Τι είναι η αφυδάτωση;

Η αφυδάτωση συμβαίνει όταν το σώμα σας χάνει περισσότερα υγρά από αυτά που προσλαμβάνετε. Η πιο κοινή αιτία απώλειας υγρών του σώματος είναι η ακραία εφίδρωση ή η υπερέμεση.

Η προτεινόμενη ποσότητα νερού που πρέπει να πίνει κανείς είναι 8 με 10 ποτήρια την ημέρα για ένα μέσο, μη δραστήριο άτομο. Τα άτομα που ασχολούνται με διάφορες δραστηριότητες, οι αθλητές και τα άτομα που εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες θα πρέπει να αυξήσουν την πρόσληψη νερού ώστε να αποφύγουν την αφυδάτωση.

Όταν το σώμα χάνει μεγάλη ποσότητα νερού, τότε τα όργανα, τα κύτταρα και οι ιστοί δεν μπορούν να λειτουργήσουν όπως θα έπρεπε, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες επιπλοκές. Αν δεν αντιμετωπίσετε την αφυδάτωση άμεσα, μπορεί να προκαλέσει κλονισμό. Η αφυδάτωση μπορεί να είναι ήπια ή οξεία. Συνήθως, μπορείτε να αντιμετωπίσετε την ήπια αφυδάτωση στο σπίτι, ενώ για την οξεία αφυδάτωση, θα πρέπει να νοσηλευτείτε είτε σε νοσοκομείο, είτε σε κάποιο ίδρυμα που να παρέχει φροντίδα για επείγοντα περιστατικά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αφυδάτωσης;

Τα συμπτώματα της αφυδάτωσης διαφέρουν ανάλογα με το αν η κατάσταση είναι ήπια ή πολύ σοβαρή. Τα συμπτώματα της αφυδάτωσης μπορεί να αρχίζουν να εμφανίζονται πριν συμβεί η ολοκληρωτική αφυδάτωση.

Τα συμπτώματα της ήπιας ή μέτριας αφυδάτωσης περιλαμβάνουν:

• υπνηλία
• ξηρό στόμα
• αυξημένο αίσθημα δίψας
• μειωμένη ούρηση
• μειωμένη παραγωγή δακρύων
• ξηρό δέρμα
• δυσκοιλιότητα
• ζάλη
• λιποθυμία
• πονοκέφαλο

Εκτός από τα συμπτώματα της ήπιας αφυδάτωσης, η οξεία αφυδάτωση πιθανόν να προκαλέσει και τα ακόλουθα:

• ακραίο αίσθημα δίψας
• έλλειψη παραγωγής ιδρώτα
• χαμηλή πίεση του αίματος
• ταχυπαλμία
• λαχάνιασμα
• πυρετό
• σακούλες στα μάτια
• συρρικνωμένο δέρμα
• σκουρόχρωμα ούρα

Τα συμπτώματα της οξείας αφυδάτωσης αποτελούν επείγον περιστατικό στην πραγματικότητα και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα από κάποιο επαγγελματία υγείας.

Ποιες είναι οι αιτίες της αφυδάτωσης;

Το σώμα σας χάνει τακτικά νερό λόγω της εφίδρωσης και της ενούρησης. Αν το νερό αυτό δεν αντικατασταθεί, τότε αφυδατώνεστε. Η αφυδάτωση μπορεί να προκληθεί από οποιαδήποτε κατάσταση ή συνθήκη που εξαναγκάζει το σώμα να απολέσει περισσότερο νερό από το συνηθισμένο.

Εφίδρωση

Η εφίδρωση αποτελεί μια φυσική διαδικασία ομοιόστασης του σώματος , που έχει σαν στόχο να μειώσει την υψηλή του θερμοκρασία. Όταν ζεσταίνεστε, οι ιδρωτοποιοί αδένες δραστηριοποιούνται, ώστε να αποβάλλουν την υγρασία από το σώμα σε μια προσπάθεια να μειώσουν την θερμοκρασία του. Ο τρόπος που λειτουργεί αυτή η διαδικασία είναι μέσω της εξάτμισης. Καθώς μια σταγόνα ιδρώτα εξατμίζεται από το σώμα σας, απορροφά και μια μικρή ποσότητα θερμοκρασίας από το δέρμα σας. Όσο περισσότερο ιδρώτα παράγετε, τόσο μεγαλύτερη είναι και η εξάτμιση και τόσο περισσότερο μειώνεται η θερμοκρασία του σώματος. Η εφίδρωση, επίσης, ενυδατώνει το δέρμα σας και διατηρεί την ισορροπία των ηλεκτρολυτών στο σώμα σας. Το υγρό το οποίο αποβάλλεται μέσω του ιδρώτα αποτελείται κυρίως από άλατα και νερό. Η ακραία εφίδρωση μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, αφού με τον τρόπο αυτό χάνετε μεγάλη ποσότητα νερού. Ο τεχνικός όρος ονομασίας της ακραίας εφίδρωσης είναι υπεριδρωσία.

Ασθένεια

Οι ασθενείς που παρουσιάζουν συνεχείς εμέτους ή διάρροια μπορεί να οδηγηθούν σε αφυδάτωση. Αυτό συμβαίνει επειδή οι έμετοι και η διάρροια μπορεί να προκαλέσουν την αποβολή μεγάλης ποσότητας νερού από το σώμα. Μέσω αυτών των διαδικασιών αποβάλλονται και ηλεκτρολύτες μεγάλης σημασίας. Οι ηλεκτρολύτες είναι μεταλλικά στοιχεία τα οποία χρησιμοποιεί το σώμα για να ελέγχει τους μυς, την χημική σύσταση του αίματος και άλλες διαδικασίες των οργάνων. Οι ηλεκτρολύτες αυτοί βρίσκονται στο αίμα, στα ούρα και σε άλλα υγρά του σώματος. Οι εκτεταμένοι έμετοι και η διάρροια μπορούν να εμποδίσουν τις λειτουργίες αυτές και να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές, όπως εγκεφαλικό και κώμα.

Πυρετός

Αν έχετε πυρετό, το σώμα σας χάνει υγρά από την επιφάνεια του δέρματος σε μια προσπάθεια να μειώσει την θερμοκρασία του. Συχνά, ο πυρετός μπορεί να σας προκαλέσει τόσο σοβαρή εφίδρωση, ώστε αν δεν καταναλώσετε υγρά για να αντικαταστήσετε τα ήδη απολεσθέντα, μπορεί να καταλήξετε αφυδατωμένοι.

Ούρηση

Η ούρηση είναι η φυσική διαδικασία που ακολουθεί το σώμα για να αποβάλλει τις τοξίνες. Κάποιες παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν ανισόρροπες καταστάσεις, οι οποίες να αυξήσουν την ποσότητα των ούρων. Αν δεν αντικαταστήσετε τα απολεσθέντα λόγω ακραίας ούρησης υγρά, διατρέχετε κίνδυνο να εμφανίσετε εφίδρωση.

Πώς γίνεται η διάγνωση της αφυδάτωσης;

Πριν την έναρξη εξετάσεων, ο γιατρός σας θα ελέγξει τα συμπτώματά σας, ώστε να αποκλείσει άλλες παθήσεις. Αφού καταγράψει το ιατρικό σας ιστορικό, θα ελέγξει τα ζωτικά σας όργανα, συμπεριλαμβανομένων των παλμών της καρδιάς σας και της πίεσης του αίματος. Χαμηλή πίεση του αίματος και ταχυπαλμία συνήθως υποδεικνύουν αφυδάτωση.

Ο γιατρός θα διενεργήσει εξετάσεις αίματος για να ελέγξει το επίπεδο των ηλεκτρολυτών, γεγονός που θα βοηθήσει στην υπόδειξη των απολεσθέντων υγρών. Οι εξετάσεις αίματος μπορεί επίσης να χρησιμεύσουν και στον έλεγχο των επιπέδων της κρεατίνης στο σώμα σας. Αυτό θα βοηθήσει τον γιατρό σας να καθορίσει κατά πόσο οι νεφροί σας λειτουργούν σωστά.

Η ανάλυση ούρων είναι μια εξέταση που χρησιμοποιεί δείγμα ούρων για να ελέγξει για παρουσία βακτηρίων και απώλεια ηλεκτρολυτών. Ο γιατρός σας μπορεί να ελέγξει αν έχετε πάθει αφυδάτωση, ελέγχοντας επίσης το χρώμα των ούρων σας.

Ποια είναι η θεραπεία της αφυδάτωσης;

Οι διάφορες θεραπείες για την αφυδάτωση περιλαμβάνουν μεθόδους αναζωογόνησης, αντικατάστασης ηλεκτρολυτών και αντιμετώπισης της διάρροιας και του εμέτου, αν είναι αναγκαίο.

Αναζωογόνηση

Οι μέθοδοι αναζωογόνησης περιλαμβάνουν την αντικατάσταση των απολεσθέντων υγρών μέσω της κατανάλωσης υγρών ή ορού. Η κατανάλωση υγρών μπορεί να μην αποτελεί πιθανή λύση για ασθενείς που υποφέρουν από διάρροια ή εμέτους, οπότε στην περίπτωση αυτή προσλαμβάνουν υγρά ενδοφλέβια. Για να γίνει κάτι τέτοιο, ο γιατρός εισαγάγει ένα μικρό ενδοφλέβιο σωλήνα μέσα σε μια φλέβα του άνω τμήματος του χεριού. Το διάλυμα που παροχετεύεται ενδοφλέβια συχνά είναι μείγμα νερού και ηλεκτρολυτών.

Για τους ασθενείς που μπορούν να καταναλώσουν υγρά, ο γιατρός θα συστήσει να πίνουν νερό μαζί με αναζωογονητικά αναψυκτικά τα οποία περιέχουν ηλεκτρολύτες, όπως το Gatorade ή άλλα παρόμοια αναψυκτικά που καταναλώνουν οι αθλητές. Στα παιδιά που υποφέρουν από αφυδάτωση οι γιατροί συχνά συστήνουν να πίνουν Pedialyte.

Σπιτικό Διάλυμα Αναζωογόνησης

Αν δεν υπάρχει διαθέσιμο κάποιο αναψυκτικό όπως αυτά που καταναλώνουν οι αθλητές, μπορείτε να φτιάξετε το δικό σας αναζωογονητικό διάλυμα χρησιμοποιώντας:

• ½ κουταλάκι του γλυκού αλάτι
• 6 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη
• 1 λίτρο νερό

Να είστε απόλυτα σίγουρη ότι έχετε κάνει ακριβείς μετρήσεις. Αν χρησιμοποιήσετε περισσότερο αλάτι ή ζάχαρη μπορεί να αποβεί επικίνδυνο.

Τι να Αποφύγετε

Μην προσπαθήσετε να θεραπεύσετε τον εαυτό σας πίνοντας αναψυκτικά τύπου κοκα-κόλα, πολύ γλυκά ποτά ή καφεΐνη. Αυτά τα ποτά θα χειροτερεύσουν την αφυδάτωση.

Ποια μέτρα πρόληψης μπορώ να πάρω για να μην αφυδατωθώ;

Σε περίπτωση ασθένειας, αυξήστε την πρόσληψη υγρών, ιδίως αν κάνετε συνεχώς έμετο ή αν έχετε συνεχώς διάρροια. Αν δεν μπορείτε να συγκρατήσετε τα υγρά που καταναλώνετε, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Αν πρόκειται να ασκηθείτε ή να κάνετε κάποιο άθλημα, καταναλώστε 1 με 3 κούπες νερό πριν ξεκινήσετε. Αντικαταστήστε τα υγρά που χάνετε σε τακτικά διαλείμματα κατά την διάρκεια της προπόνησης σας.

Ντυθείτε με δροσερά ρούχα τους ζεστούς μήνες και αποφύγετε την άμεση έκθεση στην ήλιο, αν είναι δυνατό.

Ακόμη και αν δεν κάνετε κάποια δραστηριότητα, καταναλώστε την συνιστώμενη ποσότητα υγρών.

Ποιες επιπλοκές μπορούν να προκύψουν από την αφυδάτωση;

Αν δεν αντιμετωπίσετε την αφυδάτωση μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές απειλητικές για την ζωή σας, όπως:

• εξάντληση λόγω ζέστης
• κράμπες λόγω ζέστης
• θερμοπληξία
• επιληπτικές κρίσεις λόγω απώλειας ηλεκτρολυτών
• χαμηλό όγκο αίματος
• ανεπάρκεια νεφρών
• κώμα

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες αφυδάτωσης;

Οι αθλητές οι οποίοι εκτίθενται άμεσα στον ήλιο δεν είναι οι μόνοι οι οποίοι διατρέχουν κίνδυνο αφυδάτωσης. Στην πραγματικότητα, οι αθλητές της άρσης βαρών και οι κολυμβητές εμπίπτουν σε εκείνη την κατηγορία των αθλητών, οι οποίοι εμφανίζουν συχνότερα από τους υπόλοιπους την πάθηση αυτή. Αυτό συμβαίνει επειδή στα αθλήματα αυτά, η κατανάλωση υγρών αποθαρρύνεται κατά την διάρκεια των προπονήσεων ή πριν τους αγώνες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αυτοπροκαλούμενη αφυδάτωση. Και,παρόλο που ακούγεται περίεργο, μπορεί να ιδρώσει κανείς και μέσα στο νερό. Οι κολυμβητές χάνουν πολλά υγρά ενώ κολυμπούν.

Κάποια άτομα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν αφυδάτωση σε σχέση με άλλα, συμπεριλαμβανομένων των:

• εργατών οι οποίοι εκτίθενται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες (για παράδειγμα οι συγκολλητές, οι τοπογράφοι, οι οικοδόμοι και οι μηχανεργάτες)
• ηλικιωμένων
• ατόμων με χρόνιες παθήσεις
• αθλητών (ιδίως οι δρομείς, οι ποδηλάτες και οι ποδοσφαιριστές)
• μωρών και των μικρών παιδιών
• των ατόμων που κατοικούν σε μεγάλα υψόμετρα

Επείγοντα περιστατικά

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι θα πρέπει αν λαμβάνουν άμεση ιατρική φροντίδα, ακόμη και σε περίπτωση που απλά εμφανίζουν συμπτώματα ήπιας αφυδάτωσης.

Αν ένα άτομο οποιασδήποτε ηλικίας εμφανίσει τα ακόλουθα συμπτώματα, αναζητήστε επειγόντως ιατρική φροντίδα:

• οξεία διάρροια
• αίμα στα κόπρανα
• διάρροια διάρκειας τριών ημερών και άνω
• ανικανότητα να συγκρατήσει υγρά
• αποπροσανατολισμό

Βιβλιογραφία

Electrolytes. (2019).
my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/16954-electrolytes

Get the facts: Drinking water and intake. (2016).
cdc.gov/nutrition/data-statistics/plain-water-the-healthier-choice.html

Mayo Clinic Staff. (2018). Dehydration.
mayoclinic.org/diseases-conditions/dehydration/symptoms-causes/syc-20354086

Mayo Clinic Staff. (2017). Water: How much should you drink every day?
mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/water/art-20044256