Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας: Πώς αντιδρά στους χωρισμούς;

Οι χωρισμοί των σχέσεων μπορεί να είναι δύσκολοι για τον καθένα, αλλά οι αντιδράσεις μας στους χωρισμούς μπορεί να διαφέρουν αρκετά. Αν είμαστε εμείς που επιθυμούμε τον χωρισμό, είναι πιθανό να τον ξεπεράσουμε πιο γρήγορα απ’ ό,τι αν είμαστε στην άλλη πλευρά που της ανακοινώνεται η απόφαση. Οι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν μια ποικιλία αρνητικών συναισθημάτων, από θυμό μέχρι και θλίψη που μοιάζει με πένθος. Αντιδρούν όμως οι ναρκισσιστές άνθρωποι στον χωρισμό διαφορετικά από εκείνους που είναι λιγότερο ναρκισσιστές; Όντας περισσότερο επικεντρωμένοι στον εαυτό τους, ίσως να σκέφτονται “καλό ξεκαθάρισμα” και να μην αντιδρούν ιδιαίτερα στο τέλος μιας προβληματικής συνεργασίας.

Από την άλλη πλευρά, η έρευνα δείχνει ότι οι ναρκισσιστές είναι ιδιαίτερα πιθανό να κατηγορήσουν ένα άλλο άτομο για μια αμοιβαία προκαλούμενη αποτυχία και να αντιδράσουν στην κοινωνική απόρριψη με υπερβολικό θυμό και επιθετικότητα. Οι ναρκισσιστές τείνουν επίσης να θεωρούν τον εαυτό τους ανώτερο από τους άλλους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των ερωτικών τους συντρόφων. Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι μπορεί να μην αντέχουν τόσο καλά τους χωρισμούς. Οι χωρισμοί συνεπάγονται μια αμοιβαία αποτυχία, πιθανή απόρριψη και ακόμη περισσότερους λόγους για να αντιλαμβάνεται κανείς αρνητικά τον σύντροφό του. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Personality and Individual Differences, η Brooke Schlott, και η Gwendolyn Seidman διερευνήσαν αυτά τα ερωτήματα.

Τι είναι η έννοια του ναρκισσιστικού θαυμασμού και του ναρκισσιστικού ανταγωνισμού;

Μια θεωρητική προοπτική υπήρξε ιδιαίτερα χρήσιμη για να βοηθήσει τους ερευνητές να κατανοήσουν πώς συμπεριφέρονται οι ναρκισσιστές στις σχέσεις τους: Η έννοια του ναρκισσιστικού θαυμασμού και του ανταγωνισμού. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι ναρκισσιστές έχουν δύο ξεχωριστές στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να διατηρήσουν τις μεγαλοπρεπείς αυτοαντιλήψεις τους. Μπορούν να ανεβάσουν τους εαυτούς τους πολύ ψηλά ή να ρίξουν τους άλλους ανθρώπους πολύ χαμηλά. Ο ναρκισσιστικός θαυμασμός είναι η τάση να ενισχύουν τον εαυτό τους. Περιλαμβάνει την επίδειξη και τη γοητευτική συμπεριφορά για να κερδίσουν το θαυμασμό των άλλων. Ο ναρκισσιστικός ανταγωνισμός, από την άλλη πλευρά, είναι η τάση να υποβιβάζουν τους άλλους. Πρόκειται για μια πιο εχθρική και αμυντική πτυχή του ναρκισσισμού που περιλαμβάνει την υποτίμηση των άλλων ανθρώπων.

Ενώ ο ναρκισσιστικός θαυμασμός και ο ανταγωνισμός τείνουν να συσχετίζονται μεταξύ τους, τα ναρκισσιστικά άτομα διαφέρουν ως προς το βαθμό στον οποίο είναι υψηλά και στις δύο αυτές διαστάσεις. Και στην πραγματικότητα, ο ναρκισσιστικός θαυμασμός συνδέεται συχνά με την ύπαρξη καλύτερων αλληλεπιδράσεων στις σχέσεις, ενώ ο ναρκισσιστικός ανταγωνισμός συνδέεται με χειρότερες αλληλεπιδράσεις. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι οι περισσότερες από αυτές τις έρευνες εξετάζουν τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά στον φυσιολογικό πληθυσμό και όχι σε άτομα που έχουν διαγνωστεί με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας.

Στη μελέτη αυτή, ερευνήσαν 246 ενήλικες μεταξύ 18 και 30 ετών, οι οποίοι μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια είχαν βιώσει τη διάλυση ενός ειδυλλίου που διήρκεσε τουλάχιστον τρεις μήνες. Εκτός από τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων που αξιολογούσαν τα επίπεδα ναρκισσισμού τους, τους έθεσαν επίσης μια σειρά ερωτήσεων σχετικά με τον πρόσφατο αυτό χωρισμό: Πώς τελείωσε η σχέση, πώς αισθάνθηκαν μετά τον χωρισμό και πώς αντιλαμβάνονται σήμερα τους πρώην συντρόφους τους.

Ποιον κατηγορούσαν οι ναρκισσιστές για τον χωρισμό τους;

Παραδόξως, ο ναρκισσισμός δεν σχετιζόταν με την απόδοση ευθυνών στους πρώην συντρόφους για τα προβλήματα που οδήγησαν στον χωρισμό. Ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι ρωτούσαμε απλώς για τα προβλήματα γενικά, καθώς μπορεί να υπάρχουν ορισμένα προβλήματα, όπως η απιστία τους, που οι ναρκισσιστές θα παραδεχόντουσαν ευχαρίστως, και άλλα προβλήματα που δεν θα παραδεχόντουσαν, όπως οι κακές δεξιότητες στις σχέσεις τους.

Διαπιστώσαμε ότι οι άνθρωποι που σημείωσαν υψηλότερη βαθμολογία στον ναρκισσιστικό θαυμασμό – τη γοητευτική, επιζητούσα τον θαυμασμό πλευρά του ναρκισσισμού – είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν ξεκινήσει τον χωρισμό και να αναφέρουν την έλλειψη ενδιαφέροντος για τη σχέση ως αιτία του χωρισμού.

Πώς αισθάνονταν οι ναρκισσιστές για τον χωρισμό;

Τόσο ο ναρκισσιστικός θαυμασμός όσο και ο ναρκισσιστικός ανταγωνισμός σχετίζονταν με το αίσθημα περισσότερου θυμού αμέσως μετά τον χωρισμό. Αυτό συνάδει με την τάση των ναρκισσιστών να είναι ιδιαίτερα εχθρικοί όταν απορρίπτονται. Και ακόμη και όταν δεν είναι το πρόσωπο που απορρίπτεται, τείνουν να βιώνουν περισσότερο θυμό όταν έχουν συγκρούσεις με ερωτικούς συντρόφους.

Ο ναρκισσιστικός θαυμασμός και ο ναρκισσιστικός ανταγωνισμός απέδωσαν διαφορετικά αποτελέσματα όσον αφορά τα εσωτερικευμένα αρνητικά συναισθήματα της θλίψης και του άγχους. Οι ψυχολόγοι συχνά αναφέρονται σε συναισθήματα όπως ο θυμός ως εξωτερικευμένα αρνητικά συναισθήματα. Δηλαδή, τα συναισθήματα προβάλλονται προς τα έξω σε άλλους ανθρώπους ή πράγματα.

Άλλα αρνητικά συναισθήματα, όπως η θλίψη και το άγχος, είναι εσωτερικευμένα, επειδή περιλαμβάνουν την κατεύθυνση των αρνητικών συναισθημάτων προς τα μέσα, προς τον εαυτό μας. Τα αποτελέσματά μας έδειξαν ότι τα άτομα που σημείωσαν υψηλή βαθμολογία στο ναρκισσιστικό ανταγωνισμό ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα θλίψης και άγχους από εκείνους που είχαν χαμηλή βαθμολογία στο ναρκισσιστικό ανταγωνισμό. Από την άλλη πλευρά, εκείνοι που είχαν υψηλή περιεκτικότητα σε ναρκισσιστικό θαυμασμό, φάνηκε να αποτρέπονται από το να βιώνουν αυτούς τους τύπους αρνητικών συναισθημάτων. Στην πραγματικότητα ανέφεραν λιγότερο άγχος και θλίψη για τον χωρισμό.

Πώς αντιλαμβάνονταν οι ναρκισσιστές τους πρώην συντρόφους τους;

Εκτός από το να ρωτήσουν τους συμμετέχοντες για τις συναισθηματικές τους εμπειρίες μετά το χωρισμό, τους ζητήθηκε επίσης να αξιολογήσουν πόσα επιθυμητά χαρακτηριστικά, όπως η ευφυΐα, η φυσική ελκυστικότητα και η καλοσύνη, περιέγραφαν τον πρώην τους. Διαπιστώσαμε ότι όσοι είχαν υψηλό βαθμό ναρκισσιστικού θαυμασμού είχαν ιδιαίτερα θετικές απόψεις για τους πρώην συντρόφους τους. Άλλες έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι αντιλαμβάνονται θετικά τους σημερινούς συντρόφους τους, οπότε φαίνεται ότι αυτές οι θετικές αντιλήψεις δεν ξεθωριάζουν μετά το τέλος της σχέσης. Όσοι είχαν ναρκισσιστικό ανταγωνισμό, από την άλλη πλευρά, έτειναν να βλέπουν τους πρώην συντρόφους τους ιδιαίτερα αρνητικά.

Συνοψίζοντας τα αποτελέσματά της έρευνας υποδηλώνουν ότι η ύπαρξη υψηλών επιπέδων ναρκισσιστικού θαυμασμού  διευκολύνει τους χωρισμούς. Τα άτομα με υψηλά επίπεδα ναρκισσιστικού θαυμασμού βίωσαν λιγότερο άγχος και θλίψη μετά από έναν χωρισμό και διατήρησαν θετικές αντιλήψεις για τους πρώην τους. Ήταν επίσης πιο πιθανό να ξεκινήσουν έναν χωρισμό και να τον αποδώσουν στην έλλειψη ενδιαφέροντος για τον πρώην τους. Αυτή η τάση να χάνουν το ενδιαφέρον τους για τον σύντροφο εξηγούσε επίσης γιατί είχαν λιγότερες αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις.

Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι χωρισμοί μπορεί να είναι δύσκολοι για όσους έχουν υψηλό επίπεδο ναρκισσιστικού ανταγωνισμού. Αυτοί βίωσαν υψηλότερα επίπεδα αρνητικών συναισθημάτων και έφυγαν με ιδιαίτερα αρνητικές απόψεις για τον πρώην σύντροφό τους. Έτσι, αν τελειώνετε μια σχέση με έναν ναρκισσιστή, μπορεί να τον βρείτε είτε ιδιαίτερα αδιάφορο για τον χωρισμό είτε ιδιαίτερα αναστατωμένο.