Στρατηγικές υποστήριξης εφήβων με διαταραχή φάσματος αυτισμού κατά τη διάρκεια της COVID-19

Η πανδημία COVID-19 έχει περιγραφεί ως «ο πόλεμος της γενιάς μας». Εκατομμύρια οικογένειες παλεύουν ενάντια στον κορωνοϊό, ενώ την ίδια στιγμή έχουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που δημιουργούνται από την κοινωνική απόσταση που απαιτείται. Οι αλλαγές στις σχολικές και εργασιακές ρουτίνες, η αδυναμία να δούμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα και το άγχος της οικονομικής ανασφάλειας που δημιουργεί η πανδημία είναι μόνο μερικές από τις προκλήσεις με τις οποίες είμαστε αντιμέτωποι σήμερα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτές οι προκλήσεις έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στα άτομα που πάσχουν από διαταραχή φάσματος αυτισμού (ASD).

Συγκεκριμένα, τα άτομα με διαταραχή φάσματος αυτισμού, έχουν μειωμένες κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητας, έχουν επιμονή στην ομοιότητα και επαναλαμβάνουν συνέχεια τις ίδιες συμπεριφορές. Σε αυτή τη λίστα έρχεται να προσδεθεί η δυσκολία να κατανοήσουν την κοινωνική απόσταση, να εκφράσουν τα συναισθήματα τους και να προσαρμοστούν σε νέες ρουτίνες. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, πως η πανδημία είναι πολύ πιο δύσκολη για αυτά τα άτομα, καθώς απαιτείται να υπερβούν αυτά τους τα χαρακτηριστικά με κάποιο τρόπο.

Ποιος είναι ο αντίκτυπος της COVID-19 στους εφήβους με ASD και τις οικογένειές τους;

Η κοινωνική απόσταση έχει δημιουργήσει, αναπόφευκτα, πολλές νέες προκλήσεις για τις οικογένειες που έχουν ένα αυτιστικό έφηβο. Συγκεκριμένα, οι έφηβοι με ASD υποστηρίζονται μέσα από διάφορες υπηρεσίες, όπως η ειδική αγωγή στο σχολείο, η συμπεριφορική θεραπεία, λογοθεραπεία κλπ., οι οποίες έχουν αναστείλει τις λειτουργίες τους και εξαιτίας του ότι τα αυτιστικά άτομα αντιμετωπίζουν επικοινωνιακές και κοινωνικές δεξιότητες, η παροχή στήριξης μέσω βιντεοκλήσεων καθίσταται πολύ δύσκολη. Σε αυτό το πλαίσιο οι γονείς καλούνται να διαδραματίσουν πολλούς ρόλους. Πρέπει να είναι ειδικοί δάσκαλοι, γονείς, ατομικοί βοηθοί και την ίδια στιγμή πρέπει να φροντίσουν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και το σπίτι. Κάπου εδώ πρέπει να υπογραμμίσουμε, ότι οι γονείς, αυτή την περίοδο ενδέχεται να έχουν να αντιμετωπίσουν πιο επιθετικές συμπεριφορές από τα παιδιά τους, καθώς ο φόβος και η αβεβαιότητα πυροδοτούν αυτές τις συμπεριφορές στα αυτιστικά παιδιά.

Τι γίνεται με τα παιδιά που ζουν σε ομαδικά σπίτια;

Τα παιδιά που ζουν σε ομαδικά σπίτια βιώνουν πιο δύσκολα την πανδημία σε σύγκριση με τα παιδιά που βρίσκονται στο σπίτι τους με τους γονείς τους. Αυτό είναι αποτέλεσμα πολλών αιτιών. Αρχικά, νοουμένου ότι πολλές ομαδικές κατοικίες περιόρισαν τον αριθμό των επισκεπτών που δέχονται, πολλά παιδιά δεν θα βλέπουν τους γονείς τους και είναι πλέον αναγκασμένα να περιορίσουν τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις μόνο με τα άλλα άτομα που μένουν μαζί τους και με το προσωπικό, πράγμα που τους δημιουργεί συναισθήματα απογοήτευσης και θλίψης. Επίσης, δεδομένου ότι οι συνηθισμένες ρουτίνες τους δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, τα παιδιά που ζουν σε ομαδικά σπίτια νιώθουν απογοήτευση γιατί δεν κάνουν τα πράγματα που τους χαροποιούσαν, όπως για παράδειγμα οι εκδρομές και οι καλοκαιρινές διακοπές με τους γονείς τους και η απογοήτευση τους αυξάνεται καθώς δυσκολεύονται να κατανοήσουν το μέγεθος της πανδημίας. Σημειώνεται ότι πολλά αυτιστικά άτομα, ενδεχομένως να εκλάβουν αυτούς τους περιορισμούς ως τιμωρία και να αυξηθεί το άγχος και η κατάθλιψη που νιώθουν, ενώ την ίδια στιγμή μπορεί να έχουν πιο εκρηκτικές συμπεριφορές.

Πώς μπορούν να υποστηριχθούν οι έφηβοι με ASD κατά τη διάρκεια της πανδημίας;

• Ενημερώστε τους εφήβους για την COVID-19. Δεδομένου ότι η σύγχυση μπορεί να τροφοδοτήσει τον φόβο και το άγχος, είναι σημαντικό να ενημερώσετε σωστά τους εφήβους με ASD σχετικά με την COVID-19 και την κοινωνική απόσταση που απαιτεί. Φροντίστε να μιλήσετε εσείς στο παιδί σας για την COVID-19, καθώς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορεί να δώσουν πληροφορίες που να προκαλέσουν έντονο φόβο. Μιλήστε τους με σαφήνεια και με γλώσσα που να μπορούν να κατανοήσουν, ώστε να μην δημιουργηθούν στο μυαλό τους παρερμηνείες. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να τους αφήσετε να επιλέξουν οι ίδιοι το τι θέλουν να μάθουν. Ρωτήστε τι γνωρίζουν και τι τους ανησυχεί από την πανδημία.
• Διατηρήστε τις ρουτίνες που μπορείτε να διατηρήσετε. Οι ρουτίνες είναι πολύ σημαντικές για τα άτομα με ASD. Ενώ πολλές από τις ρουτίνες δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, εσείς φροντίστε να διατηρείται την ώρα του γεύματος, την ώρα του ύπνου και στην περίπτωση που πηγαίνατε κάθε Κυριακή στη γιαγιά, για παράδειγμα, φροντίστε να την παίρνετε τηλέφωνο κάθε Κυριακή, δημιουργώντας έτσι πανομοιότυπες ρουτίνες που δεν θα δυσκολέψουν τον παιδί σας να προσαρμοστεί.
• Δημιουργήστε νέες ρουτίνες. Όπως είπαμε και πιο πάνω, οι ρουτίνες για τα αυτιστικά παιδιά είναι πολύ σημαντικές. Δημιουργείστε νέες ρουτίνες για να δημιουργήσετε ένα «νέο φυσιολογικό» στην καθημερινότητα σας, με δραστηριότητες όπως βιντεοκλήσεις σε συγγενείς και φίλους, διασκεδαστικές δραστηριότητες και σωματική άσκηση.
• Εξασκήστε τις παλιές ικανότητες του παιδιού σας και μάθετε νέες. Αυτή η περίοδος είναι πολύ ευνοϊκή για να υπενθυμίσετε στο παιδί σας τις ικανότητες που έχει και να αναπτύξετε νέες. Ακούστε μουσική, ενισχύστε την επικοινωνία μέσω οπτικών βοηθημάτων, συμμετάσχετε σε διάφορα χόμπι και ενθαρρύνετε το παιδί σας να συζητά μέσω βιντεοκλήσεων με φίλους και συγγενείς.
• Αυξήστε την επικοινωνία μέσα στην οικογένεια. Γενικότερα, η επικοινωνία ανάμεσα στα άτομα μιας οικογένειας είναι πολύ σημαντική, κυρίως αν δεν βρίσκονται στο ίδιο σπίτι, όπως συμβαίνει για τους εφήβους που ζουν σε ομαδικά σπίτια. Η επικοινωνία, λοιπόν, των γονέων με το προσωπικό για την υγεία των παιδιών τους είναι πολύ σημαντική και για τα παιδιά το να βλέπουν τους γονείς τους μέσω βιντεοκλήσεων είναι πολύ ανακουφιστικό.
• Σχεδιάστε κάτι για το άμεσο μέλλον. Επειδή πολλές δραστηριότητες έχουν ακυρωθεί, όπως οι καλοκαιρινές διακοπές, ο προγραμματισμός νέων δραστηριοτήτων είναι πολύ αναζωογονητικός και προκαλεί όμορφα συναισθήματα. Επίσης, αποτελεί και μια υπενθύμιση ότι όλο αυτό θα τελειώσει γρήγορα και όλοι θα επιστρέψουμε στην παλιά μας ζωή.
• Ζητήστε στήριξη. Εάν το παιδί σας, δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει την κατάσταση ή παρουσιάζει αυξημένη επιθετικότητα και τάσεις για αυτοτραυματισμό, είναι σημαντικό να αναζητήσετε ψυχική υποστήριξη από ειδικούς. Να υπενθυμίσουμε ότι πολλές κλινικές συνεχίζουν να παρέχουν φροντίδα μέσω της τηλεϊατρικής.

Οι έφηβοι με ASD θα αποκτήσουν πολύτιμα μαθήματα ζωής από την πανδημία

Οι αυτιστικοί έφηβοι, αν έχουν την κατάλληλη υποστήριξη, τότε αυτή η δύσκολη περίοδος έχει να τους διδάξει πολλά και μάλιστα θα γίνει καταλύτης για την προσωπική τους ανάπτυξη. Εάν συνεργάζεστε με τα παιδιά σας, με κατανόηση, θα τους βοηθήσετε να αναπτύξουν δεξιότητες που ενδεχομένως να μην ανέπτυσσαν αν δεν υπήρχε αυτή η κατάσταση, θα μάθουν να διαχειρίζονται αβέβαιες καταστάσεις και να αποδέχονται ότι κάποια πράγματα είναι πέραν από τον έλεγχο μας, όμως μας βοηθούν να οικοδομούμε την εσωτερική μας δύναμη για να αντιμετωπίσουμε άλλες καταστάσεις στο μέλλον.