκών σπασμών
• Αντισώματα έναντι του τετάνου για την εξουδετέρωση των τοξινών που τα βακτήρια έχουν δημιουργήσει μέσα στο σώμα
• Εμβόλιο για τον τέτανο που δίδεται μαζί με τη θεραπεία
• Καθαρισμός της πληγής για την απομάκρυνση της πηγής των βακτηρίων

Σε μερικές περιπτώσεις, μια επεμβατική διαδικασία που ονομάζεται χειρουργικός καθαρισμός χρησιμοποιείται για την αφαίρεση νεκρού ή μολυσμένου ιστού. Αν έχετε δυσκολία στην κατάποση και στην αναπνοή, μπορεί να χρειαστείτε μηχανικό αερισμό (μία συσκευή που κινεί τον αέρα εντός και εκτός των πνευμόνων).

Επιπλοκές

Ποιες είναι οι επιπλοκές του τετάνου;

Οι έντονοι μυϊκοί σπασμοί, ως αποτέλεσμα του τετάνου, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές, όπως:

• Πνευμονία
• Αναπνευστικά προβλήματα εξαιτίας σπασμών των φωνητικών χορδών και των μυών που ελέγχουν την αναπνοή
• Κατάγματα σε διάφορα οστά του σώματος, καθώς και στη σπονδυλική στήλη, εξαιτίας των μυϊκών σπασμών
• Εγκεφαλική βλάβη λόγω της έλλειψης οξυγόνου
• Δευτερογενείς μολύνσεις από την παρατεταμένη νοσοκομειακή νοσηλεία
• Ανώμαλο καρδιακό παλμό

Πρόληψη

Πώς μπορεί να προληφθεί ο τέτανος;

Ο εμβολιασμός μπορεί να προλάβει τον τέτανο, αλλά μόνο εάν λαμβάνετε τις προγραμματισμένες αναμνηστικές δόσεις. Στην Ελλάδα, το εμβόλιο του τετάνου δίδεται στα παιδιά ως μέρος του τριπλού εμβολίου έναντι διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκίτη (DTap). Παρόλα αυτά, δεν παρέχει προστασία δια βίου. Τα παιδιά θα πρέπει να λάβουν την επαναληπτική τους δόση στα 11 με 12 έτη. Οι ενήλικες χρειάζονται μία αναμνηστική δόση του εμβολίου τετάνου-διφθερίτιδας (Td) κάθε δέκα χρόνια.

Η κατάλληλη αντιμετώπιση και ο καθαρισμός των πληγών μπορεί επίσης να προλάβει τη μόλυνση. Αν έχετε τραυματιστεί και πιστεύετε ότι η πληγή σας έχει έρθει σε επαφή με χώμα ή σκουριά, καλέστε αμέσως το γιατρό σας.

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση για τα άτομα με τέτανο;

Χωρίς θεραπεία, ο τέτανος είναι θανατηφόρος. Ο θάνατος είναι πιο κοινός στα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες. Σύμφωνα με τα Κέντρα Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ, περίπου το 11% των αναφερόμενων περιστατικών τετάνου κατέληξε στο θάνατο τα τελευταία χρόνια. Το ποσοστό αυτό ήταν υψηλότερο σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών, φτάνοντας το 18%. Σε μη εμβολιασμένα άτομα, 22% των περιπτώσεων ήταν θανατηφόρες.

Η κατάλληλη και έγκαιρη θεραπεία θα βελτιώσει την έκβαση. Αν πιστεύετε ότι έχετε τέτανο, πηγαίνετε αμέσως στο γιατρό σας ή στα πλησιέστερα επείγοντα. Ακόμη και αν είχατε μολυνθεί από τον ιό κάποτε, μπορείτε να μολυνθείτε ξανά αν δεν είστε προστατευμένοι από το εμβόλιο.

Το εμβόλιο είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό. Οι περιπτώσεις μόλυνσης ατόμων πλήρως ανοσοποιημένων μέσω εμβολίου είναι πολύ σπάνιες.