Έντομα, όπως οι μέλισσες και οι σφήκες, χρησιμοποιούν το κεντρί τους ως μέσο προστασίας του εαυτού τους και της κυψέλης τους όταν διαισθάνονται κάποια απειλή. Τα τσιμπήματα των εντόμων αυτών προκαλούν συνήθως ήπια συμπτώματα, τα οποία οφείλονται σε ορισμένες χημικές ουσίες που περιέχει το δηλητήριο τους, που εγχέεται στο δέρμα. Ωστόσο, μερικά άτομα μπορεί να είναι αλλεργικά στο δηλητήριό τους, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν σοβαρότερα συμπτώματα μετά από ένα τσίμπημα, όπως η αναφυλαξία, που απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα.

Υπολογίζεται πως περίπου το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού μπορεί να παρουσιάσει σοβαρή αλλεργική αντίδραση σε ένα τσίμπημα εντόμου, όπως οι μέλισσες. Μερικές φορές, τα άτομα αυτά δεν γνωρίζουν πως είναι αλλεργικά μέχρι να τσιμπηθούν από κάποιο τέτοιο έντομο. Επομένως, η γνώση και η προετοιμασία για ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι εξαιρετικά σημαντικά την αποφυγή δυσάρεστων επιπλοκών.

Τι συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει ένα τσίμπημα εντόμου;

Το τσίμπημα ενός εντόμου, όπως η μέλισσα ή η σφήκα, συνήθως προκαλεί ήπια συμπτώματα, τα οποία υποχωρούν μετά από λίγο. Αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:

• Πόνος στην περιοχή του τσιμπήματος
• Φαγούρα στην περιοχή του τσιμπήματος
• Πρήξιμο στην περιοχή του τσιμπήματος
• Κοκκίνισμα στην περιοχή του τσιμπήματος

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζονται ιατρική φροντίδα μετά από ένα τσίμπημα μέλισσας ή σφήκας. Ωστόσο, εάν υπάρχουν πολλαπλά τσιμπήματα, το υπερβολικό δηλητήριο μπορεί να προκαλέσει πιο σοβαρά συμπτώματα, όπως η ναυτία, η ζάλη και η απώλεια αισθήσεων. Σε αυτή την περίπτωση, καθώς και εάν κάποιος είναι αλλεργικός στο δηλητήριο των εντόμων αυτών, απαιτείται επείγουσα ιατρική φροντίδα.

Ποια είναι τα συμπτώματα μιας αλλεργικής αντίδρασης σε τσίμπημα εντόμου;

Τα τσιμπήματα εντόμων μπορεί να είναι απειλητικά για τη ζωή ενός ατόμου που παρουσιάζει αλλεργία στο δηλητήριο αυτών. Συγκεκριμένα, σε ένα αλλεργικό άτομο, η αναφυλαξία μπορεί να αναπτυχθεί λίγα λεπτά ή μερικές ώρες μετά από ένα τσίμπημα. Μερικά σοβαρά συμπτώματα που απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα είναι τα εξής:

• Πρήξιμο στην περιοχή του στόματος
• Απώλεια αισθήσεων
• Έντονη φαγούρα στο σώμα πέρα από το σημείο του τσιμπήματος
• Ζάλη
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Έξαψη του δέρματος
• Καταρροή και φτέρνισμα
• Κράμπες στο στομάχι
• Ναυτία και έμετος
• Διάρροια
• Μεταλλική γεύση στο στόμα

Ποιων εντόμων τα τσιμπήματα μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις;

Οι μέλισσες είναι το πιο κοινό είδος εντόμου που μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις με το δηλητήριό του. Στην ίδια τάξη με τις μέλισσες (υμενόπτερα) υπάρχουν όμως και άλλα έντομα των οποίων τα τσιμπήματα μπορεί να γίνουν εξίσου επικίνδυνα. Αυτά είναι διάφορα είδη σφηκών και τα κόκκινα μυρμήγκια.

• Μέλισσες

Οι μέλισσες σπάνια επιτίθενται στους ανθρώπους όταν βρίσκονται μακριά από την κυψέλη τους, αλλά ορισμένα είδη αυτών είναι πιο πιθανό να τσιμπήσουν όταν αισθάνονται πως απειλούνται. Ένα από τα είδη αυτά είναι οι αφρικανοποιημένες μέλισσες.

Τα τσιμπήματα των μελισσών προκαλούν συνήθως πόνο, πρήξιμο και φαγούρα, ενώ το κεντρί τους παραμένει στο δέρμα μετά το τσίμπημα, με αποτέλεσμα να πρέπει να αφαιρεθεί προσεκτικά και γρήγορα για να μην απελευθερωθεί παραπάνω δηλητήριο.

• Σφήκες

Υπάρχουν διάφορα είδη σφηκών, μερικά από τα οποία μπορεί να γίνουν πολύ επιθετικά. Σε αντίθεση με τις μέλισσες, οι σφήκες δεν αφήνουν το κεντρί τους πίσω όταν τσιμπούν, με αποτέλεσμα να απελευθερώνουν λιγότερο δηλητήριο, αλλά μπορούν να τσιμπήσουν κάποιον περισσότερες από μια φορές.

Οι σφήκες συνήθως προσελκύονται από τα ζαχαρούχα τρόφιμα και ποτά, γι’ αυτό είναι σημαντικό αυτά να διατηρούνται καλυμμένα. Η παραμικρή αναστάτωση μπορεί να κάνει τις σφήκες πιο επιθετικές.

Μετά από το τσίμπημα μιας σφήκας, η περιοχή του δέρματος συνήθως κοκκινίζει, πρήζεται και προκαλείται φαγούρα.

• Κόκκινα μυρμήγκια

Τα κόκκινα μυρμήγκια, ή αλλιώς «μυρμήγκια της φωτιάς» είναι ένα είδος εντόμου που φωλιάζει στο έδαφος και μπορεί να τσιμπήσει κάποιον εάν απειληθεί η φωλιά του. Τα κόκκινα μυρμήγκια απελευθερώνουν δηλητήριο με το τσίμπημά τους, το οποίο μπορεί να προκαλέσει πόνο, αίσθημα καύσου και φαγούρα. Σε μερικές περιπτώσεις, το τσίμπημα μπορεί να προκαλέσει φλύκταινες στο δέρμα, οι οποίες δεν πρέπει να ξυθούν για να μην υπάρξει μόλυνση.

Πώς αντιμετωπίζεται μια αλλεργική αντίδραση από τσίμπημα εντόμου;

Για την επείγουσα αντιμετώπιση της αναφυλαξίας που οφείλεται σε αλλεργική αντίδραση μετά από ένα τσίμπημα εντόμου, χορηγείται συνήθως μια ένεση επινεφρίνης. Η επινεφρίνη ή αλλιώς αδρεναλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται φυσικά στο σώμα από το μυελό των επινεφριδίων. Σε περίπτωση αναφυλαξίας λόγω αλλεργικής αντίδρασης, η ένεση επινεφρίνης έχει αποδειχθεί πως μπορεί να αναστρέψει τα συμπτώματά της, μέσω αύξησης της κυκλοφορίας του αίματος, ανοίγματος των αεραγωγών, κλπ.

Εάν η αλλεργική αντίδραση μετά το τσίμπημα εντόμου δεν είναι τόσο έντονη, η λήψη ενός αντιισταμινικού φαρμάκου μπορεί να είναι αρκετή.

Επιπλέον, στην περίπτωση που το κεντρί του εντόμου έχει μείνει στο δέρμα, είναι πολύ σημαντικό αυτό να αφαιρεθεί το συντομότερο δυνατό για να παρεμποδιστεί η απελευθέρωση παραπάνω δηλητηρίου.

Όσον αφορά τη θεραπεία και προστασία από μελλοντικές αλλεργικές αντιδράσεις για άτομα που επιβεβαιωμένα παρουσιάζουν αλλεργία στο δηλητήριο εντόμων, η μόνη επιλογή είναι η ειδική ανοσοθεραπεία με εκχυλίσματα αυτών των δηλητηρίων. Η ειδική ανοσοθεραπεία βασίζεται στη σταδιακή χορήγηση του δηλητηρίου που προκαλεί την αλλεργία από χαμηλές δόσεις σε μεγαλύτερες μέχρι την επίτευξη της δόσης των 100 μg.

Η θεραπεία αυτή μπορεί να διαρκέσει από τρία έως και πέντε χρόνια μέχρι την ολοκλήρωσή της και έχει αποδειχθεί πως βοηθά σε σημαντικό βαθμό στην προφύλαξη από την αναφυλακτική αντίδραση μετά από το τσίμπημα ενός εντόμου.

Πώς μπορεί να προλάβει κάποιος την αλλεργική αντίδραση μετά από τσίμπημα εντόμου;

Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη μιας αλλεργικής αντίδρασης μετά από το τσίμπημα ενός εντόμου είναι η αποφυγή του τσιμπήματος αυτού καθ’ αυτού. Μερικές απλές συμβουλές για την προφύλαξη από το τσίμπημα μιας μέλισσας ή σφήκας είναι οι εξής:

• Έλεγχος για πιθανές φωλιές στην τριγύρω περιοχή και απομάκρυνση αυτών από κάποιον ειδικό
• Αποφυγή ξυπόλητου περπατήματος, ειδικά πάνω σε γρασίδι
• Προτίμηση μακρυμάνικων μπλουζών, μακριών παντελονιών και κλειστών παπουτσιών κατά τη διάρκεια εργασίας σε εξωτερικούς χώρους
• Ιδιαίτερη προσοχή κατά την εργασία κοντά σε θάμνους, δέντρα και κάδους απορριμμάτων, όπου μπορεί να βρίσκονται συγκεντρωμένες μέλισσες και σφήκες
• Προσεκτικός έλεγχος τροφίμων και ποτών που έχουν αφεθεί εκτεθειμένα σε εξωτερικό χώρο
• Προσοχή κοντά σε πισίνες όπου είναι γνωστό πως μπορεί να υπάρχουν μέλισσες και σφήκες
• Αποφυγή αρωμάτων και καλλυντικών που μπορεί να εκλύσουν τα έντομα.

Πώς διαγιγνώσκεται μια αλλεργία σε δηλητήριο εντόμων;

Η διάγνωση μιας αλλεργίας σε δηλητήριο εντόμων μπορεί να γίνει είτε μέσω ενός δερματικού τεστ αλλεργίας δια νυγμού είτε μέσω μιας ειδικής εξέτασης αίματος για τον εντοπισμό των επιπέδων της ανοσοσφαιρίνης IgE.

Το τεστ αλλεργίας δια νυγμού αναζητά την πιθανή αντίδραση του δέρματος σε δηλητήρια από διάφορα είδη εντόμων, ενώ αντιθέτως η εξέταση αίματος μετρά τα επίπεδα των αντισωμάτων που μπορεί να παράγονται στο σώμα ως απόκριση στο δηλητήριο ενός εντόμου.